Słynny zamek otrzyma miliony. Przez lata nie było łatwo

Rudno może się pochwalić jednym z najbardziej zachwycających zamków tej części naszego kraju. Zamek w Tenczynie został właśnie wyjątkowo doceniony.

Historia walki o dotację jest długa i pełna zawirowań. Jeszcze w 2023 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie spojrzało przychylnie na podkrakowski zamek. Ówczesna passa była zła. Dwa razy z rzędu nie udało się wtedy pozyskać funduszy.

• Zobacz też:

Pieniądze były na wyciągnięcie ręki, jednak czegoś zabrakło… Zamek Tenczyn ma duże problemy [FOTO]

Piękna jurajska warownia w Rudnie to prawdziwa chluba całego powiatu krakowskiego. Niestety pomimo starań właścicieli, zamek Tenczyn nie dostał dofinansowan

Norbert KwiatkowskiGłos24

Historia inwestycji

Po latach Zamek w Tenczynie doczeka się kolejnego etapu prac dzięki finansowaniu z wcześniej wspomnianego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Nie jest to pierwszy raz, gdy mogą liczyć na wsparcie z tego źródła, bowiem prace zabezpieczające trwają od 2010 roku.

Początkowym inwestorem była Gmina Krzeszowice. W 2012 lokalne władze dogadały się z Janem Potockim (wówczas, jednym z grona spadkobierców po Adamie hr. Potockim), że wkład własny Gminy potrzebny do aplikowania w ministerialnym konkursie, zabezpieczał Jan Potocki.

Milionowe dofinansowanie

Dzięki współpracy Ministerstwa, lokalnego samorządu i właściciela, udało się zabezpieczyć większość zabudowań Zamku Górnego oraz część murów obwodowych. Przyznana dotacja pozwoli na kontynuowanie prac zabezpieczających. Od początku XXI wieku prace na terenie Zamku w Tenczynie są finansowane z czterech głównych źródeł: Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Gminy Krzeszowice, właściciela, czyli Jana Potockiego oraz ze środków zabezpieczonych przez Fundację New Era Art – organizatora wszystkich wydarzeń kulturalnych na Zamku Tenczyn w Rudnie.

Jednocześnie warto podkreślić, że na cel prac zabezpieczających nie jest prowadzona żadna zbiórka, na którą można wpłacać darowizny. Ministerstwo przeznaczy na Zamek w Rudnie lekko ponad 2,2 miliona złotych. Jest to największa dotacja w historii prowadzonych prac zabezpieczających, które trwają od 15 lat.

"Serdecznie dziękujemy Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego za docenienie znaczenia Zamku Tenczyn, jego walorów historycznych i architektonicznych oraz kulturotwórczej roli działalności podejmowanej na Zamku przez Fundację New Era Art. Dziękujemy naszym ekspertom – Panu doktorowi Janowi Janczykowskiemu oraz Pani Marii Filipowicz za wsparcie w przygotowaniu wniosku do Ministerstwa. Dziękujemy krzeszowickim samorządowcom z Powiatu Krakowskiego i Województwa Małopolskiego, którzy wspierają nas w działaniach." - napisali właściciele zamku.

Wyjątkowa historia

Pierwsza wzmianka dotycząca okolic zamku Tenczyn, datowana jest na 24 września 1308 r. Wówczas Władysław Łokietek z oddziałem rycerstwa przebywający w lasach in Thanczin wydał dokument dla klasztoru o. cystersów w Sulejowie.

Przyjmuje się, że pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319 r. kasztelan krakowski Nawój z Morawicy. Wzniósł on największą na zamku wieżę, zwaną do dziś „Wieżą Nawojową”. Właściwym twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej, wojewoda krakowski i sandomierski.

Na najwyższej, północno-wschodniej części wzgórza, wzniósł dalszy fragment zamku, w którym mieszkał i zmarł w 1368 r. On także pierwszy przyjął nazwisko Tęczyński. Syn Jędrzeja, Jaśko, odnowił i znacznie rozbudował zamek, a także założył kaplicę.

Z tego okresu pochodzi pierwsza odnotowana w dokumentach historycznych wzmianka dotycząca bezpośrednio zamku. Władysław Jagiełło więził w nim niektórych ważniejszych jeńców krzyżackich, wziętych do niewoli w czasie bitwy pod Grunwaldem.

Przebywały tam słynne osoby

W krótkim czasie ród Tęczyńskich doszedł do wielkiego znaczenia. W posiadaniu Tęczyńskich było 45 miejscowości, w tym 15 w pobliżu zamku. W 1461 r. przez blisko rok na zamku w Rudnie mieszkał Jan Długosz. Około połowy XVI w. często na zamku bywali: Mikołaj Rej z Nagłowic, Jan Kochanowski, Piotr Kochanowski oraz inne ważne postaci polskiego odrodzenia.

Do połowy XVI w. wygląd zamku nie ulegał większym zmianom. W tym okresie znajdowały się przy nim: folwark, łaźnia, browar ze słodownią i dom praczek. W 1570 r. kasztelan wojnicki, podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński „wielkim kosztem zmurował prawie znowu zamek na Tenczynie” – pisał Bartosz Paprocki w Herbach rycerstwa polskiego.

Zamek posiadał trzy skrzydła, otwarte ku zachodowi, ozdobione renesansowymi attykami, gzymsami i krużgankami. Rozbudowa ciągnęła się do początku XVII w. Zamek wraz z podgrodziem został otoczony murem kurtynowym, od północy wzmocniono go basteją wjazdową (barbakanem), a od południa dwiema pięciokątnymi bastejami.

Pod zamkiem rozciągały się ogrody (od północy) i winnice (od zachodu i południa). Ostatnią dużą inwestycją na zamku była gruntowna przebudowa kaplicy zamkowej, dokonana w początkach XVII w. przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową, późniejszą fundatorkę klasztoru o. karmelitów bosych w Czernej.

Fot: Zamek z lotu ptaka / Wikipedia