17.09.(czwartek) 2020 r. o godz.12.00-tej w Wieliczce przed Pomnikiem Odrodzenia Polski odbyła się uroczystość ku pamięci ofiar: agresji Armii Czerwonej na Polskę 17 wrześniu 1939 r., z lat okupacji 1939-1945, w tym Zbrodni Katyńskiej z 1940 r.
Uroczystość prowadził Adam Marek Panuś, sekretarz Gminy Wielicka. Wspólnie zaśpiewano hymn państwowy po czym przed pomnikiem składano kwiaty i zapalone znicze. Złożyli je w imieniu Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka: A. M. Panuś; Piotr Siemczonek, dyrektor Biura Poseł RP Urszuli Ruseckiej i Michał Roehlich, przewodniczący Klubu Radnych PiS, w imieniu Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” prezes Jadwiga Duda z delegacją: Anna Kisiel, Grażyna Kowal, Jan Matzke, Maria Nawrot, Marian Sipóra, Anna Ślęczka, Tadeusz Orłowski, Leszek Woźniak oraz Stanisław Dziedzic, przewodniczący Koła Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej bez uprawnień kombatanckich i Antoni Obrzud. O godz.17.00-tej kwiaty złożyła delegacja Zarządu i Rady Osiedla H. Sienkiewicza-A. Asnyka-W. Pola: Piotr Marzec, Krystyna Bania, Maria Nawrot.
Dla przypomnienia: 1 września 1939 r. o świecie Rzesza Niemiecka bez wypowiedzenia wojny zaatakowała Polskę od północy i zachodu rozpoczynając II wojnę światową. W czasie wojny obronnej prowadzonej przez Polaków - 17 września 1939 r. o godzinie 3 rano wojska radzieckie weszły na obszary wschodnie II Rzeczypospolitej. Przed północą 17 września Rząd RP opuścił terytorium Rzeczpospolitej i udał się do zaprzyjaźnionej Rumunii. Walkę z najeźdźcami podjął cały naród polski. We wrześniu 1939 r. w walkach Polacy stracili ok.60.000 zabitych żołnierzy i oficerów. Do niewoli niemieckiej dostało się ok. 420.000 żołnierzy a internowanych przez Armię Czerwoną było ok. 240. 000. Wśród internowanych byli oficerowie WP, których osadzono w obozach jenieckich w: Kozielsku, Ostaszkowie, Starobielsku. Po rozkazie władz sowieckich z 5.03.1940 r. NKWD zamordowało strzałem w tył głowy 22.758 oficerów WP z tych obozów. Spoczywają w zbiorowych mogiłach w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Rodziny ofiar były deportowane w głąb ZSRR i skazane na zagładę. Wśród ofiar Zbrodni Katyńskiej autorka niniejszego tekstu odnalazła 40 osób związanych z Ziemią Wielicką, z których 34 w latach 2009-2018 upamiętniono na wielickim cmentarzu przez posadzenie „Dębów Pamięci”.
17.09.b.r. o godz.12.30 na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce, przed tablicą upamiętniająca patriotów Ziemi Wielickiej pomordowanych w Katyniu i łagrach Wschodu w latach 1939 – 1945 i urną z ziemią z Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu - Jadwiga Duda przywitała zebranych a szczególnie przedstawicieli trzech rodziny katyńskich. Ewę Dańda z rodziny kapitana Stefana Mistata (1886-1940), Tadeusza Orłowskiego, zięcia podporucznika Witolda Tomaszewskiego (1908-1940), zamordowanych w Katyniu i Romana Szablowskiego z żoną Barbarą, syna kapitana Ignacego Szablowskiego (1887-1940) zamordowanego w Charkowie. Przedstawiła 40-tu wielickich oficerów zamordowanych przez NKWD w 1940 r. i zaprosiła wszystkich do wspólnej modlitwy w ich intencji. Następnie kolejno kwiaty i znicze składali: w imieniu Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka: Adam Marek Panuś, Tadeusz Luraniec, przewodniczący Rady Miejskiej w Wieliczce, Antoni Sowa, dyrektor Zarządu Cmentarza w Wieliczce; Piotr Siemczonek; Jadwiga Duda, Anna Ślęczka, Leszek Woźniak a znicze Stanisław Dziedzic, Marian Sipóra, Antoni Obrzud. Głos zabrali: Adam Marek Panuś i Tadeusz Orłowski. Następnie udano się do nowej części cmentarza, do kwatery „Dębów Pamięci”. Przed tablicą upamiętniającą 28 oficerów WP z Ziemi Wielickiej zamordowanych w 1940 r. delegacja KPW złożyła kwiaty. Przy każdym z 34 „Dębów Pamięci” płonęły znicze. W tej kwaterze posadzono po raz drugi dęby dla podpułkownika Andrzeja Kuczka (1893-1940) i kapitana Romana Szablowskiego, ponieważ zasadzone pierwotnie w 2018 r. uschły. Na zakończenie wykonano wspólne zdjęcie uczestników uroczystości, oraz Barbary i Romana Szablowskich z opiekunami przy „Dębie Pamięci” upamiętniającym Romana Szablowskiego. Jadwiga Duda poinformowała zebranych że w tym roku złożyła pracę pt. „Wieliczka pamięta o ofiarach zbrodni katyńskiej z 1940 r .z ziemi wielickiej” na konkurs pt. „Ich służba trawa” ogłoszony przy Instytut Pamięci Narodowej w Warszawie, którą nagrodzono. Niżej podpisana podziękowała Władzom Miasta i Gminy Wieliczka za zakup i posadzenie dwóch nowych „Dębów Pamięci” oraz wkładów do zniczy, które zaświecono przy dębach i tabliczkach z imionami i nazwiskami ofiar zbrodni katyńskiej. Szczególne podziękowania należą się Justynie Kozioł z Wydziału Kultury Miasta i Gminy Wieliczka, która załatwiała zadanie posadzenia nowych dębów i zakupu zniczy oraz dyrekcji cmentarza za okazaną pomoc.
