Budżet Małopolski 2026. Więcej pieniędzy, inne priorytety

Ile więcej Małopolska wyda w przyszłym roku? Na co pójdą dodatkowe miliony, a gdzie pojawią się cięcia? Przejrzeliśmy projekt budżetu województwa na 2026 rok i porównaliśmy go z tegorocznymi liczbami.

Marszałek Łukasz Smółka zaprezentował projekt budżetu Małopolski na 2026 rok. Z naszego zestawienia wynika jasno: priorytety pozostają podobne, ale w kilku kluczowych działach szykują się wyraźne przesunięcia – więcej pieniędzy trafi na autobusy regionalne, programy społeczne i klimat, a mniej na część inwestycji w szpitalach, kulturze i sporcie. Jak podkreślił, jest on spójny ze Strategią Rozwoju Województwa „Małopolska 2030” i zakłada realizację zadań ujętych w Małopolskim Planie Inwestycyjnym i Wieloletniej Prognozie Finansowej Województwa Małopolskiego. - Zależy nam, by był to budżet służący wszystkim mieszkańcom Małopolski: zarówno dużym miastom, jak i mniejszym miejscowościom, zarówno przedsiębiorcom, jak i instytucjom publicznym. Inwestujemy w infrastrukturę, rodzinę, zdrowie, ochronę środowiska i kulturę — podsumował. Czy tak jest faktycznie? Sprawdziliśmy liczby.

Większy budżet, większy deficyt

Projekt budżetu Województwa Małopolskiego na 2026 rok przewiduje dochody na poziomie ponad 3,3 mld zł i wydatki przekraczające 4 mld zł. Dla porównania, w budżecie na 2025 rok dochody zaplanowano na ok. 3,041 mld zł, a wydatki na ok. 3,645 mld zł. Oznacza to, że w przyszłym roku samorząd województwa zamierza wydać o kilkaset milionów złotych więcej niż obecnie. Większy będzie też deficyt, który ma zostać pokryty m.in. z kredytów, emisji obligacji i niewykorzystanych środków z poprzednich lat.

Najwięcej, podobnie jak w 2025 roku, pochłoną transport i łączność, kultura, pomoc społeczna i rodzina oraz ochrona zdrowia. W wielu miejscach widać jednak wyraźne przesunięcie akcentów: więcej środków ma trafić na komunikację autobusową, programy społeczne i projekty klimatyczne, a mniej na niektóre duże inwestycje w szpitalach, kulturze i sporcie.

Więcej na transport, kulturę i pomoc społeczną

W projekcie budżetu na 2026 rok przewiduje się, że:

• na transport i łączność trafi ponad 447 mln zł,
• na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego – 395,9 mln zł,
• na pomoc społeczną, politykę społeczną i rodzinę – ponad 293 mln zł,
• na ochronę zdrowia – ponad 246 mln zł.

Podobnie jak przed rokiem, w tegorocznym budżecie również to właśnie te działy należały do najważniejszych. Można więc powiedzieć, że priorytety pozostają podobne, ale zmieniają się proporcje i rozkład środków wewnątrz poszczególnych obszarów.

Transport: rekordowy wzrost na autobusy regionalne

Największa zmiana w transporcie dotyczy komunikacji autobusowej. W budżecie na 2025 rok na organizację przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej zaplanowano 60 172 736 zł. W projekcie budżetu na 2026 rok ta kwota ma już wynieść 85 918 076 zł, czyli o ponad 25,7 mln zł więcej niż w 2025 roku.

W praktyce oznacza to, że w przyszłorocznym budżecie na autobusy regionalne przewidziano zdecydowanie więcej środków niż w obecnym. Ma to wzmocnić siatkę połączeń zwłaszcza tam, gdzie kolej nie dociera lub kursuje rzadziej.

