Rozstrzygnięto konkurs zorganizowany przez Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego na zaprojektowanie pamiątki z Zakopanego.
Konkurs skierowano do projektantów, rzemieślników, artystów i miłośników Podhala oraz tatrzańskiej symboliki. Ideą konkursu było wyłonienie oficjalnej, oryginalnej i dobrze zaprojektowanej pamiątki z Zakopanego. Takiej która nawiąże do podhalańskiej tradycji, kultury, a także przyrody. Zgłoszenia konkursowe oceniało jury w składzie: Jarosław Hulbój, Paweł Jasiewicz, Anna Kozak, Tomek Rygalik, Marcin Rząsa i Anna Wende-Surmiak, Bogna Świątkowska. Organizatorem konkursu jest obchodzące w tym roku 130-lecie istnienia Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.
„Domy. Duchy”, projekt-manifest autorstwa Łukasza Leśniaka zdobył pierwszą nagrodę w organizowanym przez Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem konkursie na projekt pamiątki z Zakopanego. „Zakopiny” zaprojektowane przez duet Anna Libera i Jan Strumiłło zdobyły drugie miejsce, a trzecia nagroda przypadła w udziale Joannie Makowskiej-Surowiec za projekt „Grań Giewontu”. Oprócz nagród głównych wręczono trzy wyróżnienia oraz jedną nagrodę specjalną i dwa specjalne podziękowania.
– Otrzymaliśmy niemal 300 prac przesłanych przez osoby z całej Polski. Jesteśmy bardzo pozytywnie zaskoczeni tym ogromnym odzewem na nasz konkurs. Wśród zgłaszających projekty byli zarówno profesjonalni projektanci, studenci wzornictwa, artyści czy rzemieślnicy z Podhala – mówi Anna Wende-Surmiak, dyrektor Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.
Oceniając projekty jurorzy – Jarosław Hulbój, Paweł Jasiewicz, Anna Kozak, Tomek Rygalik, Marcin Rząsa i Anna Wende-Surmiak oraz Bogna Świątkowska – brali pod uwagę zarówno koncepcję, funkcjonalny aspekt proponowanego przedmiotu jako pamiątki, jak również realne możliwości technologiczne wyprodukowania konkretnej pamiątki.
NAGRODY GŁÓWNE
I miejsce
Nagroda w wysokości: 10 000 zł
„Domy. Duchy”; autor: Łukasz Leśniak
To projekt manifest, który idealnie wpisuje się w ideę stojącą u źródła ogłoszenia przez Muzeum Tatrzańskie konkursu na pamiątkę z Zakopanego, czyli krytycznego spojrzenia na otaczającą nas rzeczywistość oraz poszanowania tradycji i kultury regionu. „Domy. Duchy” to zestaw świec dekoracyjnych inspirowanych niszczejącymi, zabytkowymi domami Zakopanego. Projekt jest sprzeciwem wobec niszczeniu zabytków w Zakopanem, a co za tym idzie pamięci o przeszłości miasta. „Domy. Duchy” niosą mocny, ale przede wszystkim jednoznaczny przekaz – niszczenie zabytków i zmienianie ich w nijakie budynki powoduje usuwanie z tkanki miejskiej elementu, który nadał mu charakter. Bardzo rzadko się zdarza, nawet w krytycznym projektowaniu, żeby się udało tak klarownie wydestylować ideę i zamknąć ją w obiekcie. Historia designu zna w zasadzie przede wszystkim przypadki kiedy to się nie udaje. Jesteśmy przekonani, że jest to projekt, który przejdzie do historii wzornictwa. „Domy. Duchy” wymuszają na odbiorcy refleksję stawiając go przed wyborem – czy zostawi pamiątkę w formie estetycznej woskowej figury i będzie mógł długo wspominać wizytę w mieście czy je spali i zapomni. Autor wyraża nadzieję, że figury pozostaną w takiej formie jak je zaprojektował, tak samo jak wyraża nadzieję, że w Zakopanem przetrwają zabytki i miasto zachowa swój charakter. Pod czym podpisują się zarówno jurorzy jak i organizator konkursu.
II miejsce
nagroda w wysokości 5 000 zł
„Zakopiny”, autor: Anna Libera i Jan Strumiłło
Autorzy projektu sami określili je jako modny drobiazg. I właśnie modny charakter i niewielka forma sprawiają, że Zakopiny mogą stać się pamiątką idealną. Mogą być noszone przez osoby w każdym wieku jako ozdoba, czy swoista odznaka za sprawności zdobyte w górach. Przypięte do plecaka zabieranego na tatrzańską wędrówkę manifestować będą przywiązanie do tutejszej tradycji i kultury. Autorzy projektu stworzyli zestaw 8 przypinek przedstawiających tańce zbójnickie inspirowane twórczością Zofii Stryjeńskiej i dwa niedźwiedzie: biały – znany powszechnie z Krupówek i brunatny – postrach górskich wycieczek. Mimo trudnej techniki projekty świetnie oddają ruch i można w nich odnaleźć prawdziwie zakopiański klimat.
