Kopalnia „Matylda” była największą kopalnią rud w chrzanowskim okręgu górniczym, zanim uruchomiono kopalnię „Trzebionka” w Trzebini. Działała z przerwami od 1855 do 1972 roku.
Niewielu z nas wie, że niektóre miejsca na Osiedlu Kąty, jak również na sąsiednim Osiedlu Stara Huta w Chrzanowie, to miejsca związane z „Matyldą”. Przy ulicy Śląskiej w Chrzanowie wzrok przykuwają zniszczone mury, budynki. Niewielu dostrzega w nich ruiny kopalni.
Kilkanaście dni temu, wspólnie z panem Markiem Szuwarzyńskim, który był głównym geologiem Zakładów Górniczych „Trzebionka”, ale również w latach świetności kopalni „Matylda” jej pracownikiem na stanowisku geologa, udaliśmy się w miejsca na osiedlach, związane z „Matyldą”, znajdujące się na osiedlu Kąty i Stara Huta.
Między ulicą Kopanina a Łowiecką jest staw, przez mieszkańców nazwany „Zapadlisko”. Miejsce to było dużą atrakcją dla mieszkańców, którzy nieraz pewnie tam się kąpali.
Jak powstał ten staw? W tym miejscu kopalnia „Matylda” miała Szyb Powietrzny. Jego oryginalna nazwa to Wetterschft, zgłębiony w latach 1898-1899 do poziomu +201,3 m (głębokość około 77 m) Zlikwidowany i zasypany został około 1930 roku. Po zasypaniu, w latach pięćdziesiątych XX wieku powstał lej, w nim pojawiła się woda i stąd właśnie staw, zwany „Zapadliskiem”.
Udając się na ulicę Oświęcimską, naprzeciwko myjni samochodowej, w okolicy sklepu Lewiatan, możemy zobaczyć dziwny budynek z czerwonej cegły. Jest on pozostałością po Szybie Powietrznym II. Oryginalna nazwa Wetterschft II. Szyb był zgłębiony w 1917 roku do poziomu +192,2 m (głębokość około 86 m). Zlikwidowano go natomiast w październiku 1974 roku.
Trzeba dodać, że wyrobiska kopalni w południowej części między Starą Hutą i torem kolejowym prowadzone były na poziomie +206 m do +240 m, tj. na głębokości nie mniejszej niż 37 m poniżej powierzchni terenu.
Przy ulicy Brackiej, dokładnie około 80-100 metrów od skrzyżowania z ulicą Śląską i około 15 metrów od ulicy Brackiej w stronę Chrzanowa, znajdował się szyb Clara. Zgłębiony około 1855 roku do poziomu +243 m (głębokość około 55 metrów). Zlikwidowany i zasypany został około 1930 roku.
Na terenie obecnej siedziby firmy ATR-MLECZ przy ulicy Śląskiej również znajdował się szyb. Jego oryginalna nazwa brzmiała Knappe. Również jak szyb Clara, tak szyb Knappe zagłębiony został około 1855 roku do poziomu +243 m (głębokość około 55 m). Zlikwidowano go w 1956 roku.
W miejscu, gdzie znajdował się szyb Knappe, obecnie mieszczą się biura firmy ART-MLECZ.
W okolicy miejsca, gdzie był szyb Clara, jest skarpa. Mamy tam widoczną różnicę poziomu terenu. Szyb Clara i szyb Knappe kiedyś były połączone drogą i właśnie ta droga przebiegała w tym miejscu. Wspomniana skarpa jest właśnie pozostałością po tej drodze.
Roman Madejski
* Marek Szuwarzyński – geolog zajmujący się przede wszystkim geologią złóż kopalin. Uczestniczy w popularyzacji nauk o Ziemi i ich dorobku. Jest autorem lub współautorem około 120 publikacji z dziedziny geologii, hydrogeologii i geochemii oraz historii górnictwa. Dziś emeryt, mieszka w Krakowie.
Podpisy do zdjęć (kolejno):
1. Staw (Zapadliska) przy ulicy Łowieckiej
2. Budynek przy ulicy Oświęcimskiej (dawny Szyb Powietrzny Wetterschft II)
3. Miejsce przy ulicy Brackiej, gdzie znajdował się szyb Clara
4. Droga łącząca szyb Clara z szybem Knappe