Nieco mniejsze, ale wciąż zauważalne wzrosty dotyczą innych części transportu:

• na utrzymanie dróg i mostów w 2025 roku przeznaczono ok. 128,7 mln zł, a w projekcie na 2026 rok kwota ma wzrosnąć do ok. 131,5 mln zł,
• na dofinansowanie regionalnych kolejowych przewozów pasażerskich w 2025 roku zaplanowano ok. 373,5 mln zł, a w projekcie na 2026 rok – ok. 376,6 mln zł.

Można więc podsumować, że kolej pozostaje fundamentem transportu wojewódzkiego, ale to właśnie autobusy regionalne pochłoną zdecydowanie więcej niż przed rokiem.

Zdrowie i pomoc społeczna: więcej na programy, mniej na inwestycje

W dziale ochrona zdrowia widać wyraźną zmianę podejścia. W budżecie na 2025 rok znaczącą część środków stanowiły klasyczne inwestycje w szpitalach – modernizacje, sprzęt, rozbudowa infrastruktury. W projekcie budżetu na 2026 rok większy nacisk kładzie się na programy społeczne i nowoczesne formy wsparcia.

Dobrym przykładem jest program „Małopolski Tele-Anioł 2.0”. W 2025 roku zaplanowano na niego 26,5 mln zł, natomiast w projekcie budżetu na 2026 rok kwota ta ma wzrosnąć do 35,2 mln zł. To o prawie 8,7 mln zł więcej niż w 2025 roku. Program ma zapewniać pomoc osobom starszym i niesamodzielnym, głównie w ich domach, dlatego widać wyraźne wzmocnienie tego typu działań.

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku wydatków inwestycyjnych w szpitalach. W budżecie na 2025 rok przeznaczono na to 20 mln zł. W projekcie budżetu na 2026 rok na tę samą pozycję przewidziano 9,1 mln zł, ale obok pojawia się osobna, duża inwestycja: Modernizacja i rozbudowa zaplecza diagnostyki, skojarzonego leczenia, farmakoterapii i opieki farmaceutycznej nad chorymi onkologicznie w Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera w Krakowie (Inwestycja D1.1.1 KPO), na co trafi aż 9,5 mln zł.

Łącznie daje to ponad 18,6 mln zł wydatków inwestycyjnych w ochronie zdrowia w 2026 roku. Kwota jest więc nieco niższa, ale inaczej rozłożona i w większym stopniu ukierunkowana na konkretny projekt onkologiczny w Szpitalu Rydygiera. Warto przypomnieć, że w 2025 roku na rozwój sieci onkologicznej w Małopolsce trafiło prawie 11,5 mln.

Zmiany dotyczą także polityki społecznej i rodziny. W projekcie budżetu na 2026 rok na program „Po Pierwsze Rodzina” zaplanowano ok. 4,7 mln zł (w 2025 r. – ok. 6,5 mln zł), na „Małopolską Nianię 3.0” ok. 0,4 mln zł (w 2025 r. – ok. 1,3 mln zł), a na działalność ośrodków adopcyjnych ok. 4,5 mln zł (w 2025 r. – ok. 3,9 mln zł). W praktyce oznacza to wyraźne ograniczenie środków na dwie ważne formy wsparcia rodzin – program „Po Pierwsze Rodzina” i „Małopolską Nianię” – przy jednoczesnym wzmocnieniu ośrodków adopcyjnych i rozwoju nowych narzędzi, takich jak wyprawki dla noworodków czy programy dla najmłodszych dzieci.

Wieś, edukacja i rynek pracy: korekta kursu

Znaczące różnice dotyczą też wydatków na obszary wiejskie. W 2025 roku mocno wspierano m.in. świetlice wiejskie i wypas kulturowy. W projekcie budżetu na 2026 rok większą rolę mają odgrywać inwestycje w infrastrukturę i retencję. Na drogi dojazdowe do gruntów rolnych i małą retencję w 2025 roku zaplanowano 14 mln zł, w projekcie na 2026 rok kwota ma wzrosnąć do 15 mln zł. To o 1 mln zł więcej niż w tegorocznym (2025) budżecie.

