W Gminie Limanowa na początku września uczczono rocznicę wydarzeń z września 1939 roku.
W sobotę 7 września w Mordarce „Na Cieniawie” odbyła się kameralna uroczystość upamiętniająca 80 rocznicę mordu popełnionego przez Niemców na 11 obywatelach Limanowej. W obchodach udział wzięli m.in. Wójt Gminy Limanowa Jan Skrzekut, Zastępca Kierownika Wydziału Kultury i Promocji Urzędu Gminy Limanowa Grzegorz Krzak, przedstawiciel IPN O/Kraków Marcin Krzek-Lubowiecki, przedstawiciel Sądeckiego Sztetla Leopold Kucharczyk, były radny Limanowej Mieczysław Sukiennik, sołtys Mordarki Kazimierz Wojtas, lokalni historycy oraz przedstawiciele rodzin Sukienników i Stokłosów, które udostępniły Gminie Limanowa teren pod obelisk.
Po złożeniu wiązanek kwiatów oraz zapaleniu zniczy uczestnicy odśpiewali hymn Polski, po którym głos zabrał Wójt Gminy Limanowa. W krótkich słowach przypomniał okoliczności zbrodni popełnionej przez Niemców 7 września 1939 roku na 11 niewinnych obywatelach Limanowej. Jednym z nich był mistrz kominiarski Jan Semik, który po ucieczce władz miejskich, pełnił obowiązki burmistrza Limanowej. Ujął się on za aresztowanymi i bitymi przez żołnierzy niemieckich Żydami, przez co wraz z nimi został rozstrzelany. Prawdopodobnie był on pierwszym Polakiem, który stracił życie ratując Żydów w Polsce.
Wójt Jan Skrzekut w szczególny sposób podziękował rodzinom Sukienników oraz Stokłosów za udostępnienie działki pod przyszły obiekt upamiętniający to tragiczne wydarzenie z przeszłości, wyrażając nadzieję, że Instytut Pamięci Narodowej – zgodnie z obietnicą – ufunduje w najbliższym czasie kamień oraz tablicę pamiątkową.
Po wystąpieniu wójta głos zabrał Mieczysław Sukiennik wspominając swojego dziadka Wojciecha Sukiennika, który w czasie wojny pomagał Żydom. Na zakończenie uroczystości lokalny historyk Karol Wojtas przytoczył wspomnienia nauczycielki szkoły podstawowej w Mordarce Zofii Szumilas, która długi czas opiekowała się wraz z uczniami miejscem kaźni. Wspomnienia dotyczące wydarzeń sprzed 80 lat przekazała jej nieżyjąca już córka Jana Semika - Teresa Ryś.
Sobotnie spotkanie przypomniało uczestnikom o historycznej prawdzie oraz było okazją do zadumy i refleksji nad tragicznymi wydarzeniami, które miały miejsce w Mordarce we wrześniu 1939 r.
7 września w Mordarce Niemcy rozstrzelali 12 limanowian (11 Żydów i 1 katolika). Wydarzenia z września 1939 przypomniano podczas obchodów zorganizowanych 5 września przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Starej Wsi, w których udział wzięli m.in.: starosta Mieczysław Uryga, wójt gminy Limanowa, Jan Skrzekut, Wojciech Włodarczyk – radny powiatu limanowskiego, Adam Ryś, Jerzy Jabłoński i Dariusz Łącki - radni gminy Limanowa, Grzegorz Krzak – zastępca kierownika kultury, ks. proboszcz parafii Męcina, Antoni Piś, ks. Bartłomiej Wilkosz, nauczyciele, młodzież oraz mieszkańcy limanowszczyzny.
,,Przyczyny i skutki II wojny światowej z uwzględnieniem naszego terenu” – to tytuł wykładu dr Marcina Chorązkiego z krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.
