16 września przed pomnikiem Odrodzenia Polski w Wieliczce oddano hołd ofiarom agresji ZSRR na Polskę.
Uroczystość prowadził Adam Panuś, sekretarz Gminy Wieliczka. W imieniu Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka kwiaty złożyli: Piotr Krupa, zastępca burmistrza, Adam Panuś, Tadeusz Luraniec - przewodniczący Rady Miejskiej, Elżbieta Sikora, radna Rady Miejskiej. Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” reprezentowała delegacja w składzie: Jadwiga Duda, prezes, Grażyna Kowal, viceprezes, Stanisława Cygankiewicz, Jan Matzke, Marian Sipióra, oraz zaprzyjaźnieni z KPW: Grażyna i Eugeniusz Bieniakowie. Zarząd i Radę Osiedla H. Sienkiewicza-A. Asnyka-W. Pola reprezentowali: Krystyna Bania, Maria Nawrot, Józef Wróbel.
17 września 1939 r. w czasie trwania wojny obronnej narodu polskiego, po napaści na Polskę 1 września 1939 r. Niemiec, wschodnie granice Polski przekroczyła Armia Czerwona. Tego dnia rząd radziecki przedstawił ambasadorowi polskiemu w Moskwie uzgodnioną wcześniej z Niemcami (23 sierpnia 1939 r. pakt Ribbentrop-Mołotow: Hitler-Stalin-o nieagresji. W tajnej klauzuli zapisano iż ”Strefy wpływow Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone mniej więcej wzdłuż linii rzek: Narwi, Wisły i Sanu) notę, która stwierdzała, iż „państwo polskie przestało istnieć i Armia Czerwona dostała rozkaz przekroczenia granicy polskiej, by wziąć pod swoją opiekę życie i mienie ludności Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi”.
Siły radzieckie skierowane przeciwko Polsce to ok. 650.000 żołnierzy i ok. 4,700 czołgów oraz samochodów pancernych. Armia polska otrzymała rozkaz unikania walki z oddziałami radzieckimi i wycofywania się w kierunku Rumunii praz Węgier. Opór wkraczającym 17 września 1939 r. do Polski wojskom radzieckim stawiały oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) i niektóre inne jednostki. Stoczono kilkadziesiąt potyczek i kilka bitew m.in.: 18 września pod Wilnem, 19 września pod Oranami, 20-21 września w obronie Grodna i 22 września w jego okolicach pod Kodziowcami, 28-29 września pod Szackiem, 1 października pod Wytycznem koło Chełma.
Zajmowanie przez Armię Czerwoną obszarów polskich po niemiecko-radziecką linię demarkacyjną uzgodnioną 22 września (niemiecko-radziecki traktat o nieagresji i niemiecko - radziecki układ o granicach i przyjaźni z 1939 r.) trwało do 28 września.
Wieczorem 17 września 1939 r. granicę z Rumunią przekroczył prezydent RP i rząd, a nocą z 17 na 18 września naczelny wódz Edward Rydz -Śmigły, jednak zostali tam internowani. W wyniku tej agresji do niewoli w ZSRR dostało się ponad 22 000 oficerów Wojska Polskiego i ponad 200 000 szeregowych. Oficerowie zostali internowani w obozach jenieckich w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie, a na ma mocy decyzji Józefa Stalina z 5 marca 1940 r. zostali potem zgładzeni przez NKWD strzałem w tył głowy w Katyniu, Chrakowie i Miednoje i innych miejscach.
Po przegranej kampanii wrześniowej naród polski kontynuował walkę w kraju i na wielu frontach II wojny światowej. Wieliczka znalazła się pod na pod okupacja niemiecką - na terenie Generalnej Guberni, której generalnym gubernatorem był Hans Frank rezydujący na Wawelu. Walkę z okupantem prowadziła silna konspiracja: ochotnicy-konspiratorzy w oddziałach: Armii Krajowej Batalionów Chłopskich, Narodowych Sił Zbrojnych, Armii Ludowej. Informacje na ten temat znajdujemy w książkach: „Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980)” i „Okupacja niemiecka i ruch oporu w rejonie Wieliczki (1939-1945)” (1990 r.) - Stanisława Gawędy i „Armia Krajowa na terenie powiatu Wielickiego” (Kraków 2000 r.) Kazimierza Guzikowskiego. Podczas II wojny światowej Polska straciła 6 milionów swych obywateli.
fot. Jadwiga Duda
