Nowy Sącz: W niedzielę ponowny pochówek generała Pierackiego

14 października odbędą się uroczystości ponownego pochówku generała Bronisława Wilhelma Pierackiego na historycznym i pierwotnym miejscu, na Starym Cmentarzu w Nowym Sączu. Uroczystość ta została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości. W związku z tym w mieście wprowadzono ograniczenia w ruchu i zakazy parkowania.

Bronisław Pieracki urodził się 28 maja 1895 w Gorlicach, ale dzieciństwo i młodość spędził w Nowym Sączu i tak jak jego starszy brat Kazimierz, uczęszczał do I Gimnazjum Filologicznego w Nowym Sączu, gdzie w 1914 r. zdał maturę.

Już w czasie nauki angażował się w działalność harcerską oraz działał w tajnych stowarzyszeniach niepodległościowych. Był członkiem tak zwanych Duchowców, nazywanych tak od nazwiska ich założyciela – Kazimierza Ducha. Organizacja ta sympatyzowała z Polską Partią Socjalistyczną. W 1912 r. połączyła się z innym nowosądeckim tajnym stowarzyszeniem o podobnym profilu – Promienistymi. Nowy podmiot był nazywany Związkiem Jastrzębi, który dał początek Drużynie Strzeleckiej, powstałej w 1913 r.

Po wybuchu I wojny światowej Pieracki zgłosił się do grupy ochotników, którą dowodził jego brat, Kazimierz i wkrótce wśród 96 osób, będących członkami nowosądeckiego Strzelca i harcerzy, wyruszył do Krakowa, aby wstąpić do formujących się Legionów Polskich.

Ciężko ranny podczas bitwy pod Jastkowem, trafił na kurację do Nowego Sącza. Później walczył na Wołyniu. W listopadzie 1916 r. został kapitanem. Objął wówczas dowództwo II batalionu 4 pułku piechoty Legionów.

Podczas "kryzysu przysięgowego" odmówił złożenia przysięgi wierności cesarzowi niemieckiemu, w efekcie został zdegradowany i wcielony do armii austro-węgierskiej, z której wiosną 1918 r. uzyskał zwolnienie. Następnie objął stanowisko dowódcy okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej w Nowym Sączu, a później we Lwowie. W tym czasie wznowił studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim, w stopniu majora, był uczestnikiem walk z Ukraińcami we Lwowie. W marcu 1919 r. przeszedł do pracy w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Po ukończeniu kursu w Wyższej Szkole Wojennej uzyskał awans na pułkownika. Brał udział w przygotowaniach do zamachu stanu w maju 1926 r.

Był posłem z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR), jednak zrzekł się mandatu poselskiego, aby objąć stanowisko II zastępcy szefa Sztabu Generalnego.

Następnie mianowany został wiceministrem spraw wewnętrznych, objął stanowisko ministra bez teki w rządzie Walerego Sławka, a od czerwca 1931 r. pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych. Z jego inicjatywy w marcu 1934 r. powołany został Komitet do Spraw Narodowościowych.

Bronisław Pieracki był bliskim i zaufanym współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Niepodległości, Orderem Polonia Restituta, czterokrotnie Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi. Pośmiertnie awansowany został na stopień generała brygady oraz odznaczony Orderem Orła Białego.

15 czerwca 1934 r. w Warszawie przy ulicy Foksal, przed wejściem do klubu rządowego BBWR został zastrzelony przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (bojówką ta kierował Stepan Bandera). Zamachowiec oddał trzy strzały w tył głowy ministra i uciekł. Mimo natychmiastowego pościgu, udało mu się zbiec. Pieracki zmarł po przewiezieniu do szpitala.

Ostatnie drogi generała Pierackiego

Manifestacja żałobna w Warszawie na Placu Piłsudskiego, zorganizowana na cześć zamordowanego, odbyła się 17 czerwca 1934 r. i zgromadziła ok. stu tysięcy osób. Uroczystości pogrzebowe odbyły się na drugi dzień – 18 czerwca. Trumnę z ciałem Pierackiego wystawiono w nawie głównej kościoła Św. Krzyża. W mszy celebrowanej przez kardynała Aleksandra Kakowskiego udział wzięli przedstawiciele rządu, parlamentu, władz stolicy i dowództwa armii. Następnie kondukt żałobny odprowadził trumnę z ciałem zamordowanego ministra na dworzec Warszawa Główna, gdzie została umieszczona w specjalnym pociągu, którym przewieziono ją do Nowego Sącza.

Przewóz miał charakter manifestacyjny. Wzdłuż trasy przejazdu pociągu zgromadziły się tłumy. Pociąg zatrzymywał się na każdej większej stacji, gdzie delegacje różnych organizacji społeczno-politycznych składały kwiaty, wieńce i hołd zamordowanemu. Skład dotarł na nowosądecki dworzec 41 minut po północy już 19 czerwca.