- Osamotniona Polska pierwsza stawiła opór totalitarnym agresorom, a następnie przez blisko sześć lat nie ustawała w walce jawnej i podziemnej na wielu frontach. Żołnierz ginął w kraju i daleko poza jego granicami – rozpoczął wykładowca. Dr Chorązki zwrócił uwagę, że na II wojnę światową warto spojrzeć oczami tych, którzy ją przeżyli, nie tylko książkowych podręczników. Przedstawił to na przykładzie swoich dziadków i innych żołnierzy walczących we wrześniu. Następnie zaakcentował, jak wielkim osiągnięciem II RP było wychowanie młodego pokolenia, zdolnego walczyć za ojczyznę a nawet oddać za nią życie. Wykładowca następnie opisał szczegóły ,,bitwy granicznej", która rozegrała się w dniach 1-6 września na południu Małopolski. W czasie tych walk, zamiarem wojsk polskich było opóźnienie wejścia wojsk niemieckich i słowackich w głąb RP, a nie do walka do wykrwawienia na granicy.
Prelegent zwrócił szczególną uwagę na walki w dolinie Dunajca, które dla limanowszczyzny miały ogromne znaczenie, ponieważ walczyli tam poborowi z Limanowej i okolicznych miejscowości. Niemcy w pierwszych dniach wojny, po wkroczeniu na Ziemię Limanowską dopuścili się licznych zbrodni wojennych. 3 września oddział Wehrmachtu (z 4. Dywizji Lekkiej lub 3. Dywizji Górskiej) zamordował we wsi Olszówka 13 osób i spalił 35 domów. Tego samego dnia w Niedźwiedziu, Niemcy zabili 4 osoby i spalili 10 budynków. 4 września we wsi Gruszowiec, Niemcy rozstrzelali 14 osób, 5 września w Tymbarku 4 osoby, w Zamieściu 5 osób, natomiast w Skrzydlnej 9 osób. 6 września w Szczyrzycu, w ramach odpowiedzialności zbiorowej rozstrzelano 52 osoby, głownie mieszkańców Szczyrzyca i okolicznych wsi. Tego samego dnia w Jodłowniku Wehrmacht rozstrzelał 58 osób. Ponadto, w tym samym dniu, 39 żołnierzy Wojska Polskiego wziętych do niewoli podczas walk pod Kasiną Wielką padło ofiarą Wehrmachtu. 7 września w Mordarce Niemcy rozstrzelali 12 Limanowian (11 Żydów i 1 katolika) Nie są to oczywiście wszystkie ofiary i po 80 latach od tych tragicznych wydarzeń lista ofiar pierwszych dni września 1939 roku wymaga weryfikacji.
6 września 1939 r. do miasta Limanowa wkroczyły wojska niemieckie, tym samym rozpoczął się okres okupacji niemieckiej.
W wyniku hitlerowskiej reformy administracyjnej utworzone zostało Generalne Gubernatorstwo. Limanowa straciła status miasta powiatowego. Wojna wywarła ogromne piętno w skali regionu na społeczeństwo każdej miejscowości.
- Pamiętam jak rozmawiałem ze 102-letnim żołnierzem, który walczył na froncie. Mówił mi, że do dziś ma przed oczami sceny, w których zabijał niemieckich żołnierzy i że tego widoku nie da się zapomnieć – podkreślał wykładowca. Walczący z piętnem wojny żyli już do końca życia. – Nie da się zapomnieć widoku umierających ludzi, wykrwawiających się kolegów, którym nie można było pomóc – zaznaczał. Po zakończeniu wykładu głos zabrali radni i mieszkańcy. Dyskusja trwała do późnego wieczoru. Podziękowanie za występ, prelegentowi złożył dyrektor biblioteki i wójt gminy Limanowej.
Spotkanie uświetnił śpiew pieśni patriotycznych w wykonaniu solistek z Zespołu Muzycznego „Consonans” z Zespołu Szkół Nr 1 im. Józefa Piłsudskiego w Limanowej.
inf. i foto: UG Limanowa, Biblioteka w Męcinie
