Utrata danych z dysku twardego, karty pamięci czy pendrive'a to sytuacja, która może spotkać każdego. Niezależnie od tego, czy przyczyną jest awaria sprzętu, przypadkowe usunięcie plików, czy inne nieprzewidziane zdarzenie, konsekwencje mogą być bardzo dotkliwe. Istnieją pewne symptomy, które mogą wskazywać na problemy z naszym dyskiem. W niektórych sytuacjach można samodzielnie podjąć próbę odzyskania utraconych danych.
Jak rozpoznać sygnały uszkodzonego dysku twardego?
Twoje cenne pliki zapisane są na różnych nośnikach pamięci na przykład na tradycyjnym dysku twardym (HDD) w komputerze stacjonarnym lub laptopie, przenośnym dysku zewnętrznym, albo pendrive. Każdy z tych nośników danych jest podatny na liczne awarie, które nierzadko poprzedzają charakterystyczne sygnały ostrzegawcze. Wczesne wykrycie symptomów zwiastujących tego typu awarie pozwala w porę zareagować i zwiększyć szanse na uniknięcie całkowitej utraty danych.
Szczególnie charakterystyczne objawy mogą dawać, talerzowe dyski twarde (HDD). Jeśli usłyszysz z wnętrza komputera lub zewnętrznego dysku twardego nietypowe dźwięki, takie jak klikanie, cykanie, stukanie, a nawet odgłosy przypominające szlifowanie lub tarcie, jest to bardzo poważny sygnał alarmowy. Może on świadczyć o możliwym uszkodzeniu mechanicznym dysku twardego.
Jeśli twój dysk zewnętrzny, pendrive lub karta pamięci nie są wykrywane po podłączeniu do komputera, laptopa, aparatu czy telefonu, może to świadczyć o problemach z ich poprawnym działaniem. Może się też zdarzyć, że system operacyjny, na przykład systemem Windows, wyświetla komunikaty o błędach odczytu lub zapisu, informując, że dysk jest niesformatowany. Kolejnym niepokojącym sygnałem jest sytuacja, gdy zauważasz, że pliki lub całe foldery zniknęły z nośnika, są uszkodzone – na przykład zdjęcia otwierają się tylko częściowo – lub nie dają się w ogóle otworzyć.
Zdarza się również, że system wskazuje zupełnie błędną pojemność nośnika – na przykład 0 bajtów albo jakąś bardzo małą, nierealną wartość, co jest częste przy uszkodzonych kartach pamięci czy pendrive'ach.
Co zrobić gdy zauważysz niepokojące objawy?
Istnieje złota zasada, która ma tu uniwersalne zastosowanie: natychmiast przestań używać nośnika danych, z którym podejrzewasz problemy. Jeśli jest to dysk systemowy w Twoim komputerze, najlepiej od razu wyłącz urządzenie. W przypadku dysku zewnętrznego pendrive'a czy karty pamięci bezpiecznie odłącz je od komputera, aparatu czy innego sprzętu. Dlaczego to takie ważne? Dalsze korzystanie z uszkodzonego dysku lub innego nośnika, nawet samo jego podłączenie do zasilania, niesie ze sobą poważne ryzyko. Możesz nieświadomie doprowadzić do nadpisania fragmentów danych, których odzyskanie Ci zależy, pogłębić uszkodzenia fizyczne (zwłaszcza w dyskach HDD) lub spowodować inne problemy z elektroniką.
Jakie są rodzaje uszkodzeń dysków?
Zasadniczo uszkodzenia dysków dzielimy na logiczne i fizyczne. Uszkodzenia logiczne są bardzo częste i mogą wystąpić na każdym typie nośnika. Ten rodzaj uszkodzenia nie oznacza, że sam nośnik jest fizycznie zepsuty. Problem leży raczej w organizacji zapisanych na nim informacji. Może to być wynikiem błędu w systemie plików, przypadkowego usunięcia ważnych plików, czy działania wirusa komputerowego. W takich sytuacjach Twoje dane często fizycznie nadal znajdują się na nośniku, ale system operacyjny nie wie, jak je odnaleźć.
Zupełnie inną kategorią są uszkodzenia fizyczne. Oznaczają one, że jakiś element dysku uległ awarii, zużyciu lub zniszczeniu. W przypadku tradycyjnych dysków twardych (HDD), problemy często dotyczą części mechanicznych np. głowic czy silników odpowiedzialnych za obracanie talerzy dysku. Natomiast w nośnikach opartych na pamięci flash (czyli dyskach SSD, kartach pamięci i pamięciach USB), częstym fizycznym uszkodzeniem jest awaria kontrolera (zarządzającego zapisem i odczytem danych). Do uszkodzeń fizycznych zaliczamy też widoczne zniszczenia, jak pęknięta karta pamięci czy złamane złącze w pendrive.
Jak odzyskać dane z dysku samodzielnie?
