PAMIĘTAJMY O ŻOŁNIERZACH NIEZŁOMNYCH (43): STANISŁAW DĄBROWA – KOSTKA (1924-2019), w latach II wojny światowej żołnierz Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) - Armii Krajowej (AK) ps. „Dąbrowa”, „Dzierżyński”, po wojnie w organizacji antykomunistycznej „NIE” i Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”, aresztowany przez UB w Krakowie 5.03.1946 r., skazany przez WSR w Krakowie na 7 lat więzienia. Więziony w Krakowie przy ul. Senackiej i Montelupich, Rawiczu, Wronkach. Zwolniony 6.09.1949 r. 5. 03.1992 r. jego wyrok z 1946 r. został unieważniony jako zupełnie bezzasadny. 6.12. 2002 r. awansowany na podpułkownika Wojska Polskiego. 27.03. 2019 r. odszedł od nas w 94.roku życia na Wieczną Wartę. Spoczywa na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
W „Głosie Wielickim” z lipca 2019 r. opublikowano artykuł mojego autorstwa o pułkowniku Stanisławie Dąbrowie-Kostce, którego miałam zaszczyt znać jako bohatera w walce z okupantem niemieckim i sowieckim, uhonorowanego przez IPN nagrodą Kustosza Pamięci Narodowej. Odwiedzałam Go w jego mieszkaniu w Krakowie po wcześniejszym telefonicznym ustaleniu terminu. Podczas jednego ze spotkań poznałam jego córkę Annę Koszarską zamieszkałą w gminie Wieliczka, która pomagałam mi w kontaktach z Ojcem. Nawiązanie kontaktu z pułk. S. Dąbrową-Kostką wynikało z pasji poznawania lokalnej historii i z pracy zawodowej w dziale regionalnym Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Wieliczce. Bezpośrednio związane było z przygotowaniami do realizacji 194 spotkania z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” w 2013 r. pt. „Ziemia wielicka pod okupacją niemiecką w latach 1939 – 1945 – w 70 rocznicę aresztowań (1943-2013): 23.11. w Podłężu, Niepołomicach, 23/24. 11. W Gdowie, 8,10.12 w Biskupicach i egzekucji Polaków z „Afiszy śmierci” w Wieliczce 6.11.1943 r. , w Podłężu 2.02.1944 r.” (patrz J. Duda, „Biblioteczka Wielicka” zeszyt 139 (2013 r.)
Stanisław Dąbrowa-Kostka udostępnił mi ksero stron: 108, 109 z „Rejestru miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945” (Ministerstwo Sprawiedliwości, Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Informacja wewnętrzna 66/19, Warszawa, 1984). Na wymienionych stronach czytamy: „Wieliczka (miasto)- 6. IX. 1939 żołnierze Wermachtu rozstrzelali na rynku 35 Żydów. Znane jest nazwisko jednej ofiary: Jakub Gross, ur. 1903; - wiosna 1941 lub 1942 r. żandarmi zastrzelili w okolicznym lesie Żydówkę o nie ustalonym nazwisku; 10. o4. 1942 r. Rozstrzelana została przez hitlerowców Regina Schinkler, 25. 08. 1942 r. żandarmi rozstrzelali 3 osoby narodowości żydowskiej z Gdowa. Zginęli: Bitner Ida, ur. 1874, Filler Jenta, ur. 1913, Filler Rafał, ur. 1907 r.; VIII 1942 r. Żandarmi zastrzelili 4 Polaków. Zginęli: Balkowski Sztegan, Balkowski (brak imienia) syn w/w, Fraś Eugeniusz, Kozalski Tadeusz, lata 1942 r. żandarmi rozstrzelali pod murem cmentarza katolickiego 8 mężczyzn o nie ustalonych nazwiskach, 09. 1942 r. Wiktor Bilski, górnik z miejscowej kopalni soli, został zastrzelony przez żandarmów hitlerowskich; 6. XI. 1943 r. - funkcjonariusze gestapo rozstrzelali na ul. Sienkiewicza 10 osób przywiezionych z więzienia Montelupich w Krakowie. Był to odwet za rzekome postrzelenie pracownika Starostwa. Zwłoki wywieziono w nieznanym kierunku. 3. 13. 1943 r. W odwet za zastrzelenie hitlerowca – strażnika Żupy Solnej, funkcjonariusze gestapo rozstrzelali na ul. Krzyszkowskiej 10 osób przywiezionych z więzienia Montelupich; 1943 lub 1944 r. żandarmi zastrzelili Polaka o nazwisku Jan Lembas; 09. 1944 r. żandarmi rozstrzelali na ul. Wincentego Pola 2 braci za ukrywanie partyzantów. Byli to: Batkowski Kazimierz, Batkowski Stefan. Zwłoki pochowano w ogrodzie, w późniejszym czasie ekshumowano je i pochowano na cmentarzu.” Zachęcam do korzystania ze zbiorów Działu Regionalnego wielickiej Biblioteki.
Trzeba nam pamiętać o ofiarach okupacji niemieckiej w Polsce w latach 1939-1945- II wojny światowej, szczególnie w przededniu 77 rocznicy zagłady wielickich Żydów – obchody zaplanowano 27.08.(wtorek) 2019 r. o godz.12.00-tej na wielickim Rynku Górnym przed tablicą upamiętniającą Holocaust i na cmentarzu żydowskim - kirkucie.
Opracowała Jadwiga Duda