28. 09. (poniedziałek) 2020 r. w Krakowie odbyły się uroczystości upamiętniające ofiary Zbrodni Katyńskiej z 1940 r. Organizatorami uroczystości byli: wojewoda małopolski Łukasz Kmita, szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego płk Marcin Żal, prezes Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Katynia Polski Południowej w Krakowie Zbigniew Siekański i dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie dr hab. Filip Musiał. Uroczystości rozpoczęły się o godz. 10.00–ej mszą święta w kościele garnizonowym pw. św. Agnieszki przy ul. Dietla 30 w intencji ofiar Zbrodni Katyńskiej. We wnętrzu kościoła na ścianach znajdują się tablice upamiętniające zamordowanych, które ufundowały rodziny należące do Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Katynia Polski Południowej. Mszę św. odprawił i homilię wygłosił: ks. podporucznik dr Paweł Sauć. Modlitwy wiernych odczytał Zbigniew Siekański. W mszy św. brały udział poczty sztandarowe Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Katynia Polski Południowej, Koła Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Wojska Polskiego oraz delegacja harcerzy z ZHR „Czerwony Mak” ze Skawiny. Po mszy św. udano się pod Wawel na Plac o. Adama Studzińskiego, gdzie przy Krzyżu Katyńskim odbyła się uroczystość z asystą wojskową 6 Brygady Powietrznodesantowej w Krakowie pod dowództwem generała Grzegorza Grodzkiego. Referat na temat pamięci o Zbrodni Katyńskiej odczytał prezes Zbigniew Siekański. Kolejno przed Krzyżem Katyńskim przedstawiciele władz państwowych, wojewódzkich, miejskich, instytucji i organizacji składali wieńce, kwiaty, zapalone znicze. Z ramienia Stowarzyszenia Rodzin Ofiar Katynia Polski Południowej kwiaty złożyli: Zbigniew Siekański, Ewa Fischer, Bernadeta Szeglowska i Małopolskiej Rady Kombatantów: Aleksandra Schemiot, Małgorzata Janiec, Bolesław Stefan.
Następnie busem i samochodami udano się do Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Krakowie, przy. ul. L. Rydla 19. Tu o godz. 12.30 przybyłych powitał szef Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego płk Marcin Żal. Żołnierze wciągnęli na maszt flagę Polski. Przy akompaniamencie orkiestry wojskowej wspólnie zaśpiewano „Jeszcze Polska nie zginęła” Dyrektor krakowskiego IPN dr hab. Filip Musiał przypomniał, że 28 września 1939 r. Związek Sowiecki i III Rzesza podpisały traktat o granicach i przyjaźni, zwany drugim paktem Ribbentrop – Mołotow, a tajny protokół zakładał zwalczanie polskiej działalności niepodległościowej. W tym kontekście możemy postrzegać sowieckie ludobójstwo w Katyniu oraz falę zsyłek, które później nastąpiły, a obejmowały m.in. rodziny zamordowanych oficerów. Dotykały także przedwojenne elity i rodziny osób, które w II RP odgrywały istotną rolę. Na budynku Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, przy wejściu dokonano odsłonięcie tablicy upamiętniającej oficerów trenowej administracji wojskowej zamordowanych przez NKWD w 1940 r. : płk. Felicjana Madeyskiego-Poraja (1890-1940), w 1939 r. szefa Wojskowej Komendy Uzupełnień Miasta Kraków, jeńca Starobielska zamordowanego w Charkowie, ppłk. Waleriana Orłowskiego (1893-1940), szefa Komendy Rejonu Uzupełnień w Dębicy i ppłk. Kazimierza Czyżewskiego (1893-1940), szefa Komendy Rejonu Uzupełnień w Bochni - jeńców Kozielska zamordowanych w Katyniu. Tablica została ufundowana przez krakowski IPN i WSzW w Krakowie. Głos zabrał także Andrzej Orłowski, wnuk ppłk. Waleriana Orłowskiego, który podziękował za zorganizowanie uroczystości. Brali w niej udział także inni potomkowie W. Orłowskiego: wnuk Łukasz Orłowski oraz wnuczki Krystyna Lebok i Maria Wasylik. Wśród gości honorowych był naczelnik Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie dr Maciej Korkuć. Odsłonięcie brązowej tablicy pierwotnie zaplanowane było na kwiecień bieżącego roku, ale ze względu na epidemię koronawirusa uroczystość została przeniesiona na 28.09.b.r. Na uroczystości poczet sztandarowy Koła Wieliczka ŚZŻAK tworzyli: Stanisław Dziedzic, chorąży, Jadwiga Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” i Marian Sipóra, członek. Wojsko gości ugościło grochówką - Dziękujemy. 28.09.2020 r. w programie TVP Kraków – Kronika była emitowana relacja z uroczystości. W związku z epidemią koronawirusa uczestniczy uroczystości posiadali maseczki zakrywające nos i usta.
