Pieniądze były na wyciągnięcie ręki, jednak czegoś zabrakło… Zamek Tenczyn ma duże problemy [FOTO]

Piękna jurajska warownia w Rudnie to prawdziwa chluba całego powiatu krakowskiego. Niestety pomimo starań właścicieli, zamek Tenczyn nie dostał dofinansowania na realizację zadania: „Rudno, ruiny zamku Tenczyn (XIV w.): prace konserwatorskie i roboty budowlane w celu zabezpieczenia ruin – etap XIII”.

Decyzja jest niesatysfakcjonująca – tym bardziej, że wniosek początkowo otrzymał pozytywną ocenę, jednak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie zdecydowało się przeznaczyć na niego żadnych środków. A te są niezbędne, ponieważ mimo wielu prac, które udało się wykonać w Tenczynie, wciąż występuje wiele pilnych napraw przy obiektach na terenie całego zamku.

To już drugi raz

Dla warowni w Rudnie, to już drugie z kolei rozdanie ministerialnych funduszy, w którym Tenczyn nie został uwzględniony. Przypomnijmy, że w poprzedniej edycji konkursu zabytek nie brał udziału, gdyż nie złożono nawet wniosku o jego uczestnictwo.

Ta sytuacja wywołała dość duże poruszenie w całej gminie Krzeszowice, ponieważ zamek Tenczyn to znak rozpoznawczy dla całego regionu, który chętnie odwiedzają turyści, co generuje dodatkowe finanse dla wielu podmiotów.

Ten rok pokazał, że jest się o co starać, ponieważ w rozstrzygniętym właśnie konkursie, dotację o wartości aż 1 150 000 PLN zdobył związany historycznie z Tenczynem Klasztor OO. Karmelitów Bosych w Czernej. Dzięki środkom z ministerstwa będzie on realizował zadanie izolacji fundamentów oraz prac remontowo-konserwatorskich elewacji – etap II.

Jeszcze wiele do zrobienia…

Przypomnijmy, że w zamku Tenczyn dotychczas udało się wykonać 12 prac konserwacyjnych, które były prowadzone przez Gminę Krzeszowice. W tym czasie udało się zabezpieczyć i częściowo zrekonstruować wszystkie baszty, barbakan wraz z korytarzem wjazdowym oraz część murów obronnych. Niestety roboty budowlane w ruinie zostały przerwane.

Z tego też powodu pod znakiem zapytania stoi więc dalszy los zamkowej kaplicy i części murów zewnętrznego obwodu obronnego (od strony południowej), które nadal znajdują się w stanie katastrofy budowlanej.

Jak zauważają właściciele, mimo dużej i stale rosnącej liczby zwiedzających zabytek, będzie niezwykle ciężko, aby wpływy z biletów mogły zapewnić środki na tak poważne inwestycje które muszą w nim być pilnie przeprowadzone. Przed właścicielem, na którym ciążą obowiązki wynikające z Ustawy o Ochronie Zabytków, stoi więc trudne zadanie znalezienia środków na ratowanie jednego z najcenniejszych obiektów historycznych Małopolski.

Sezon ruszył

Niezależnie od problemów, z jakimi muszą się mierzyć osoby odpowiedzialne za renowację wyjątkowych ruin zamku Tenczyn, to bramy dla turystów już są otwarte. Od 22 kwietnia br. można już zwiedzać jeden ze znaków rozpoznawczych całego powiatu krakowskiego.

Przewodnicy zgodnie przyznają, że trwałe ruiny zamku są coraz piękniejsze, dlatego żal byłoby nie skorzystać i to z wielu powodów. Możliwość odwiedzenia „Małego Wawelu” - jak kiedyś nazywano to miejsce – jest możliwa w każdą sobotę, niedzielę oraz święta w godzinach od 10 do 18. Cennik biletów na tegoroczny rok prezentuje się następująco: Bilet normalny - 15 zł, Bilet ulgowy - 10 zł (uprawnieni do zniżki: uczniowie, studenci, emeryci, renciści i osoby niepełnosprawne za okazaniem ważnej legitymacji), Bilet rodzinny - 40 zł, Bilet z „Kartą Dużej Rodziny” - 30 zł, Dzieci przed ukończeniem piątego roku życia – bezpłatnie.

Co niezwykle ważne, ze względu na znakomitą lokalizację, do zamku Tenczyn warto się wybrać nie tylko na zwiedzanie, ale również wyjątkowy spacer w kapitalnym miejscu. Pięknie położony jurajski zamek przysiadł w otoczeniu Puszczy Dulowskiej na Szlaku Orlich Gniazd, co zapewnia turystom wyjątkowe krajobrazy w czasie wędrówki.

Wyjątkowa historia

Pierwsza wzmianka dotycząca okolic zamku Tenczyn, datowana jest na 24 września 1308 r. Wówczas Władysław Łokietek z oddziałem rycerstwa przebywający w lasach in Thanczin wydał dokument dla klasztoru o. cystersów w Sulejowie. Przyjmuje się, że pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319 r. kasztelan krakowski Nawój z Morawicy. Wzniósł on największą na zamku wieżę, zwaną do dziś „Wieżą Nawojową”. Właściwym twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej, wojewoda krakowski i sandomierski.

Na najwyższej, północno-wschodniej części wzgórza, wzniósł dalszy fragment zamku, w którym mieszkał i zmarł w 1368 r. On także pierwszy przyjął nazwisko Tęczyński. Syn Jędrzeja, Jaśko, odnowił i znacznie rozbudował zamek, a także założył kaplicę. Z tego okresu pochodzi pierwsza odnotowana w dokumentach historycznych wzmianka dotycząca bezpośrednio zamku. Władysław Jagiełło więził w nim niektórych ważniejszych jeńców krzyżackich, wziętych do niewoli w czasie bitwy pod Grunwaldem.

W krótkim czasie ród Tęczyńskich doszedł do wielkiego znaczenia. W posiadaniu Tęczyńskich było 45 miejscowości, w tym 15 w pobliżu zamku. W 1461 r. przez blisko rok na zamku w Rudnie mieszkał Jan Długosz. Około połowy XVI w. często na zamku bywali: Mikołaj Rej z Nagłowic, Jan Kochanowski, Piotr Kochanowski oraz inne ważne postaci polskiego odrodzenia. Do połowy XVI w. wygląd zamku nie ulegał większym zmianom. W tym okresie znajdowały się przy nim: folwark, łaźnia, browar ze słodownią i dom praczek. W 1570 r. kasztelan wojnicki, podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński „wielkim kosztem zmurował prawie znowu zamek na Tenczynie” – pisał Bartosz Paprocki w Herbach rycerstwa polskiego.

Zamek posiadał trzy skrzydła, otwarte ku zachodowi, ozdobione renesansowymi attykami, gzymsami i krużgankami. Rozbudowa ciągnęła się do początku XVII w. Zamek wraz z podgrodziem został otoczony murem kurtynowym, od północy wzmocniono go basteją wjazdową (barbakanem), a od południa dwiema pięciokątnymi bastejami. Pod zamkiem rozciągały się ogrody (od północy) i winnice (od zachodu i południa). Ostatnią dużą inwestycją na zamku była gruntowna przebudowa kaplicy zamkowej, dokonana w początkach XVII w. przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową, późniejszą fundatorkę klasztoru o. karmelitów bosych w Czernej.

Źródło: Zamek Tenczyn Foto: Wikipedia/Zamek Tenczyn, Wikimedia Commons