Dług o charakterze finansowym jest bardzo dotkliwy dla wierzyciela. Często dłużnik zwleka z oddaniem długu. Aby „zmotywować” dłużnika do jak najszybszego oddania należności, ustawodawca wprowadził odsetki ustawowe.
Odsetki ustawowe – co to jest?
„Odsetki ustawowe to forma odszkodowania za nieuregulowanie świadczenia pieniężnego w wymaganym czasie. Aby je otrzymać, nie trzeba udowadniać strat z powodu czekania na należność. Do obliczenia wysokości odsetek wystarczy wysokość kwoty oraz liczbę dni zwłoki. Wysokość odsetek wyraża się w procentach. Jeśli tylko zaistnieje sytuacja polegająca na niezapłaceniu w terminie należności, można od razu, tj. dzień po terminie danej płatności, wystąpić o zwrot należności wraz z odsetkami za opóźnienie. Warto tu podkreślić, że odsetki ustawowe są stosowane w momencie, gdy z umowy nie wynikają inne ustalenia” – wyjaśnia specjalista z aasa dla biznesu.
Rodzaje odsetek ustawowych
Wyróżniamy trzy rodzaje odsetek ustawowych:
- odsetki kapitałowe – będące wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału,
- odsetki za opóźnienie – powstają w momencie niezapłacenia całości lub części świadczenia pieniężnego, mają ustaloną wysokość maksymalną, stosowane są w przypadku braku jasno określonych odsetek umownych;
- odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Ile wynoszą odsetki ustawowe?
Normy dotyczące odsetek ustawowych znajdują się w Kodeksie cywilnym oraz w Ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Według powyższych aktów odsetki należą się, gdy wynika to z:
- czynności prawnej,
- ustawy,
- wyroku sądu,
- decyzji organu.
Odsetki ustawowe (kapitałowe) od sumy pieniężnej należą się, jeśli nie zostały inaczej określone (np. za pomocą umowy). Wówczas stosuje się je w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.
Jeśli chodzi o odsetki ustawowe za opóźnienie, mamy z nimi do czynienia, gdy dłużnik spóźnia się z zapłatą. W sytuacji, w której stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż ta w ustawie, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Aktualne stawki odsetek ustawowych są ogłaszane cyklicznie – co roku – przez Ministra Sprawiedliwości w drodze obwieszczenia.
Odsetki ustawowe – jak je policzyć?
Aby obliczyć szybko odsetki ustawowe, można wpisać w internecie hasło kalkulator odsetek ustawowych (lub kalkulator odsetek ZUS, kalkulator odsetek podatkowych). Pojawi się wiele przydatnych narzędzi do sprawnego wyliczenia odsetek należnych do zapłaty.
Można to także obliczyć samodzielnie, gdyż wzór jest stosunkowo prosty:
Kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stawki odsetek ustawowych/365 dni
Według powyższego wzoru należy kwotę główną zaległości pomnożyć przez liczbę dni zwłoki i pomnożyć przez stawkę odsetek. Wszystko należy podzielić przez 365 dni. We wzorze ilość dni w roku nie zmienia się, nawet jak mamy rok przestępny, to nadal we wzorze wpisujemy 365, a nie 366 dni.
Do jakiej kwoty nie płaci się odsetek?
Kwota odsetek podatkowych, której nie trzeba uiszczać, jest zależna od opłaty zawartej w cenniku Poczty Polskiej (operatora). Od 2019 r. opłata za przesyłkę poleconą jest w kwocie 2,90 zł. Zgodnie zatem z art. 54. § 1. pkt 5 ustawy Ordynacja Podatkowa:
Odsetek za zwłokę nie nalicza się [...], jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty pobieranej przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe za traktowanie przesyłki listowej jako przesyłki poleconej.
Wyliczając trzykrotność kwoty 2,90 zł wyjdzie nam 8,70 zł i wynik ten stanowi kwotę, do której odsetek nie trzeba płacić z uwagi na niską kwotę.
Co grozi za zaległości podatkowe?
Konsekwencje za zaległości podatkowe są zależne od wysokości długu. Mogą zatem stanowić:
- przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny w wysokości do 720 stawek dziennych lub karą pozbawienia wolności. Kary mogą wystąpić jednocześnie lub samoistnie;
- wykroczenie skarbowe z karą w wysokości od 1/10 do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia.
Jeśli zaciągamy zobowiązania, należy liczyć się z konsekwencjami. W sytuacjach problemowych warto porozumieć się z wierzycielem i np. ustalić dogodny termin spłaty.
Prowadzisz własny biznes? Zajrzy tutaj