Zmiana uchwały o SCT! Co dalej ze Strefą Czystego Transportu?

Początkowo SCT w Krakowie miała wejść w życie z początkiem lipca tego roku. Podczas wtorkowego briefingu prasowego, 18 marca dowiedzieliśmy się, że zmieniono datę wejścia w życie kontrowersyjnej uchwały.

Od 29 listopada 2023 r. do 17 stycznia ubiegłego roku trwały konsultacje społeczne na temat wprowadzenia w Krakowie Strefy Czystego Transportu (SCT). W ich ramach odbyły się spotkania stacjonarne i online. Przeprowadzono także trzy ankiety, w tym jedną prekonsultacyjną. Łącznie zebrano około 20 tysięcy opinii mieszkańców, które zostały poddane szczegółowej analizie.

Kluczowe zagadnienia poruszone w konsultacjach to m.in. obszar strefy, kryteria dotyczące pojazdów, system ulg, mechanizmy kontroli oraz alternatywne rozwiązania transportowe.

Obszar Strefy Czystego Transportu

Podczas konsultacji pojawiły się różne propozycje dotyczące zasięgu SCT:

• Ograniczenie strefy do ścisłego centrum – część mieszkańców opowiadała się za objęciem regulacjami Starego Miasta, Kazimierza i Plant lub ograniczeniem SCT do wnętrza II obwodnicy.
• Pilotaż na mniejszym obszarze – wskazywano, że stopniowe wdrażanie przepisów pomoże mieszkańcom przystosować się do nowych regulacji.
• Rozszerzenie na całe miasto – niektórzy uczestnicy proponowali objęcie SCT całego Krakowa, a nawet części sąsiednich gmin.

Jednym z najczęściej dyskutowanych tematów były wymagania dotyczące wieku i norm emisji pojazdów:

• Rok produkcji – pojawiły się propozycje ustalenia granicy na 2000 lub 2005 rok, ale też postulaty, aby decydowała sprawność techniczna pojazdu, a nie jego wiek.
• Normy emisji Euro – najczęściej wskazywane propozycje:

— Euro 1/Euro 2 dla silników benzynowych.

— Euro 2/Euro 3/Euro 4 dla silników Diesla.

• Pojazdy z LPG i filtrami DPF – liczne głosy sugerowały brak ograniczeń dla pojazdów z instalacją LPG oraz uznanie modernizacji, np. montażu filtrów cząstek stałych.
• Data zakupu/rejestracji – propozycja, aby pojazdy zarejestrowane przed 1 lipca 2025 r. były zwolnione z restrykcji.
• Stan techniczny i przebieg – część mieszkańców podkreślała, że emisja spalin zależy bardziej od faktycznego stanu pojazdu niż od jego wieku, postulując oceny indywidualne.

Wyłączenia, ulgi i okres przejściowy

Konsultacje wykazały, że mieszkańcy oczekują dłuższego okresu adaptacyjnego dla właścicieli starszych pojazdów. Wskazywano na potrzebę ulg dla:

• seniorów.
• osób o niskich dochodach.
• przedsiębiorców prowadzących działalność w SCT.

Osobnym tematem były pojazdy historyczne – wielu uczestników domagało się ich całkowitego lub częściowego zwolnienia z ograniczeń. Debata dotyczyła także metod egzekwowania nowych regulacji. Wskazywano na konieczność:

• przejrzystych procedur kontrolnych.
• regularnych inspekcji emisji spalin.
• unikania nadmiernych kosztów administracyjnych dla mieszkańców.

Alternatywy dla mieszkańców

Podnoszono, że wdrożenie SCT musi iść w parze z poprawą transportu publicznego. Wśród najczęściej wymienianych propozycji znalazły się:

• rozbudowa parkingów „Parkuj i Jedź” (Park and Ride/P&R).
• zwiększenie liczby połączeń tramwajowych.
• poprawa infrastruktury rowerowej.

