piątek, 24 stycznia 2020 16:28

Wielickie obchody 157. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego

Autor Marzena Gitler
Wielickie obchody 157. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego

22 stycznia wieliczanie i goście z Krakowa oddali hołd powstańcom  styczniowym. Obchody rozpoczęły się na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce przed Domem Pogrzebowym, na frontonie którego znajduje się tablica upamiętniająca 23 powstańców styczniowych.

Poniżej tablicy Stanisław Stawarczyk, praprawnuk powstańca Błażej Hyszki, umieścił tablicę zawierająca 47 powstańców czyli do znanych 23 imion i nazwisk dodatkowo dodał  24 osoby, o których informacje odnalazł m.in. w materiałach archiwalnych Parafii pw. św. Klemensa w Wieliczce.  22 stycznia przed tablicą wartę honorową ze sztandarem Koła Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej zaciągnęli: Stanisław Dziedzic, przewodniczący Koła Wieliczka ŚŻZAK i Marian Sipióra.

Prowadząca uroczystość  Jadwiga Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”powitała przybyłych, przedstawiła krótką informację o Powstaniu Styczniowym, największym powstaniu  Polaków przeciw Rosji trwającym od 22. stycznia 1863 r. do wiosny 1864 r.,

Powstanie Styczniowe obejmujęło swym zasięgiem Królestwo Polskie, Litwę, Białoruś i w mniejszym stopniu Ukrainę. Jesienią 1863 r. powstanie osłabło, próbował je ratować sprawujący od 17 października władzą dyktatorską Romuald Traugutt, jednak na wiosnę 1864 r. walki prawie zupełnie wygasły. 5 sierpnia 1864 r. stracono Traugutta wraz z 4 członkami Rządu Narodowego. Ostatnich powstańców, m.in. walczącego na Podlasiu księdza Stanisława Brzózkę, schwytano jesienią 1865 r.

Według szacunków w powstaniu zginęło blisko 30. tysięcy uczestników,  7. tysięcy dostało się do niewoli, za udział w powstaniu. Wg. niepełnych danych stracono 669 osób i ponad 38. tysięcy zesłano na Sybir. Kilka tysięcy osób  przymusowo wcielono do rosyjskiego wojska bądź rot aresztanckich.

Prezes KPW wspomniała, że w 2013 r. obchodzono w Wieliczce 150 rocznicę Powstania Styczniowego i wówczas m.in. w kaplicy Domu Pogrzebowego odprawiona została msza św. Natomiast 30 stycznia 2013 r. w sali „Magistrat” odbyło się 182 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie”, z którego relację opublikowano w zeszycie 127 „Biblioteczki Wielickiej” (2013).  W tymże zeszycie jest także wykaz blisko 100.osób z Ziemi Wielickiej, którzy brali udział w powstaniu. O wielickich powstańcach można też przeczytać w książce Janiny Kęsek ze Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej. Jej publikacja pt. „Bochnia i obwód bocheński w latach 1863-1864 w 150 rocznicę Powstania Styczniowego” (2013) zawiara m.in. wykaz powstańców z obwodu bocheńskiego, do którego należała Wieliczka.

Jadwiga Duda odczytała imiona i nazwiska powstańców styczniowych umieszczone na tablicy. Są tu wymienieni: Tomasz Borzęcki, Stanisław Bączewski, Jan Bogda, Wojciech Chełmecki, Jan Ciepły, Władysław Ciepły, Błażej Hyszko, Ludwik Kolasa, Kasper Jamróz, Tytus Klemensiewicz, Roman Krupa, Seweryn Łempicki, Kazimierz Sałacki, Ignacy Makomaski, Karol Malinowski, Józef Olesiak, Szczęsny Pachel, Marcin Rembacz, Szymon Rupik, Zygmunt Urasiński, Józef Zieliński, Karol Zięba, Adam Znański. Prezes KPW prowadziła wspólną modlitwę o spokój wieczny dla poległych i zmarłych powstańców styczniowych i innych nie wymienionych: Ojcze Nasz…, Zdrowaś Mario… Wieczne odpoczywanie…”

Po modlitwie Stanisław Stawarczyk przypomniał informacje o powstańcach, których umieścił na swojej tablicy. Wspomniał niektórych, do tej pory nieznanych m.in.  Feliksa Gniazdowskiego urodzonego 7. 07. 1843 r. w Zabawie, ucznia, żołnierza Żuławów Śmierci, który poległ 18.03.1863 r. w bitwie pod Grochowiskami i księdza Eustachego Szczeniowskiego, który po powstaniu był proboszczem w Parafii św. Klemensa w Wieliczce a zmarł 1.09.1893 r. w Krakowie.

