Bezpieczeństwo na morzu opiera się na dwóch fundamentach: skutecznej nawigacji oraz niezawodnej komunikacji. Zaawansowane systemy, takie jak AIS oraz radio VHF, tworzą kompleksową sieć bezpieczeństwa dla wszystkich jednostek pływających. Poznanie wzajemnych zależności między tymi systemami oraz umiejętność ich prawidłowej obsługi stanowią istotne kompetencje każdego żeglarza.

AIS i radio VHF – dlaczego muszą działać razem?

Według danych International Maritime Organization (IMO), wprowadzenie systemu AIS przyczyniło się do zmniejszenia liczby kolizji na morzu o ponad 40% w ciągu ostatniej dekady. Automatic Identification System wykorzystuje częstotliwości VHF do transmisji danych między jednostkami pływającymi, tworząc cyfrową mapę ruchu morskiego w czasie rzeczywistym.

System AIS działa w oparciu o dwa dedykowane kanały VHF (AIS1 - 161,975 MHz i AIS2 - 162,025 MHz), przesyłając informacje w sposób automatyczny i ciągły. Transpondery AIS wysyłają sygnały zawierające dane identyfikacyjne statku, jego pozycję, prędkość oraz kurs. Informacje te są aktualizowane w interwałach od 2 sekund do 3 minut, zależnie od prędkości i manewrów jednostki.

Radio VHF zapewnia głosową komunikację między jednostkami, stanowiąc niezbędne uzupełnienie systemu AIS. Standardowy zakres częstotliwości VHF morskiego (156-174 MHz) umożliwia prowadzenie bezpośrednich rozmów, koordynację działań oraz przekazywanie ostrzeżeń nawigacyjnych. Połączenie danych AIS z możliwością natychmiastowej komunikacji głosowej pozwala na szybką reakcję w sytuacjach wymagających dodatkowych uzgodnień lub wyjaśnień.

Synchronizacja AIS z radiem VHF nabiera szczególnego znaczenia podczas manewrów wymijania czy wyprzedzania. Operator może zidentyfikować jednostkę na ekranie AIS, a następnie nawiązać z nią bezpośredni kontakt radiowy, ustalając szczegóły bezpiecznego minięcia. System ten sprawdza się szczególnie w warunkach ograniczonej widoczności lub na obszarach o intensywnym ruchu morskim.

Jak poprawnie korzystać z AIS i radia VHF?

Prawidłowa interpretacja danych AIS wymaga wiedzy na temat wszystkich przesyłanych parametrów. System przekazuje zarówno dane statyczne (nazwa statku, sygnał wywoławczy, numer MMSI), jak i dynamiczne (pozycja GPS, prędkość nad dnem, kurs rzeczywisty). Znajomość tych informacji pozwala na precyzyjną ocenę sytuacji nawigacyjnej oraz planowanie bezpiecznej trasy.

Kanały VHF posiadają ściśle określone przeznaczenie. Kanał 16 (156,800 MHz) służy wyłącznie do wywołań i komunikacji alarmowej. Kanał 13 (156,650 MHz) wykorzystywany jest do komunikacji nawigacyjnej między statkami, szczególnie w sytuacjach manewrowych. Kanał 70 (156,525 MHz) zarezerwowany jest dla cyfrowego wywołania selektywnego (DSC).

Operatorzy często popełniają błędy w obsłudze systemów komunikacyjnych. Przykładem może być niewłaściwe używanie kanału 16 do prowadzenia rutynowych rozmów lub nieprawidłowe programowanie transpondera AIS. Błędy te prowadzą do zakłóceń w komunikacji oraz mogą skutkować niebezpiecznymi sytuacjami na wodzie.

Uzyskanie certyfikatu SRC (Short Range Certificate) zapewnia niezbędną wiedzę z zakresu procedur łączności morskiej. Program szkolenia obejmuje zagadnienia techniczne, prawne oraz praktyczne aspekty obsługi urządzeń radiowych. Zdobyte umiejętności pozwalają na profesjonalne prowadzenie korespondencji oraz właściwe reagowanie w sytuacjach awaryjnych.

Jak AIS i VHF zwiększają bezpieczeństwo na wodzie?

System AIS umożliwia przewidywanie potencjalnych kolizji z wyprzedzeniem nawet kilkunastu minut. Funkcja CPA (Closest Point of Approach) automatycznie oblicza minimalną odległość między jednostkami oraz czas do potencjalnego zbliżenia. Zaawansowane odbiorniki AIS oferują również funkcję alarmowania o niebezpiecznym zbliżaniu się innych statków.

Digital Selective Calling stanowi integralną część współczesnego systemu bezpieczeństwa morskiego. Przycisk DISTRESS na radiu VHF z DSC umożliwia wysłanie automatycznego sygnału alarmowego zawierającego pozycję jednostki oraz rodzaj zagrożenia. Procedura wymaga jednak właściwej konfiguracji radia - połączenia z odbiornikiem GPS oraz wprowadzenia poprawnego numeru MMSI.

Żeglarze rekreacyjni coraz częściej decydują się na instalację transponderów AIS klasy B. Urządzenia te, choć prostsze od profesjonalnych systemów klasy A, podnoszą poziom bezpieczeństwa małych jednostek. Transponder AIS umożliwia identyfikację jachtu przez duże statki handlowe, które mogą odpowiednio wcześnie zaplanować manewr wymijania.

Przemyślane korzystanie z systemów AIS i VHF stanowi podstawę bezpiecznej żeglugi. Certyfikat SRC przestaje być jedynie formalnym wymogiem, a staje się potwierdzeniem praktycznych umiejętności niezbędnych na wodzie. Właściwe połączenie wiedzy z zakresu łączności i nawigacji pozwala na pewne prowadzenie jednostki oraz skuteczne reagowanie w sytuacjach kryzysowych. Inwestycja w profesjonalne szkolenie zwraca się w postaci zwiększonego bezpieczeństwa oraz komfortu żeglugi.