Wojewoda Małopolski analizuje legalność zapisów zawartych w uchwałach krajobrazowych na przykładzie Nowego Targu. Pojawiły się poważne wątpliwości prawne dotyczące zakresu, w jakim samorządy mogą regulować wygląd przestrzeni publicznej, zwłaszcza w kontekście reklam i szyldów.
Kluczowe znaczenie mają najnowsze orzeczenia sądowe, które podważają niektóre z dotychczas przyjmowanych rozwiązań. W toku prowadzonej oceny nadzorczej Wojewoda zapoznał się z ośmioma jednobrzmiącymi wnioskami mieszkańców o stwierdzenie nieważności uchwały krajobrazowej oraz stanowiskiem Rady Gminy Nowy Targ. Wątpliwości wzbudziła podstawa prawna tej uchwały, szczególnie w świetle wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (NS) z 24 kwietnia 2024 roku.
NSA, opierając się na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2023 roku, orzekł, że uchwała krajobrazowa nie może nakładać obowiązków usunięcia tablic i urządzeń reklamowych, jeśli brak jest ustawowego trybu i podstaw do dochodzenia odszkodowania za poniesione straty. W konsekwencji NSA uznał za nieważne przepisy uchwały Miasta Gdańska dotyczące reklam istniejących w chwili jej wejścia w życie, jeśli zostały one wcześniej zrealizowane na podstawie zgody budowlanej.
Spór interpretacyjny
Zarysowany przez NSA problem pokazuje szerszy konflikt interpretacyjny obecny w orzecznictwie sądów administracyjnych. Część sądów dopuszcza szerokie rozumienie kompetencji gmin w zakresie kształtowania ładu przestrzennego, inne natomiast – jak NSA w cytowanym wyroku – wskazują na konieczność respektowania praw nabytych i ochrony interesów ekonomicznych przedsiębiorców.
W ocenie wojewody, mimo wyroku NSA, nie ma jednoznacznych podstaw do uznania, że wszystkie uchwały krajobrazowe zawierające analogiczne przepisy powinny zostać unieważnione. Kluczowe znaczenie ma bowiem kontekst lokalny oraz treść uzasadnień uchwał i tryb ich uchwalenia.
— Finalną ocenę opieramy na pogłębionej analizie zróżnicowanego orzecznictwa sądów administracyjnych. Po wspomnianym wyroku NSA pojawiło się orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, które jest dla nas przekonujące.
– mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.
Wniosek do Ministerstwa Infrastruktury
W celu usunięcia rozbieżności interpretacyjnych wojewoda zwrócił się do Ministra Infrastruktury z wnioskiem o pilne podjęcie prac legislacyjnych. Propozycja dotyczy uzupełnienia ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym o przepisy dotyczące zasad wypłaty odszkodowań dla podmiotów, które poniosły szkodę w wyniku obowiązku dostosowania istniejących reklam do nowych regulacji. Tylko jasne i precyzyjne regulacje ustawowe mogą zapewnić równowagę między ochroną krajobrazu a prawami właścicieli nieruchomości i przedsiębiorców.
Kolorystyka szyldów poza zakresem ustawy
Odrębną kwestią, która znalazła się w rozstrzygnięciu nadzorczym wojewody, są przepisy dotyczące kolorystyki szyldów w uchwale krajobrazowej Rady Gminy Nowy Targ. Zgodnie z ustawą, samorząd może określać standardy jakościowe i materiałowe wyłącznie w odniesieniu do małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych.
— Ocena ta obejmowała szereg aspektów, gdyż stan prawny jest niejednoznaczny i złożony. Konkluzja jest następująca. Nie wnoszę uwag do zapisów uchwały ograniczających i porządkujących stosowanie tablic reklamowych i urządzeń reklamowych na obszarze gminy. Unieważniam jedynie zapisy odnoszące się do kolorystyki szyldów.
– mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.
W przypadku szyldów – które są specyficzną formą tablicy informującej o prowadzonej działalności – ustawodawca ograniczył kompetencje rady do określenia ich usytuowania, liczby oraz gabarytów. Mówiąc więc najprościej, zapisy regulujące kolory szyldów zostały uznane za nieważne. Reszta zostaje bez zmian.
Postępowanie nadzorcze trwa
Wojewoda prowadzi równolegle postępowanie dotyczące trybu uchwalenia całej uchwały krajobrazowej. Od jego wyników zależy, czy podejmie dalsze działania nadzorcze, w tym skierowanie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W grze pozostaje kwestia, czy procedura przyjęcia uchwały była zgodna z przepisami i standardami konsultacji społecznych.
Fot: Mateusz Łysik / Głos24
