"Matka czekała, modliła się, aż w końcu dała na wypominki za jego duszę." Wielickie opowieści w 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej

29 stycznia w Wieliczce odbyło się 60. spotkanie z cyklu "Wieliczka-Wieliczanie" Bis! pt. "W 80. rocznicę zakończenia II wojny światowej (1945-2025) - w Wieliczce. Pamiętamy!". W spotkaniu wzięli udział m.in. burmistrz Rafał Ślęczka, wiceburmistrz Lucjan Rówiński oraz prelegenci: dr hab. Henryk Głębocki, Stanisław Dziedzic i Andrzej Waliszewski.

Prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”, Jadwiga Duda, przywitała gości i zaprosiła do wspólnego śpiewania kolęd. Wspomniano osoby związane z KPW, które zmarły w ostatnim czasie, a ich pamięć uczczono modlitwą. Zaprezentowała nowe wydawnictwa dotyczące historii Małopolski oraz styczniowe wydanie "Głosu Wielickiego".

Dr hab. Henryk Głębocki wygłosił wykład pt. "Polska w polityce Imperium Sowieckiego w latach 1944-1945". Podkreślił, że Polska w planach Stalina była traktowana jako "korytarz geopolityczny" dla sowieckiej ekspansji. Omówił strategie oporu Polaków wobec narzuconego ładu oraz sposoby sowietyzacji kraju. Zwrócił uwagę na politykę "salami", czyli stopniową eliminację opozycji oraz przymusowe przesiedlenia ludności. Prelekcja zakończyła się brawami.

Stanisław Dziedzic przedstawił temat represji NKWD wobec wieliczan i Żołnierzy AK w 1945 r. Opisał przypadki aresztowań i deportacji do łagrów. Podkreślił, że często wywózki odbywały się na podstawie anonimowych donosów. Wspomniał losy Edwarda Waliszewskiego, Mariana Piątkowskiego i innych Żołnierzy AK, których spotkał okrutny los na Syberii. "Pojmanie mogło nastąpić w każdym momencie, nawet podczas stania w kolejce po bilet do kina" - zaznaczył.

Andrzej Waliszewski opowiedział historię swojego ojca Edwarda Waliszewskiego, Żołnierza AK, zesłanego na Sybir. Wspominał jego powrót do kraju w 1947 r. oraz lata milczenia o przeżyciach na zesłaniu.

Jadwiga Duda zaprezentowała sylwetki Mariana Piątkowskiego i Józefa Adamczyka, żołnierzy AK, aresztowanych w 1945 r. i zesłanych na Sybir. Ich losy ukazują dramat Polaków w czasach powojennych represji. Przytoczyła słowa Marii Grabianowskiej, kuzynki Mariana Piątkowskiego: "Matka czekała, modliła się, aż w końcu dała na wypominki za jego duszę". Wspomniała też relacje Edwarda Waliszewskiego, który był świadkiem śmierci Piątkowskiego na zesłaniu.

W dyskusji głos zabrali m.in. Jacek Wawszczak, Krzysztof Kasprzyk i Lucjan Rówiński. Publiczność podziękowała prelegentom brawami, a Jadwiga Duda wręczyła im upominki. Na zakończenie zaprosiła na 61. spotkanie "Wieliczka-Wieliczanie" Bis!, które odbędzie się 26 lutego 2025 r. o godz. 16:00 w sali "Magistrat". Jego tematem będzie historia  oddziałów partyzanckich na terenie Małopolski w latach 1939-1955, o czym przypomni film dokumentalny w reżyserii Krzysztofa Brożka z Pawlikowic.

Organizatorami spotkania byli Stowarzyszenie "Klub Przyjaciół Wieliczki" we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej, Uniwersytetem Jagiellońskim i Kołem Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, pod honorowym patronatem Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka.

GPT ba podstawie relacji Jadwigi Dudy, fot. Niemiecki pojazd przed sklepem Teodora Sapińskiego w Wieliczce, przy Rynku Górnym 10 w czasie II wojny światowej