Nie tylko Święta Bożego Narodzenia! Najciekawsze tradycje świąteczne i zwyczaje z całego świata

Święta Bożego Narodzenia są jednym z najważniejszych wydarzeń w roku w wielu krajach na świecie, ale ich obchody różnią się w zależności od kultury, religii i tradycji. W Polsce czekamy na ten wyjątkowy czas, ubierając choinki, dzieląc się opłatkiem i śpiewając kolędy. Jednak w innych zakątkach globu świąteczne zwyczaje mogą wyglądać zupełnie inaczej – od japońskiego obiadu w KFC po etiopski hokej na trawie. Wyruszmy więc w niezwykłą podróż, by poznać, jak różnorodnie wygląda świętowanie na świecie.

Polska: Tradycje regionalne

Polska to kraj o bogatej tradycji świątecznej, która różni się w zależności od regionu, a także wyznania. Boże Narodzenie to czas, który jednoczy rodziny przy wspólnym stole, ale sposób obchodów i zwyczaje mogą zaskakiwać swoją różnorodnością.

Na Wielkopolsce Gwiazdor, dawny towarzysz Świętego Mikołaja, nadal przynosi prezenty dzieciom, a tradycyjne potrawy wigilijne to między innymi makiełki – deser na bazie maku, pieczywa i mleka. Na Górnym Śląsku na świątecznym stole królują moczka, czyli piernikowa potrawa z bakaliami i piwem, oraz gołąbki w wersji postnej. Podlasie słynie z kutii – deseru z gotowanej pszenicy, maku, miodu i bakalii, który ma swoje korzenie w tradycji wschodniej.

Inne regionalne tradycje to wróżenie z rybiej łuski, która ma przynosić szczęście i dostatek, oraz pozostawianie dodatkowego nakrycia dla niespodziewanego gościa – zwyczaj głęboko zakorzeniony w polskiej gościnności i symbolizujący otwartość na potrzebujących.

Włochy: Befana – wiedźma z prezentami

We Włoszech zamiast Świętego Mikołaja prezenty dzieciom przynosi Befana – wiedźma, która odwiedza domy 6 stycznia. Według legendy Befana zgubiła drogę do stajenki, dlatego teraz wręcza prezenty każdemu dziecku w nadziei, że znajdzie małego Jezusa. Tradycja ta łączy się z neopogańskimi wierzeniami związanymi z kominami, które dawniej pełniły rolę wejścia do domów.

Izrael: Chanuka – Święto Świateł

Chanuka, obchodzona przez osiem dni, to jedno z najradośniejszych świąt w judaizmie. Każdego wieczoru zapala się jedno światło w specjalnym świeczniku – chanukiji, co upamiętnia cud w Świątyni Jerozolimskiej, kiedy oliwa w menorze paliła się przez osiem dni, mimo że wystarczyć miała tylko na jeden.

W czasie Chanuki popularne są także gry drejdlem – małym bączkiem, oraz spożywanie potraw smażonych na oliwie, takich jak placki ziemniaczane czy pączki.

Etiopia: Bożonarodzeniowy hokej na trawie

W Etiopii, gdzie święta Bożego Narodzenia obchodzone są 7 stycznia, uroczystości zaczynają się od nocnych procesji i nabożeństw. Święto, zwane Lidet lub Genna, to czas radosnego świętowania, któremu towarzyszy śpiew, taniec i gra na tradycyjnych instrumentach. Jednym z najciekawszych elementów etiopskiego Bożego Narodzenia jest gra w gennę – sport przypominający hokej na trawie, w który według legend grali pasterze w Betlejem.

Tradycyjne potrawy w tym czasie to pikantny gulasz drobiowy podawany z idżerą – rodzajem lokalnego chleba. Wszystko to poprzedza 43-dniowy post, który ma przygotować duchowo na ten szczególny czas.

Japonia: Kurczak z KFC i romantyczna Wigilia

W Japonii, gdzie chrześcijaństwo wyznaje zaledwie 1% populacji, Boże Narodzenie nie ma charakteru religijnego. Mimo to święta te cieszą się dużą popularnością, głównie za sprawą ich komercyjnego wymiaru i wpływu kultury zachodniej. Japońska wersja Bożego Narodzenia różni się diametralnie od tego, co znamy w Europie czy Ameryce, a jednym z najbardziej zaskakujących elementów jest… świąteczny obiad w restauracjach KFC.

Zwyczaj jedzenia kurczaka z KFC w święta narodził się w latach 70. XX wieku, gdy sieć fast foodów wprowadziła kampanię „Kurisumasu ni wa Kentakkii” („Kentucky na Boże Narodzenie”). Reklama przekonywała, że kubełek kurczaka jest idealnym świątecznym posiłkiem, zwłaszcza w kraju, w którym brakowało tradycji związanych z Bożym Narodzeniem. Kampania odniosła ogromny sukces, a świąteczne zestawy z KFC stały się tak popularne, że do dziś Japończycy zamawiają je z wyprzedzeniem, aby uniknąć kolejek i rozczarowania.

