Jubileusz Dzwonu Zygmunta. Darmowe wejściówki i wyjątkowy pokaz

Kraków świętuje w tym roku jubileusz 500-lecia Dzwonu Zygmunta. Z tej okazji 9 lipca można bezpłatnie wejść na wieżę Zygmuntowską, by zobaczyć jubilata. Dziś wieczorem zaplanowano wyjątkowy dźwiękowy i laserowy spektakl. To nie koniec obchodów.

Dzwon Zygmunt ma już 500 lat. Po raz pierwszy zabrzmiał 13 lipca 1521 roku i od tamtej pory uświetnia najważniejsze momenty historii miasta i Polski. Miasto Kraków wraz z Zamkiem Królewskim na Wawelu, Katedrą Wawelską oraz Domem Norymberskim w Krakowie przygotowało obchody jubileuszowe pod hasłem „Sub una campana / Pod jednym dzwonem”.

Dziś po raz kolejny (pierwszy raz miało to miejsce 4 lipca) można bezpłatnie wejść na wieżę Zygmuntowską, by zobaczyć jubilata. Darmowe wejściówki można odebrać w godz. 9.00-16.45.  

Zawieszenie dzwonu – 500 lat później

Z okazji jubileuszu Zamek Królewski na Wawelu przygotował specjalny pokaz arcydzieła Jana Matejki, na którym mistrz oddał doniosłą atmosferę historycznego wydarzenia z 1521 roku. Obraz zatytułowany „Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku”, datowany na 1874 rok, na co dzień znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Z okazji jubileuszu dzieło zostało wypożyczone i przywiezione do Krakowa.

– Z myślą o wszystkich zwiedzających, postanowiliśmy otworzyć i udostępnić bezpłatnie kameralną wystawę, która choć niewielka, w wielkim stylu – za sprawą pociągnięcia pędzla mistrza – przywołuje pamięć o tak ważnych dla dziedzictwa kulturowego wydarzeniach. To swego rodzaju zaproszenie, które wysyłamy nie tylko do krakowian. Mamy nadzieję, że obraz będący – tak można powiedzieć – lustrzanym odbiciem historii Polski i Krakowa z reprezentującymi go bohaterami, przyciągnie na wzgórze tłumy zwiedzających. Spotkajmy się w tym szczególnym czasie przed wybitnym dziełem, który mówi o nas więcej niż niejeden podręcznik do historii – zaprasza Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu.

Na obrazie Jan Matejko umieścił scenę z 9 lipca 1521 r. – wyciąganie dzwonu na wieżę, które nadzoruje norymberski ludwisarz Hans Beham, wykonawca królewskiego zamówienia. Artysta przedstawił rodzinę królewską, a także uwiecznił w historycznej kompozycji swoją rodzinę i ówczesnych krakowian. Obraz można będzie oglądać na Zamku Królewskim na Wawelu od 9 lipca do 31 sierpnia (na parterze, w sali wielkorządcy, od wtorku do niedzieli w godz. 9.30–19.00; 9 lipca będzie wyjątkowa możliwość zobaczenia obrazu aż do godz. 21.00).

Dźwiękowa podróż w czasie

Dzieło Matejki stało się punktem wyjścia do instalacji audiowizualnej przygotowanej przez prof. Marka Chołoniewskiego oraz studentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki i Akademii Muzycznej im. K. Pendereckiego w Krakowie. Główna idea projektu opiera się na dźwiękowej rekonstrukcji renesansowego Krakowa z początku XVI wieku, ze szczególnym odniesieniem do płótna krakowskiego mistrza oraz akustycznej atmosfery towarzyszącej zawieszeniu dzwonu.

Gwar rozmów pomiędzy dostojnikami zaproszonymi na uroczystość, komentarze Stańczyka, uwagi nadwornego architekta, okrzyki i komunikaty Behama dowodzącego całą „operacją”, słowa modlitwy biskupa, odgłosy wysiłku pracujących robotników, czy wreszcie wrzawa gapiów kreują niecodzienny dźwiękowy spektakl. Kompozycja zabrzmi 9 lipca, o godz. 21.00 pod wieżą Zygmuntowską. Towarzyszyć jej będzie projekcja laserowa Artura Lisa, dla której tłem staną się fasada wieży, wawelskie mury oraz sylwetka katedry i zamku.

Jak brzmi serce miasta?

Instalacje akustyczne, które wykorzystują dźwięk dzwonu jako perkusyjnego instrumentu muzycznego oraz łączą go ze współczesnym krajobrazem dźwiękowym wzgórza wawelskiego to projekt artystów związanych z Pracownią Działań Akustycznych w Akademii Sztuk Pięknych w Norymberdze. Rozstawione w różnych miejscach mikrofony będą zbierać dźwięki, jakie usłyszeć można w tym miejscu: wielojęzyczne głosy, rozmowy, bicie dzwonów katedry, przejeżdżające nieopodal samochody i inne ślady wawelskiej codzienności. Uzyskany materiał dźwiękowy będzie miksowany i przekształcany przez artystów, a powstałe w ten sposób utwory będą udostępniane publiczności za pomocą strony internetowej 500-Sigismundus.com.

