poniedziałek, 23 września 2019 10:25

Dębica: Pamiętajmy o...(26) : JÓZEF STEC

Autor Bernard Szwabowski
Dębica: Pamiętajmy o...(26) : JÓZEF STEC

Urodził się 3 stycznia 1911 roku w Dębicy. Tamże uczęszczał do męskiej szkoły podstawowej, a od 1926 roku do Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły. Był czynnym działaczem Związku Harcerstwa Polskiego, również jako współorganizator i komendant letnich obozów dla dębickich harcerzy. Wówczas to zaczęła się jego pasja fotograficzna. Dokumentował uroczystości patriotyczne, zbiórki, wycieczki i obozy harcerskie, przemarsze z okazji świąt państwowych i narodowych oraz sylwetki młodych mieszkańców  Dębicy z których wielu w niedalekiej przyszłości zginęło podczas II wojny światowej.

Po zakończeniu szkoły średniej podjął pracę sanitariusza miejskim oddziale Polskiego Czerwonego Krzyża w Dębicy. Oprócz tego kontynuował naukę rzemiosła fotograficznego, którą ukończył w 1941 roku, już podczas okupacji. Wówczas to dzięki poparciu prezeski Rady Głównej Opiekuńczej – księżnej Heleny Jabłonowskiej oraz doskonałej znajomości języka niemieckiego otrzymał pracę w starostwie powiatowym, gdzie zajmował się zbieraniem żywności, lekarstw oraz korespondencji dla polskich jeńców w niemieckich oflagach i stalagach. Równocześnie od 1940 roku został członkiem podziemnej konspiracji Związku Walki Zbrojnej [późniejszej Armii Krajowej], która podjęła walkę z niemieckim okupantem. Był czynnym uczestnikiem Akcji „BURZA” i walk na polanie Kałużówka w lecie 1944 roku, które to wydarzenia utrwalił na zdjęciach fotograficznych. Ten bezcenny zbiór liczący 147 pozycji, dzięki uprzejmości pani Haliny Stec, córki Józefa, znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Regionalnego w Dębicy. Po zakończeniu walk udało mu się ewakuować rannych, którzy byli pod jego opieką, a następnie w ukryciu w jednej z wiosek powiatu dębickiego doczekać wyzwolenia przez armię radziecką 17 stycznia 1945 roku.

Po wyzwoleniu wrócił do rodzinnej Dębicy, gdzie ponownie podjął pracę w miejscowym oddziale Polskiego Czerwonego Krzyża. Równocześnie od 1946 roku został członkiem konspiracyjnego ugrupowania Wolność i Niezawisłość, którego działania były skierowane przeciwko nowej komunistycznej władzy. Do jego zadań należało rozprowadzanie ulotek antypaństwowych, kolportowanie prasy podziemnej oraz zbieranie informacji dotyczących nastrojów społecznych. Wydarzeniem które na zawsze odcisnęło swoje piętno na życiu Józefa Steca była publiczna egzekucja 3 żołnierzy podziemnych struktur Narodowych Sił Zbrojnych, których powieszono na Rynku w Dębicy w dniu 10 lipca 1946 roku. Mimo zakazu władz ten moment został uwieczniony na zdjęciu wykonanym przez pana Steca. Następnie poprzez delegację Amerykańskiego  Czerwonego Krzyża zdjęcie dotarło na Zachód i zostało opublikowane w prasie.  Śledztwo przeprowadzone przez polski Urząd Bezpieczeństwa doprowadziło w końcu do jego autora. Józef Stec, który międzyczasie został zawodowym fotografem został aresztowany 28 stycznia 1949 roku i po brutalnym śledztwie skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Rzeszowie na 7 lat ciężkiego więzienia z którego po ponad 5 latach w 1954 roku został zwolniony ze względu na zły stan zdrowia.

Jako były więzień polityczny nie mógł otrzymać żadnej państwowej pracy, więc otworzył mały zakład fotograficzny we własnym domu. Od tej pory rejestrował działalność PCK, stowarzyszeń kombatanckich, uroczystości patriotycznych i kościelnych, życie mieszkańców oraz zmiany zachodzące w mieście, jak również wyprawy turystyczne, których był pasjonatem – szczególnie górskich. W 1959 roku został członkiem Polskiego Towarzystwa Fotograficznego w Krakowie, które zorganizowało wystawę jego zdjęć w 1986 roku. Także jego zdjęcia posłużyły jako ilustracje do kilkudziesięciu książek i publikacji dotyczących historii Dębicy i regionu. W 1991 roku wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie został zrehabilitowany za czyny, które mu wcześniej w 1949 roku zarzucano. Zmarł 12 maja 1995 roku i został pochowany na Cmentarzu Parafialnym w Dębicy. Pozostała po nim potężny dorobek, który dopiero czeka, by go właściwie sklasyfikować, opisać i udostępnić potomnym.

Do tej pory ukazała się jedynie jedna biografia Józefa Steca autorstwa pana Zbigniewa Szurka, znanego działacza dębickiego PCK i HDK pod tytułem „JÓZEF STEC, harcerz, sanitariusz, konspirator, fotograf-dokumentalista” wydana w Dębicy w 2014 roku. Obecnie Muzeum Regionalne w Dębicy szykuje wystawę poświęconą twórczości dokumentalnej pana Józefa Steca, jak również pracuje nad katalogiem dotyczącym tejże wystawy.

Zdjęcie ze zbiorów rodzinnych pani Haliny Stec, córki Józefa.

Jacek Dymitrowski

Dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy

Historia

Historia - najnowsze informacje

Rozrywka