Menu świąteczne w KFC obejmuje nie tylko smażonego kurczaka, ale także różnorodne dodatki, takie jak sałatki, desery czy specjalne torty bożonarodzeniowe. Tradycja ta jest na tyle mocno zakorzeniona, że dla wielu rodzin święta bez wizyty w KFC wydają się niekompletne.

W Japonii Wigilia ma zupełnie inny charakter niż w krajach chrześcijańskich. Zamiast rodzinnego spotkania przy stole, ten dzień jest postrzegany jako święto zakochanych, porównywalne do Walentynek. Parom przypisuje się szczególną rolę w tym dniu – spędzają wspólnie czas, udając się na romantyczne kolacje w restauracjach, spacerując po ulicach pełnych świątecznych świateł i wręczając sobie prezenty.

Wieczór wigilijny jest również jednym z najpopularniejszych dni na zaręczyny w Japonii. Liczne japońskie hotele i restauracje oferują specjalne pakiety dla par, które chcą uczynić ten dzień wyjątkowym. Warto dodać, że świąteczne dekoracje i iluminacje w japońskich miastach są niezwykle efektowne – centra handlowe, ulice i parki lśnią tysiącami lampek, tworząc romantyczny nastrój.

Choć Boże Narodzenie w Japonii jest głównie komercyjne, nie oznacza to, że pozbawione jest emocji czy wartości. To czas, który Japończycy poświęcają na bycie z bliskimi, okazywanie uczuć i tworzenie niezapomnianych wspomnień. Zamiast choinek czy szopki, w japońskich domach dominują świąteczne ozdoby o zachodnim charakterze – plastikowe choinki, kolorowe bombki i figurki Świętego Mikołaja.

Chiny: Jabłka i komercyjne święta

W Chinach Boże Narodzenie, znane jako „Shengdan Jie” (Święto Czcigodnych Urodzin), ma charakter wyłącznie komercyjny. Z racji dominacji innych religii, zwłaszcza buddyzmu, taoizmu i konfucjanizmu, święta te nie są związane z duchowym wymiarem chrześcijaństwa. Mimo to Chińczycy chętnie celebrują je w stylu zachodnim, nadając im własny, specyficzny charakter, w którym królują zakupy i wystawne dekoracje.

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów chińskiego Bożego Narodzenia są… jabłka. Ich znaczenie wynika z gry słów: w języku chińskim słowo „jabłko” brzmi podobnie jak „pokój” (平安 – píng ān), co łączy się z ideą „pokojowej nocy” (Wigilia Bożego Narodzenia nazywana jest 平安夜 – Píng’ān Yè). Wręczanie jabłek jako prezentów symbolizuje więc życzenie pokoju i szczęścia. Jabłka są często pakowane w ozdobne opakowania, a ich sprzedaż przed świętami bije rekordy.

Boże Narodzenie w Chinach to przede wszystkim święto zakupów. Galerie handlowe prześcigają się w organizowaniu świątecznych wyprzedaży, dekorowaniu witryn i przyciąganiu klientów. W większych miastach, takich jak Pekin, Szanghaj czy Kantonie, świąteczne dekoracje są wyjątkowo wystawne – gigantyczne choinki, migające światełka i figurki Świętego Mikołaja zdobią nie tylko sklepy, ale także ulice i place.

Podczas gdy w krajach chrześcijańskich święta mają charakter refleksyjny i rodzinny, w Chinach Wigilia często kojarzy się z wyjściem na zakupy lub zabawą w klubach i restauracjach. Prezenty są wręczane, ale zwykle mają bardziej ekskluzywny charakter, co odzwierciedla komercyjny styl obchodów.

Chińczycy celebrują Wigilię, spotykając się w gronie przyjaciół lub rodziny na wystawnych obiadach w restauracjach. Tradycyjnych potraw bożonarodzeniowych raczej nie spotkamy – króluje kuchnia chińska lub mieszanka dań międzynarodowych, dostosowanych do lokalnych upodobań. Wieczór często kończy się wspólnym spacerem wśród świątecznych dekoracji lub zabawą w klubach.

Indie: drzewka mango i kolędy w tropikach

W Indiach, gdzie hinduizm jest dominującą religią, chrześcijańska mniejszość, stanowiąca około 2% populacji, obchodzi Boże Narodzenie z nutą egzotyki, dostosowując je do lokalnych warunków. Zamiast tradycyjnych choinek dekoruje się drzewa bananowe lub mango, a Święty Mikołaj, mimo tropikalnych upałów, często przedstawiany jest w zimowym płaszczu. Wigilijna pasterka gromadzi wiernych w kościołach, a po niej organizowane są spotkania w gronie rodzinnym. Dzieci odwiedzają sąsiadów, śpiewając kolędy i zbierając błogosławieństwa. W kuchni królują pikantne potrawy, takie jak curry czy biryani, co nadaje świętom charakterystyczny indyjski smak. Świąteczna atmosfera wzbogacana jest o kolorowe dekoracje i iluminacje, które tworzą wyjątkowy klimat, łącząc zachodnią symbolikę z indyjską kulturą. Boże Narodzenie w Indiach to czas radości, refleksji i budowania wspólnoty w duchu tradycji chrześcijańskich.