Decyzje po konsultacjach

Po analizie zgłoszonych uwag prezydent Krakowa zapowiedział następujące rozwiązania:

• Zasady dla mieszkańców – pojazdy obecnie użytkowane przez mieszkańców Krakowa nie zostaną objęte SCT (analogicznie do zasad Strefy Płatnego Parkowania z Kartą Krakowską).
• Granice SCT – strefa obejmie maksymalnie obszar do IV obwodnicy autostradowej.
• Termin wejścia w życie – regulacje zaczną obowiązywać nie wcześniej niż 1 grudnia.
• Opłaty dla pojazdów spoza Krakowa – przez trzy lata będą obowiązywać opłaty dla samochodów niespełniających norm emisji, jeśli są zarejestrowane poza miastem.

Co z ludźmi wjeżdżającymi tylko do pracy?

— Chcemy zaproponować rozwiązanie dedykowane do pomocy medycznej. Rozmawiamy ze szpitalami i pracownikami medycznymi, tak żeby tam, gdzie są niezbędne dojazdy do szpitali czy do placówek w sprawach różnego rodzaju nie tylko zabiegów, ale potrzeb, były tutaj zaproponowane. Natomiast jeżeli to nie dotyczy spraw medycznych, przez okres 3 lat wejścia w życie uchwały, ten wjazd będzie możliwy za opłatą.

- powiedział dyrektor Zarządu Transportu Publicznego Łukasz Franek

Dyrektor dodał, że te opłaty na chwilę obecną są takie, jak zaproponowane w uchwale, czyli 2,50 za godzinę, 20 złotych dziennie, 500 złotych miesięcznie w formie abonamentu. Podkreślił, że starają się, żeby to było zorganizowane tak, by opłata była bardzo łatwa.

– Kierowcy spoza Krakowa powinni pozostawić swoje samochody w swoich miejscowościach.

– radzi Łukasz Franek. Zapewnia jednak, że komunikacje jest w stanie przyjąć tych, którzy nie będą poruszać się własnym samochodem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Przebieg konsultacji

W ramach konsultacji zorganizowano otwarte spotkania w różnych częściach Krakowa. Największe z nich, 9 stycznia w Urzędzie Miasta Krakowa na placu Wszystkich Świętych, zgromadziło kilkuset uczestników, w tym radnych, mieszkańców (głównie przeciwników SCT) oraz przedstawicieli instytucji regionalnych.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Dyskusje były emocjonalne, ale pozwoliły na zebranie licznych uwag dotyczących granic SCT i kwestii ekonomicznych. Równolegle przeprowadzono trzy spotkania na platformie MS Teams (6, 11 i 18 grudnia 2024 r.). Uczestniczyło w nich od 20 do 40 osób. Atmosfera była spokojniejsza niż na spotkaniach stacjonarnych, co sprzyjało szczegółowym dyskusjom na temat projektu uchwały.

— Pierwsze pytanie moje było takie, jakie są konsekwencje? Druga sprawa, jeżeli już naprawdę mimo tych konsekwencji, które nie wiemy, jakie są, będzie chciała być wprowadzona strefa, no to będzie się ograniczała, tak jak my proponujemy, do bardzo minimalnego zakresu, czyli pierwszej obwodnicy. Przypomnę, od dziesięciu lat mniej więcej, od momentu wygaszania Huty Sędzimira, te wszystkie zanieczyszczenia zdecydowanie spadają. Kwestia zdrowotna i kwestia chorób dróg oddechowych, zdecydowanie się zmniejsza, a długość życia w Krakowie jest największa w Polsce.

- powiedział zbulwersowany Adam Hareńczyk z Ruchu "Nie Oddamy Miasta".

Konsultacje społeczne zgromadziły blisko 20 tysięcy opinii, co stanowi solidną podstawę do dalszych prac nad regulacjami dotyczącymi SCT. Głównym wyzwaniem pozostaje pogodzenie ochrony środowiska i poprawy jakości powietrza z potrzebami mieszkańców i realiami ekonomicznymi.

Kiedy wejdzie SCT?

Ostateczne zasady będą uwzględniać zarówno głosy zwolenników, jak i przeciwników strefy. Warto będzie śledzić sprawę SCT, bo wydaje się, że to jeszcze nie koniec. Granice SCT zostaną wyznaczone do IV obwodnicy autostradowej, a nowe przepisy wejdą w życie najwcześniej 1 grudnia bieżącego roku, a najpóźniej 1 stycznia 2026 roku.

Fot: Zuzanna Gietner / Głos24