III miejsce
nagroda w wysokości 3 000 zł
„Grań Giewontu”, autor: Joanna Makowska-Surowiec
To projekt podchodzący do tematu pamiątki w zupełnie nowy i zaskakujący sposób. Zasłony znajdziemy na wielu stoiskach w Zakopanem. Turyści chętnie sięgają po nie, jako po ładną rzecz związaną z lokalną tradycją, którą chcą mieć w swoim domu. „Grań Giewontu” nadaje zwykłemu, używanemu przez każdego elementowi wystroju wnętrza, zupełnie nowy emocjonalny, pozafizyczny wymiar. „Grań Giewontu” to pamiątka zarówno praktyczna jak i symboliczna. Odwołuje się do tego, z czym każdy turysta ma do czynienia, czego pragnie wyjeżdżając do Zakopanego – widoku z okna na góry. „Grań Giewontu” jest widokiem z okna, który zostaje na zawsze. Jednocześnie wymaga od odbiorcy interakcji, uruchomienia wyobraźni. Grań Giewontu pojawia się i znika. Zasłona powieszona w oknie tworzy panoramę gór. Pamiątką staje się przestrzeń pusta, zasugerowana przez odciętą grań Giewontu. Zasłona, na którą czasami spojrzymy i przeniesiemy się do chwil spędzonych na Podhalu. Powietrzna grań to miejsce, gdzie pozostają wspomnienia. Elementy wykończeniowe wykorzystują podhalańską tradycję i symbolikę – gruba taśma jest nawiązaniem do pięknego, surowego wystroju chaty góralskiej. Ręcznie haftowane krzyżyki nawiązują do tradycji haftu na Podhalu. Tym samym Grań Podhala staje się wyjątkowym projektem łączącym tradycję z nowoczesnym projektowaniem.
Wyróżnienie
nagroda w wysokości 1 350 zł
„Fałatek”, autor: Paulina Nowak
Fałatek słowo to oznacza w gwarze kęs, kawałek. I jest idealnym określeniem na zaproponowaną pamiątkę nawiązującą do potrzeby towarzyszącej wielu turystom zabrania kawałka gór ze sobą do domu. Zamiast kamyka ze szlaku – których zbieranie jest zabronione – możemy mieć fałatka. Małą, wykonaną ręcznie kostkę smrekową z wyrzeźbionymi dłutem motywami zakopiańskiej architektury. To wieloznaczny a jednocześnie niezwykle prosty obiekt, który przez swoją prostotę wynosi się na emocjonalne wyżyny. Bezpośrednią inspiracją dla autorki projektu było podhalańskie budownictwo, a drewno używane do tworzenia fałatków pochodzić ma z odpadów lub recyclingu. „Fałatek” może występować także w kolorze – do jego barwienia będą używane naturalne barwniki pozyskane z resztek z lokalnych karczm bazujących na tradycyjnej kuchni góralskiej, jak łupiny cebuli czy czerwona kapusta. Razem z nazwą tworzy projekt kompletny. „Fałatek” idealnie nadaje się także do kolekcjonowania. „Fałatek” pełni funkcję dekoracyjną, ale jest także przedmiotem miłym w dotyku, w którym niejako przekazywany jest dotyk rąk, które go wyrzeźbiły, przez co nabiera żywego i osobistego charakteru. Jesteśmy przekonani, że wzięcie fałatka do ręki rzeczywiście przywołuje wspomnienia, a sama nazwa ma szansę zacząć być używana w regionie zamiast słowa pamiątka.
Wyróżnienie
nagroda w wysokości 1 350 zł
„Memory”, autor: Oliwia Mosoń
Nagradzamy projekt za wykorzystanie znanej wszystkim formy gry memory i połączenie jej z góralską gwarą oraz wysmakowaną, nowoczesną grafiką. Jako pamiątka jest propozycją dla osób w każdym wieku, a jesteśmy przekonani, że to jest ważna cecha pamiątki jako takiej. Zaproponowane Memory łączy funkcję nośnika wspomnień z funkcją edukacyjną i troską o zachowanie tożsamości regionu.
Wyróżnienie
nagroda w wysokości 1 350 zł
„Morskie Oko”, autor: Agata Jarosławiec
Kubek jako pamiątka wydaje się banalny, a jednak autorka projektu w wyjątkowy sposób stworzyła z tego oczywistego przedmiotu nośnik tatrzańskiej natury. Inspiracją do stworzenia kubka stał się górski krajobraz Morskiego Oka oraz tradycja polskiej ceramiki. Forma wizualna kubka bezpośrednio wynika z uproszczonego kształtu jeziora zarysowanego na dnie. Dzięki wykorzystaniu form istniejących w naturze, powstał przedmiot o minimalistycznym nowoczesnym wyrazie, do stosowania na co dzień. Dodatkowym atutem tego projektu jest nawiązanie poprzez zastosowaną kolorystykę – biel i kobalt – do tradycji polskiej ceramiki. Projekt też otwiera przestrzeń do stworzenia serii kubków z tatrzańskimi jeziorami.
Specjalne podziękowania
dla Natalii Szultki, najmłodszej uczestniczki konkursu
Specjalne podziękowania
dla Wacława Kuli za wyjątkowy pietyzm w przygotowaniu projektu konkursowego i niezwykłą formę jego przedstawienia.
Nagroda specjalna
dla Jana Pfeifera za projekt Góralski Ornament za wyjątkowy pomysł na niematerialną pamiątkę
Konkurs dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu EtnoPolska 2019
Fot. i inf.: Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.