Meksyk: Procesje, piñaty i intensywne kolory

W Meksyku Boże Narodzenie zaczyna się już 12 grudnia, kiedy obchodzone jest święto Matki Boskiej z Guadalupe. Główne uroczystości, znane jako „Las Posadas”, trwają od 16 do 24 grudnia i przypominają wędrówkę Maryi i Józefa do Betlejem. Każdego wieczoru wierni biorą udział w procesjach z figurami świętych, śpiewają kolędy i odczytują fragmenty Biblii.

Kolorowym symbolem świąt jest piñata – wypełniona słodyczami figura, którą dzieci rozbijają kijem. Choć wygląda radośnie, symbolizuje pokonanie zła i zwycięstwo dobra. Wigilia w Meksyku zaczyna się późnym wieczorem, a kulminacją jest „Misa del Gallo” – Msza Koguta odprawiana o północy.

Nowa Zelandia: Święta w letnim klimacie

W Nowej Zelandii, gdzie grudzień oznacza pełnię lata, Boże Narodzenie wygląda zupełnie inaczej niż w krajach półkuli północnej. Zamiast śniegu, ciepłych swetrów i gorącego kakao, mieszkańcy tego kraju celebrują święta w promieniach słońca, na plażach i w ogrodach. Letnia aura wpływa nie tylko na atmosferę, ale i na tradycje związane z tym czasem.

Głównym miejscem obchodów świąt nie jest salon z choinką, ale plaża lub ogród. Rodziny i przyjaciele gromadzą się na wspólne pikniki lub grille, które zastępują tradycyjny wigilijny stół. Na ruszcie najczęściej lądują kiełbaski, owoce morza, jagnięcina czy kurczak. W menu królują także lekkie sałatki, pieczony indyk i deser – beza pavlova z owocami, która jest jednym z najpopularniejszych słodkich akcentów świątecznych.

Nieodłącznym elementem świąt w Nowej Zelandii jest także piwo i orzeźwiające napoje, które idealnie pasują do ciepłego klimatu i biesiadowania pod gołym niebem.

W Nowej Zelandii Wigilia nie jest dniem szczególnie celebrowanym. Główne obchody świąteczne przypadają na 25 grudnia, kiedy odbywają się rodzinne spotkania i uroczyste obiady. Choć w niektórych domach pojawiają się choinki i świąteczne ozdoby, klimat tego dnia bardziej przypomina radosne spotkanie towarzyskie niż duchową refleksję.

Świąteczne poranki zaczynają się od otwierania prezentów, które zostają starannie zapakowane i ułożone pod drzewkiem. Tradycja ta zyskała popularność wraz z adaptacją zachodnich zwyczajów, ale wciąż różni się od wielu północnoeuropejskich tradycji, gdzie Wigilia stanowi centralny punkt świąt.

Filipiny: Świąteczne przygotowania od września

Filipińczycy słyną z najdłuższego okresu przygotowań do świąt, który zaczyna się już we wrześniu. W kulturze filipińskiej „berowe miesiące” obejmują wrzesień, październik, listopad i grudzień – czas intensywnych przygotowań do Bożego Narodzenia. Głównym symbolem tego czasu są parol – piękne, ręcznie wykonane gwiazdy z papieru i bambusa, podświetlane żarówkami. Świąteczny czas to także moment dzielenia się z potrzebującymi – Filipińczycy organizują liczne akcje charytatywne, a każdy bezdomny może liczyć na drobny podarunek.

Turcja: Kurban Bajram – Święto Ofiarowania

W muzułmańskiej Turcji najważniejszym świętem jest Kurban Bajram, obchodzone jako upamiętnienie ofiary Abrahama. Głównym elementem uroczystości jest składanie ofiary z owcy lub kozy, a mięso dzieli się między rodzinę, sąsiadów i potrzebujących. Warto zauważyć, że podobnie jak w innych tradycjach, także tu obecny jest motyw dzielenia się z biednymi, co czyni to święto szczególnie wyjątkowym.

Różnorodność świątecznych tradycji jest dowodem na bogactwo kulturowe świata. Jednocześnie przypomina, że niezależnie od tego, jak różne są nasze obyczaje, święta łączą nas w duchu radości, miłości i wspólnoty. Czy to w świetle choinki, w cieniu banana w Indiach, czy przy dźwiękach gry w gennę w Etiopii, każde święto ma w sobie coś wyjątkowego, co warto pielęgnować.

Mamy nadzieję, że ta podróż po świątecznych tradycjach świata zainspirowała Was do spojrzenia na różnorodność kultur z jeszcze większą ciekawością i otwartością.

Wesołych Świąt – gdziekolwiek je spędzacie