W ostatnią niedzielę marca znów przestawimy zegarki, tracąc jedną godzinę snu na rzecz dłuższego dnia. Jednak czy to konieczność, czy przestarzały zwyczaj, z którym powinniśmy się pożegnać? W 2025 roku Polska, która sprawuje prezydencję w Unii Europejskiej, chce doprowadzić do tego, aby na stałe zlikwidować zmianę czasu.
Dlaczego wciąż to robimy?
Idea zmiany czasu narodziła się pod koniec XIX wieku, kiedy Benjamin Franklin zasugerował dostosowanie aktywności ludzi do naturalnego rytmu dnia, aby oszczędzać energię. Jednak dopiero podczas I wojny światowej, w 1916 roku, Niemcy jako pierwsi wprowadzili tę koncepcję w życie, a wkrótce potem dołączyły do nich inne kraje, w tym Polska. Celem było efektywniejsze wykorzystanie światła dziennego i oszczędność paliw.
Kiedy przestawiamy zegarki w 2025 roku?
W 2025 roku zmiana czasu z zimowego na letni nastąpi w nocy z soboty 29 marca na niedzielę 30 marca. O godzinie 2:00 przesuniemy wskazówki zegarów na 3:00, co oznacza, że będziemy spać o godzinę krócej. Z kolei powrót do czasu zimowego odbędzie się w nocy z 25 na 26 października 2025 roku, kiedy to o 3:00 cofniemy zegarki na 2:00, zyskując dodatkową godzinę snu.
Dlaczego tak tego nie lubimy?
Przeciwnicy zmiany czasu argumentują, że przestawianie zegarków wpływa negatywnie na zdrowie ludzi, zakłócając rytm dobowy i prowadząc do problemów ze snem. Ponadto, w dzisiejszych czasach oszczędność energii wynikająca ze zmiany czasu jest minimalna, co podważa pierwotny cel tego rozwiązania. Jednak są też tacy, którym podoba się to rozwiązanie. Zwolennicy zmiany czasu wskazują na korzyści związane z dłuższym dniem, co sprzyja aktywności na świeżym powietrzu i może pozytywnie wpływać na samopoczucie. Wielu ekspertów podkreśla jednak, że stały czas pozwoliłby na stabilizację rytmu dobowego ludzi, co mogłoby poprawić jakość życia i zdrowia obywateli.
To nie jest dobre rozwiązanie
Zmiana czasu to nie tylko kwestia przyzwyczajeń – jej konsekwencje odczuwa cała gospodarka, dlatego coraz więcej krajów skłania się ku rezygnacji z tego przestarzałego rozwiązania.
Przestawianie zegarków powoduje zakłócenia w harmonogramach lotów, kolei i transportu publicznego. Linie lotnicze, przewoźnicy kolejowi i drogowi muszą dostosowywać rozkłady jazdy, co generuje koszty i może prowadzić do opóźnień. Zmiana czasu wpływa również na systemy nawigacyjne i zarządzanie ruchem.
Zakłady przemysłowe, pracujące w trybie zmianowym, muszą dostosowywać grafik pracowników i systemy zarządzania produkcją. Zmiana czasu może powodować krótkotrwałe spadki wydajności i zwiększać ryzyko błędów w pracy, zwłaszcza w pierwszych dniach po przestawieniu zegarków.
Sektor IT musi dostosowywać systemy komputerowe, serwery i oprogramowanie do zmiany czasu, co zwiększa ryzyko awarii i błędów. W finansach zmiana czasu wpływa na globalne rynki kapitałowe, gdzie różnice czasowe między strefami geograficznymi mogą wprowadzać dodatkowe komplikacje w transakcjach i notowaniach giełdowych.
W szpitalach i placówkach medycznych przestawienie zegarków komplikuje grafik dyżurów, a badania pokazują, że w pierwszych dniach po zmianie czasu rośnie liczba zawałów serca i udarów, co zwiększa obciążenie systemu opieki zdrowotnej.
Chociaż nowoczesne technologie zautomatyzowały wiele procesów w rolnictwie, zmiana czasu nadal wpływa na harmonogram pracy, szczególnie w hodowli zwierząt. Krowy mleczne czy drób dostosowują się do naturalnego cyklu dnia, dlatego nagła zmiana pory karmienia czy dojenia może negatywnie wpływać na produkcję. Dyskomfort odczuwają również właściciel zwierząt domowych, które wbrew temu, co pokazują zegarki, domagają się spaceru i jedzenia w poprzednich porach.
Zmiany w zachowaniach klientów po zmianie czasu zauważają właściciele sklepów i lokali usługowych, centra handlowe i restauracje. W okresie wiosennym dłuższy dzień sprzyja większej aktywności zakupowej i gastronomicznej wieczorem, natomiast jesienią skrócony dzień może zmniejszać liczbę klientów.
Współczesne badania wskazują, że korzyści energetyczne wynikające ze zmiany czasu są znikome, a negatywne skutki zdrowotne i społeczne przeważają nad potencjalnymi zaletami.
Zmiana czasu do likwidacji?
Dyskusje na temat zniesienia zmiany czasu w Unii Europejskiej trwają od 2018 roku, kiedy to rozpoczęto prace nad uchyleniem dyrektywy 2000/84/WE regulującej tę kwestię. Mimo poparcia Parlamentu Europejskiego, proces legislacyjny utknął w martwym punkcie z powodu braku jednomyślności wśród państw członkowskich. Wejście w życie postulowanych rozwiązań opóźniła też pandemia COVID-u, która wstrzymała realizację postulowanych rozwiązań.
Polska prezydencja w UE: Szansa na zakończenie zmiany czasu
Od 1 stycznia 2025 roku Polska sprawuje prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Minister rozwoju i technologii, Krzysztof Paszyk, zapowiedział, że kwestia zniesienia zmiany czasu jest ważną sprawa do załatwienia podczas polskiej prezydencji. "Odejście od zmiany czasu z letniego na zimowy zostało wpisane do agendy polskiej prezydencji w UE. Uznajemy to jako ważny temat społeczny, gospodarczy." – podkreślił minister Paszyk w rozmowie z TVP Info. Polska dąży do przełamania impasu i nadania nowego impulsu w negocjacjach dotyczących odejścia od sezonowej zmiany czasu.
Czy to ostatnia zmiana czasu?
Choć prace nad zniesieniem zmiany czasu nabierają tempa, wciąż obowiązują unijne przepisy regulujące tę kwestię. Oznacza to, że w 2025 roku nadal będziemy przestawiać zegarki. Jednak działania podejmowane przez Polskę podczas jej prezydencji w UE dają nadzieję na ostateczne rozwiązanie tego problemu w najbliższych latach.
Przyszłość pokaże, czy uda się zlikwidować konieczność przestawiania zegarków dwa razy w roku. Jedno jest pewne – dyskusja na ten temat trwa, a Polska odgrywa w niej kluczową rolę, dążąc do wprowadzenia stałego czasu w całej Unii Europejskiej.
fot. Pixabay