Czy można zobaczyć dźwięk Zygmunta?

Jubileusz 500-lecia dzwonu Zygmunta uświetni również unikatowy pokaz laserowy, wyzwalany dźwiękiem dzwonu.

Spektakl laserowy „Zygmunt latarnią przestrzeni miasta” odbędzie się 13 lipca o godz. 21.00. Poprzedzi go zorganizowany u podnóża wieży Zygmuntowskiej koncert laureatów konkursu na etiudę na jedno uderzenie w dzwon (godz. 20.00).

Tuż po pokazie laserowym, o godz. 21.05, rozpocznie się spektakl multimedialny „500x1” złożony z pięciuset jednominutowych kompozycji audiowizualnych – wideoklipów zrealizowany zgodnie z koncepcją prof. Grzegorza Bilińskiego przez studentów ASP w Krakowie.

Korowód Zygmuntowski

Kulminacyjnym punktem obchodów będzie Korowód Zygmuntowski. 13 lipca o godz. 17.00 wyruszy barwna parada, która przejdzie szlakiem: od Barbakanu, ulicą Floriańską, przez Rynek Główny pod Wawel. Aktorzy w kostiumach z epoki, tancerze i muzycy zaproszą krakowian i gości do wspólnego świętowania.

W ojczyźnie mistrza Behama

– Trzeba także podkreślić międzynarodowy kontekst jubileuszu. W obchody 500-lecia dzwonu Zygmunt zaangażowana jest Norymberga, rodzinne miasto wykonawcy dzwonu – ludwisarza Hansa (Johannesa) Behama i działający tam Dom Krakowski. Do Norymbergi 17 lipca zostaną częściowo przeniesione multimedialne wydarzenia, na które Dom Norymberski zaprasza wcześniej w Krakowie – mówi Renata Kopyto, kierowniczka Domu Norymberskiego w Krakowie.

Szczegółowy program krakowskich i norymberskich obchodów – wydarzeń przygotowanych przez Dom Norymberski w Krakowie wraz z partnerami, można znaleźć na wspomnianej już stronie internetowej 500-Sigismundus.com.

„Komu bije dzwon”

Jubileuszowe obchody zwieńczy koncert, który odbędzie się 18 lipca o godz. 19.30 w kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej przy ul. Augustiańskiej 7.

Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny.

Jedyny taki dzwon

Dzwon Zygmunt jest wyjątkowy. Ma 12 600 kg wagi, 450 cm całkowitej wysokości z jarzmem i sercem, ton uderzeniowy G (sol), a jego słyszalność dochodzi do 30 kilometrów. Do jego uruchomienia potrzeba aż 12 dzwonników.

– Dzwon Zygmunta to dziś jedyny tak potężny dzwon w Europie poruszany siłą ludzkich mięśni. Podczas gdy inne dzwony sterowane są przy pomocy nowoczesnych mechanizmów, Zygmunt, wprawiany w ruch przez dzwonników, kołysze się i bije tak samo jak przed pół tysiącem lat. I tak jak przed wiekami jego głos rozbrzmiewa w najważniejszych dla nas chwilach. Dzwony spełniały kiedyś wiele ważnych funkcji, regulując rytm życia mieszczan i gwarantując sprawne, uporządkowane działanie miejskiego organizmu. Dziś – jak nasz 500-letni jubilat – łączą nas z przeszłością i uczą historii. Niech taką radosną lekcją będzie jubileusz i związane z nim wydarzenia w przestrzeni miasta, na które serdecznie zapraszam – mówi prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.

Dzwon odlano w Krakowie w 1520 roku pod kierunkiem ludwisarza z Norymbergi – Hansa Behama, 9 lipca 1521 roku został zawieszony w specjalnie do tego celu nadbudowanej starej wieży obronnej Zamku Królewskiego na Wawelu, zwanej Zygmuntowską. Fundatorem dzwonu był król Zygmunt I Stary.

– Początkowo dzwon, dedykowany wielu świętym – patronom króla fundatora, określano mianem magna campana regia / wielki dzwon królewski. Później zaczęto go nazywać Zygmuntem, od imienia głównego świętego patrona króla, albo też dzwonem Zygmunta, mając na myśli fundatora, czyli króla Zygmunta I Starego. Dziś trudno wyobrazić sobie ważne wydarzenia w naszym mieście czy kraju bez jego dźwięku rozlegającego się z wieży Katedry Wawelskiej. Dzwon Zygmunt stał się jednym z narodowych symboli – podkreśla ks. prałat Zdzisław Sochacki, proboszcz Parafii Archikatedralnej.

Jubileusz 29 czerwca zainaugurowała msza święta w Katedrze Wawelskiej, której przewodniczył ks. abp Marek Jędraszewski.

4 lipca w Katedrze Wawelskiej można było wysłuchać „Mszy Koronacyjnej C-dur KV 317” Wolfganga Amadeusza Mozarta w wykonaniu Chóru Mieszanego Katedry Wawelskiej i Orkiestry Kameralnej pod batutą Andrzeja Korzeniowskiego.

foto: Bogusław Świerzowski / krakow.pl