W dowód czci i pamięci delegacje złozyły pod tablicą kwiaty i zapaliły znicze. Wiązanki złożyli: Adam Marek Panuś, sekretarz Miasta i Gminy Wieliczka, delegacja Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”: Grażyna Kowal, v-ce prezes,  Wanda Polan,  praprawnuczka powstańca Szymona Rupika, Janina Tańcula, delegacja Zarządu i Rady Osiedla: H. Sienkiewicz - A. Asnyka-W. Pola: Piotr Marzec, przewodniczący Zarządu,  Janina Przetaczek, członek Zarządu, Maria Nawrot, sekretarz Rady Osiedla, członek KPW.

Zebrani zaśpiewali hymn narodowy „Jeszcze Polska nie zginęła” i przed tablicą wykonano pamiątkowe wspólne zdjęcie. W uroczystości uczestniczyli także Ewa Lis z mężem Stefanem, praprawnuczka powstańca Tomasza Borzęckiego, Józef Bogda, praprawnuk powstańca Jana Bogdy, Barbra Jurczyńska,  Bolesław Stefan, p. o prezes Związku Batalionów w Chłopskich w Krakowie, członek KPW, Jan Matzke z KPW, Tadeusz Warczak (fotograf z UMiG Wieliczka).

Następnie grupa z KPW:  Jadwiga Duda, Jan Matzke, Wanda Polan, Marian Sipióra, oraz Ewa i Stefan Lisowie udała się na groby, w których spoczywają powstańcy styczniowi: Zygmunt Urasiński, Błażej Hyszko, Wojciech Chełmecki, Tomasz Kolasa, Seweryn Junosza Łempicki, Jan Bogda, Jacek Białynia - Rzepecki, Józef Zieliński, Jan Ciepły i Władysław Ciepły. Zatrzymano się także nad grobem rodziny Niedzielskich, właścicieli Śledziejowic, z których Erazm wspierał powstani, a Antoni był członkiem Bocheńskiej Ławy Obwodowej. Przy każdym grobie grobem modlono się „Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie..’ i zapalono znicz.

Józef Bogda ofiarował prezes KPW drugie wydanie opracowania swojego autorstwa, pt. „Dzieje rodziny Bogdów. Zarys monograficzny” (2019), w którym mowa m.in. o prapradziadku Janie Bogdzie, powstańcu styczniowym, a Ewa Lis zebrane informacje na temat prapradziadka Tomasza Borzęckiego, który zmarł w Wieliczce 3 maja 1904 r. w wieku 75 lat i tu został pochowany. Warto wspomnieć, że pani Ewa poszukuje grobu prapradziadka, informacji o nim i jego rodzinie w Wieliczce i prosi wieliczan o informacje na temat rodziny Borzęckich.

Uroczystość w Wieliczce na Cmentarzu Komunalnym w dniu 22 stycznia 2020 r. nosiła nazwę  121 spotkanie z cyklu „Mnie Ta Ziemia od innych droższa” (spotkania z tego cyklu trwają od 2010 r.) i została zorganizowana przez Jadwigę Dudę z Klubem Przyjaciół Wieliczki. Do udziału w obchodach zaproszone zostały również: Szkoła Podstawowa nr 1 w Wieliczce, Szkoła Podstawowa im. Emilii Podoskiej w Grajowie oraz Liceum Ogólnokształcące im. J. Matejki w Wieliczce.

Dziękuję wszystkim za udział w uroczystości, a czytelników tej relacji  zapraszam do odwiedzenia grobów powstańców styczniowych na cmentarzu w Wieliczce - podsumowała Jadwiga Duda.

Jadwiga Duda

Wieliczka

Wieliczka - najnowsze informacje

Rozrywka