Jeśli podejrzewasz, że problem z Twoim nośnikiem ma charakter logiczny, istnieje szansa, że możesz odzyskać utracone dane samemu. Do samodzielnego odzyskiwania danych z dysku służą specjalistyczne programy. Niektóre z nich przeznaczone są do przywracania plików po przypadkowym usunięciu – są bardzo pomocne, gdy przez pomyłkę skasujesz ważne pliki. Inny typ oprogramowania potrafi skanować nośnik w poszukiwaniu utraconych partycji lub danych ze sformatowanego dysku.
Jeśli zdecydujesz się na użycie takiego oprogramowania, pamiętaj o absolutnie kluczowej zasadzie, która decyduje o bezpieczeństwie i skuteczności całego procesu: program do odzyskiwania danych zawsze instaluj na innym dysku niż ten, z którego chcesz odzyskać dane. Co więcej, odzyskane pliki również zawsze zapisuj na jeszcze innym nośniku (np. drugim dysku wewnętrznym, zewnętrznym dysku USB, pendrive o dużej pojemności). Nigdy nie instaluj programu ani nie zapisuj odzyskanych danych na nośniku źródłowym!
Kiedy samodzielne odzyskiwanie utraconych danych jest niewskazane?
Istnieją sytuacje, w których podejmowanie działań na własną rękę jest to po prostu zbyt ryzykowne i może doprowadzić do trwałej utraty danych. Do tego rodzaju sytuacji zaliczają się przede wszystkim uszkodzenia mechaniczne będące konsekwencją upadków, uderzeń lub kontaktu z cieczą. Nie powinniśmy również podejmować próby samodzielnego odzyskiwania danych, gdy nośnik danych – czy to dysk twardy, SSD, karta pamięci lub pamięć USB – nie jest w ogóle wykrywany przez komputer. Zazwyczaj problemy te, wynikają z poważnej awarii układów elektronicznych lub kontrolera nośnika.
Jak skutecznie odzyskać utracone pliki?
Gdy samodzielne próby odzyskania danych z dysku twardego nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, warto rozważyć skorzystanie z pomocy specjalistycznych firm. Profesjonalny odzysk danych jest możliwy z wielu różnych typów urządzeń w tym między innymi: dysków twardych (HDD i SSD z różnymi interfejsami), kart pamięci (wszystkich formatów), pamięci przenośnych USB, telefonów komórkowych (pamięć wewnętrzna i karty), nośników optycznych (CD/DVD), a także starszych formatów jak dyskietki, czy bardziej złożonych systemów jak macierze RAID. Zakres usług często obejmuje także odzyskiwanie skasowanej poczty internetowej czy utraconych haseł i loginów.
Kluczem do skutecznego odzyskiwania danych, jest połączenie wiedzy i zaawansowanej technologii. Profesjonalne firmy posiadają specjalistyczne laboratoria wyposażone w niezbędny sprzęt oraz doświadczone zespoły techników. Cały proces odzyskiwania odbywa się w jednym miejscu, co zapewnia bezpieczeństwo i szybkość działania. Typowy proces rozpoczyna się od diagnostyki nośnika, po której następuje wycena i kontakt z klientem. Następnie przeprowadzany jest właściwy odzysk danych, a na końcu odzyskane pliki są zwracane klientowi.
Jak zapobiegać utracie danych?
Utrata danych z dysku może być frustrującym doświadczeniem. Na szczęście istnieje wiele prostych sposobów, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia takiej sytuacji w przyszłości. Absolutną podstawą jest regularne tworzenie kopii zapasowych (backup). Wyobraź sobie, że Twój dysk uległ awarii – jeśli masz backup swoich najważniejszych plików, nie stracisz ich bezpowrotnie. Ważna jest również ochrona przed wirusami i złośliwym oprogramowaniem, które mogą nie tylko uszkodzić pliki, ale także poważnie naruszyć strukturę dysku, prowadząc do utraty danych – zainstaluj zaufane oprogramowanie antywirusowe i regularnie je aktualizuj. Zawsze korzystaj z opcji bezpieczne usuwanie sprzętu przed odłączeniem pendrive'a lub zewnętrznego dysku twardego, ponieważ nagłe odłączenie może prowadzić do uszkodzenia plików. Warto także regularnie monitorować stan swojego dysku twardego, korzystając ze wbudowanych narzędzi systemowych.
Podsumowanie
W przypadku uszkodzeń logicznych odpowiednie oprogramowanie może być pomocne w odzyskaniu plików. Jednak w sytuacjach, gdy podejrzewamy uszkodzenie fizyczne lub gdy samodzielne próby okazują się nieskuteczne, najbezpieczniejszym i często najskuteczniejszym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług profesjonalnych firm zajmujących się odzyskiwaniem danych, które dysponują odpowiednią wiedzą i technologią. Regularne tworzenie kopii zapasowych oraz ostrożne obchodzenie się z nośnikami danych znacząco zmniejsza ryzyko utraty cennych plików.
