Pamiętają o Nieobecnych. Uczczono rocznicę Zagłady Żydów na Sądecczyźnie

Na Sądecczyźnie odbyły się obchody upamiętniające 82 rocznicę Zagłady Żydów. Obchody odbyły się we wszystkich miejscowościach, w których Niemcy dokonali zbrodni na mieszkańcach w 1942 roku.

Uczestnicy obchodów spotykali się kolejno w Bobowej, Bieczu, Limanowej i Starym Sączu, gdzie 17 sierpnia 1942 r. Niemcy rozstrzelali chorych i najsłabszych mieszkańców miejscowego getta. W bestialskiej egzekucji w lesie nad Popradem zginęło 95 osób. Podobna historia spotkała Wieliczkę, która również uczciła pamięć poległych. Kolejne uroczystości odbyły się w Grybowie i Nowym Sączu, gdzie zagłada Żydów trwała do 28 sierpnia.

Przy grobie zamordowanych

Grybowskie uroczystości rozpoczęły się 20 sierpnia br. w Białej Niżnej. Uczestnicy już po raz dziesiąty zatrzymali się w milczeniu przy zbiorowej mogile dawnych mieszkańców okolic Grybowa, którzy zginęli w czasie Zagłady. Tego dnia w 1942 roku Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Grybowie, w którym uwięzili ponad 2000 osób. Około 360 najbardziej wycieńczonych Żydów przetransportowano do Białej Niżnej i rozstrzelano w lesie. Pozostałych wywieziono do Nowego Sącza, a następnie, po likwidacji tamtejszego getta, przetransportowano do obozu zagłady w Bełżcu.

Po wojnie w miejscu egzekucji w Białej Niżnej wybudowano mogiłę - pomnik upamiętniającą zabitych tam mieszkańców Sądecczyzny. Od 10 lat odbywają się przy nim rocznicowe obchody, w których biorą udział przedstawiciele władz samorządowych miasta i gminy Grybów i osoby związane z przywracaniem pamięci o Nieobecnych. Przy pomniku zapalono świece. Ustawiono zdjęcia zabitych mieszkańców Grybowa i odczytano ich nazwiska.

W obchodach wzięli Piotr Obrzut, zastępca wójta Grybowa, Józef Góra, Przewodniczący Rady Miejskiej w Grybowie oraz radni: Jadwiga Totoś i Adrian Czochór. Szczególnym gościem była .prof. Barbara Einhorn z Nowej Zelandii, która przypomniała historię swojej rodziny, która zginęła podczas Zagłady grybowskich Żydów.

Pamięci Anny Grygiel-Huryn

Kilka dni później - 23 sierpnia podobne obchody odbyły się w Nowym Sączu. Tegoroczne uroczystości rozpoczęły się przy grobie Anny Grygiel-Huryn, Honorowej Ambasadorki i ostatniej ocalałej z Holokaustu mieszkanki Nowego Sącza. Uczestnicy przeszli potem na ul. Tymowskiego, na skwer Pamięci Ofiar Holokaustu, gdzie odbył się Apel Pamięci. Odczytali go członkowie Sądeckiego Sztetlu: Edyta Danielska, Przemysław Jaskierski, Dariusz Popiela, twórca projektu  Ludzie, Nie Liczby (People, Not Numbers), który przywraca do istnienia zapomniane cmentarze żydowskie i upamiętnia spoczywających na nich ludzi, oraz Artur Franczak i Łukasz Połomski oraz potomkowie rodziny Kneblów z ulicy Wałowej.

Władze Nowego Sącza reprezentował Artur Bochenek - Zastępca Prezydenta, który w przemówieniu wspomniał tragiczne znaczenie wydarzeń z sierpnia 1942 r. dla dziejów miasta. 23 sierpnia 1942 roku, dokładnie o godz. 6:00 rozpoczęła się likwidacja getta, w którym było 17 tysięcy Żydów.

Sądeckie obchody trwały do 28 sierpnia, kiedy to w 1942 roku z getta wyruszył ostatni transport Żydów. Tego dnia odbył się  spacer śladami tych tragicznych wydarzeń. Uczestnicy zatrzymali się m.in. na rogu ulic Piotra Skargi i Bożniczej, gdzie była główna brama getta, którą pognano mieszkańców getta na dworzec kolejowy, a następnie wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. Przewodnikami po tych smutnych historiach był Artur Franczak i Łukasz Połomski.

fot. Fb. Sądecki Sztetl