W Nowym Sączu odprawiona została msza św., której przewodniczył biskup polowy Wojska Polskiego Józef Gawlina. Następnie kondukt żałobny odprowadził trumnę do grobu rodzinnego na Cmentarzu Komunalnym.

W dniach 18 i 19 października 1935 r. trumna ze zwłokami Pierackiego została ekshumowana na Cmentarz Zasłużonych, dziś nazywany Starym Cmentarzem, gdzie grób został przykryty wielką granitową płytą. Po uroczystościach uczestnicy pogrzebu przeszli na plac w sąsiedztwie cmentarza, gdzie odbyło się poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę Domu Strzeleckiego im. Bronisława Pierackiego – dziś to budynek Miejskiego Ośrodka Kultury.

W 1940 r. hitlerowcy polecili przenieść trumnę wraz z płytą nagrobną ponownie na Cmentarz Komunalny.

Ekshumacja szczątków generała Pierackiego przed kolejnym, czwartym pochówkiem odbyła się 12 września 2018 r. na Cmentarzu Komunalnym w Nowym Sączu. Operacja odbyła się z zachowaniem wymaganych procedur, pod nadzorem lekarza antropologa oraz przedstawicieli sanepidu. Doczesne szczątki generała z należytym szacunkiem zostały wyjęte z metalowej trumny i przeniesione do nowej, w której zostanie przeniesiony i ponownie pochowany w grobowcu – mauzoleum na Starym Cmentarzu. Prace przy rekonstrukcji mauzoleum trwały od kilku miesięcy. Przygotowana jest już krypta grobowa, a z Cmentarza Komunalnego przetransportowano granitowy nagrobek ważący ponad pięć i pół tony.

Ponowny pochówek

O przeniesienie zwłok generała Bronisława Pierackiego na Stary Cmentarz apelowały już od dawna różne organizacje patriotyczne, a Prezydent Miasta Nowego Sącza Ryszard Nowak przychylił się do tych próśb. Stroną organizacyjną zajęła się Sekretarz Miasta Edyta Brongiel, która odnalazła całą żyjącą rodzinę generała (to potomkowie jego rodzeństwa, bowiem Pieracki był bezdzietnym kawalerem) i uzyskała od nich pozwolenie na ponowny pochówek. Uroczystość została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Ideą, która przyświeca ponownemu pochówkowi generała jest przywrócenie tej wybitnej postaci, symbolowi polskiej walki o wolność, należnego miejsca w historii miasta.

Prezydent Miasta Nowego Sącza Ryszard Nowak oraz inne osoby zaangażowane w organizację ponownego pochówku, mają nadzieję, że to wydarzenie będzie manifestacją patriotyzmu sądeczan w 100-lecie niepodległości.

Program uroczystości

Uroczystości rozpoczną się o godzinie 12:00 mszą świętą w Bazylice Kolegiackiej św. Małgorzaty, następnie kondukt żałobny przejdzie ulicami: Wyszyńskiego, przez Rynek, Jagiellońską, Mickiewicza do Alei Wolności, gdzie trumna ze szczątkami generała spocznie w mauzoleum.

Po tym wydarzeniu odbędzie się odsłonięcie pamiątkowej tablicy "Czynu Niepodległościowego Sądeczan w 1918r.", wmurowanej w budynek Miejskiego Ośrodka Kultury, który powstał jako Dom Strzelecki im. Bronisława Pierackiego.

Utrudnienia w ruchu

W związku z uroczystościami 14 października obowiązywać będą ograniczenia w ruchu oraz zakaz parkowania.

Od godziny 13:00 do godziny 14:00 zostaną wyłączone z ruchu ulice: Wyszyńskiego, Rynek, Jagiellońska, Mickiewicza, Aleje Wolności do ulicy Morawskiego.

Od godziny 14:00 do godziny 15:00 zostaną wyłączone z ruchu Aleje Wolności na odcinku od ulicy Staszica do ulicy Morawskiego.

W związku z powyższym będą prowadzone objazdy główne: od godziny 13:00 - 14:00 z Rynku przez ulice: Wąsowiczów, Kościuszki, Żeglarską, Mickiewicza do ulicy Jagiellońskiej z możliwością skrętu w ulicę Jagiellońską.
z kierunku Alei Batorego w kierunku Rynku ulicami: Grodzką, Rejtana, Husarską, Kilińskiego, Bulwar Narwiku - skręt w kierunku Rynku, od godziny 14:00 - 15:00 z Rynku możliwy będzie skręt z Alei Wolności w ulicę Staszica, z kierunku Alei Batorego w kierunku Rynku ulicami: Grodzką, Rejtana, Husarską, Kilińskiego, Bulwar Narwiku - skręt w kierunku Rynku.

Dodatkowo wyłączone z ruchu będą parkingi w ciągu ulicy Wyszyńskiego oraz parking na Alejach Wolności przed budynkiem Miejskiego Ośrodka Kultury.

inf. UM NS