Są też cięcia. Na program „Małopolskie świetlice wiejskie” w budżecie na 2025 rok przewidziano 5,5 mln zł, w projekcie na 2026 rok tylko 2 mln zł. Podobnie, gdy chodzi o „Małopolski wypas kulturowy”. W w 2025 roku było 2 mln zł, a w projekcie na 2026 rok – 1  mln zł.

W edukacji jedną z największych różnic jest Małopolski Program Wsparcia Uczniów. W budżecie na 2025 rok przewidziano na niego 15,7 mln zł, a w projekcie budżetu na 2026 rok – 9 mln zł, czyli ponad 6,6 mln zł mniej. O 1 mln zł mniej ma być także na inwestycje w szkołach (spadek z 10 mln zł do 9 mln zł). Na niezmienionym poziomie 2 mln zł pozostają natomiast stypendia im. św. Jana Pawła II. Pojawia się za to nowy projekt „Zawodowa Małopolska II”, który ma wspierać kształcenie zawodowe.

Duże przesunięcia widać także na rynku pracy. W 2025 roku bardzo ważnym programem był „Małopolski Pociąg do Kariery – sezon 1”, na który przeznaczono 55 069 312 zł. W projekcie budżetu na 2026 rok ta kwota ma wynieść 34 869 239 zł, czyli o ok. 20,2 mln zł mniej niż w obecnym budżecie. Jednocześnie więcej ma trafić na inne programy: „Pracownicy – najlepsza inwestycja dla firmy” (wzrost z 12,9 mln zł do 14,5 mln zł) czy „Żyj i pracuj w Małopolsce” (wzrost z 7,5 mln zł do 8,6 mln zł).

Kultura, sport i turystyka: mniej wielkich budów, nowe inwestycje

W dziale kultura projekt budżetu na 2026 rok przewiduje wyraźną zmianę akcentów. W przyszłorocznym budżecie ważną nową pozycją jest zakup działek pod Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II w Wadowicach – na ten cel zaplanowano 15 000 000 zł.

Jednocześnie spadają kwoty na modernizację Teatru im. Juliusza Słowackiego  i inwestycje w Muzeum Archeologiczne w Krakowie. W 2026 roku te inwestycje będą kontynuowane. W projekcie nowego budżetu na Teatr im. Juliusza Słowackiego przeznaczono 6,6 mln zł, a na Muzeum Archeologiczne w Krakowie – 1,5 mln zł. To ponad 7,1 mln zł mniej niż rok wcześniej.

Podobny trend widać w dziale sportu i turystyki. W projekcie budżetu na 2026 rok na Małopolską Infrastruktury Rekreacyjno-Sportową (MIRS) przewidziano ok. 8 mln zł (w 2025 r. – ok. 19 mln zł), a na Małopolski Program Rozwoju Bazy Sportowej ok. 8,3 mln zł (w 2025 r. – ok. 18,2 mln zł). Oznacza to, że w porównaniu z tegorocznym budżetem środki na największe inwestycje sportowe mają wyraźnie spaść, a większe znaczenie zyskają mniejsze zadania i konkursy – od wydarzeń promujących turystykę rowerową po projekty upowszechniające kulturę fizyczną w gminach.

Jak przyjmuje się budżet województwa?

Na koniec warto przypomnieć, jak wygląda procedura uchwalania budżetu województwa. Projekt przygotowuje zarząd województwa i do 15 listopada roku poprzedzającego musi go przekazać sejmikowi województwa oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej. Nad projektem pracują sejmikowe komisje, a następnie całość trafia pod głosowanie na sesji budżetowej. Co do zasady budżet powinien zostać przyjęty do 31 grudnia, a w szczególnych przypadkach – najpóźniej do 31 stycznia. Jeśli sejmik nie podejmie uchwały w terminie, budżet w wersji zastępczej ustala Regionalna Izba Obrachunkowa. To on staje się wtedy podstawą gospodarki finansowej województwa.

fot. UMWM