Pamiętajmy o wieliczanach, żołnierzach Armii Krajowej, sybirakach (3): Antoni Znański

Antoni Znański (26.09.1911 - 12. 06. 2004)

Na polecenie dowódcy plutonu wchodzącego w skład batalionu pseudonim (ps.) „Wilga” działającego w placówce Koźmice Wielkie (kryptonim „Las”) otrzymał rozkaz zorganizowania w Sierczy oddziału, którego od 1940 do 1945 r. był dowódcą w randze ogniomistrza. Był to oddział Zawiązku Walki Zbrojnej (ZWZ) -Armii Krajowej (AK) o ps. „Granit” i dowódca też miał ten pseudonim. 14.03.1945 r. został aresztowany przez żołnierzy Armii Czerwonej i zesłany na Sybir,  skąd powrócił do Sierczy pod koniec 1947 r.

Antoni Znański urodził się 26. 09. 1911 r. w Wieliczce jako syn Edwarda i Anny z Taborskich. W 1925 r. ukończył siedmioklasową szkołę powszechną w Wieliczce. Naukę kontynuował w Zasadniczej Szkole Handlowej w Wieliczce. W rodzinie i w szkole wychowywany był w tradycji religijnej i patriotycznej. Przed wybuchem II wojny światowej złożył egzamin czeladniczy jako ślusarz i uzyskał świadectwo Izby Rzemieślniczej w Krakowie. Angażował się w działalność społeczną. W Wieliczce był strażakiem i członkiem Związku Straży Pożarnych. 6.12.1935 r. otrzymał świadectwo wyszkolenia podstawowego. W latach 1932-1933 odbył służbę wojskową w pułku artylerii lekkiej w Krakowie-Łobzowie. Ukończył szkołę podoficerską w randze kaprala. W 1936 r. awansowano go na plutonowego, a w 1938 r. na ogniomistrza.

Jako podoficer artylerii został zmobilizowany do wojska 15.08.1939 r. Brał udział w kampanii wrześniowej i o przebiegu walk z Niemcami napisał we wspomnieniach pisanych w latach 1982-1983. 27 września został ranny i dostał się do niewoli niemieckiej. Osadzono go w obozie jenieckim Oschherzlebenpodre, koło fabryki samolotów Aller. Po 18 miesiącach udało mu się zbiec z obozu i wrócić do Sierczy.

Ożenił się z Antoniną Gabryś, z którą miał syna Józefa. Angażował się w pracę konspiracyjną. Pod ps. „Granit” w latach 1941-1945 dowodził założonym przez siebie oddziałem ZWZ „Granit”, który wchodził w skład plutonu dowodzonego przez Władysława Orła ps. „Jasnota”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie i „wyzwoleniu” już 14.03.1945 r. został wraz innymi Polakami aresztowany przez NKWD i zesłany na Syberię. Przebywał w koncentracyjnym obozie pracy, skąd pisał listy do żony i synka. Został zwolniony po blisko trzech latach i pod koniec 1947 r. wrócił do Sierczy. Co przeżył miał w tajemnicy.

Angażował się w pracę zawodową, budowę dróg i elektryfikację wsi. W latach 1953-1970 pracował jako inspektor zaopatrzenia-kierownik magazynu w Krakowskim Przedsiębiorstwie Budowlanym. Mieszkał w Wieliczce. Po śmierci żony Antoniny, w 1966 r. ożenił się z wdową Emilią Knapik. Będąc na emeryturze w latach 80-tych zgromadził dokumentację swej okupacyjnej działalności. Czy w niej pisze co przeżył w latach 1945-1947 będąc w ZSRR - skazańcem?

Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokracje (ZBoWiD) Koła Wieliczka. Antoni Znański zmarł 12. 06. 2004 r. Spoczywa na wielickim cmentarzu w sektorze IXa, rząd 1a, grób 5. Prof. Bogusław Krasnowolski w książce pt. „Siercza dach Wieliczki. Monografia wsi” (2005 r.) w rozdziale IV pt. „Pod okupacją hitlerowską” prezentując Antoniego Znańskiego o tym nie napisał.

Zachodzi konieczność dotarcia do rodziny A. Znańskiego i zapoznania się z pozostawioną przez niego dokumentacją, która była w posiadaniu Emilii Znańskiej zmarłej w 2012 r. O aresztowaniu i wywiezieniu A. Znańskiego, dowódcy drużyn w placówce Koźmice Wielkie (krypt. „Las”) w dalekie rejony Rosji pisze także Kazimierz Guzikowski w książce „Armia Krajowa na terenie powiatu wielickiego (Zarys dziejów)” (2000 r.). O pomoc w dotarciu do rodziny śp. A. Znańskiego proszę czytelników „Głosu Wielickiego”.