W Niedzielę Palmową (24 marca) w sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej rozpoczęło się misterium pasyjne. Sięgająca początków XVII w. tradycja ponownie przyciągnie do klasztoru bernardynów ok. 100 tys. wiernych.
Od XVII wieku w Kalwarii Zebrzydowskiej organizowane są misteria paschalne. Pierwotnie odbywały się one jedynie w Wielki Piątek. Po pewnym czasie rozszerzono je o Wielki Czwartek. Po II wojnie światowej zwyczaj ten cieszył się znikomą popularnością. Dopiero dzięki ojcu Augustynowi Chadamowi misteria zostały odnowione i wzbogacone. W Niedzielę Palmową roku 1947 po raz pierwszy przedstawiono zgromadzonym wiernym "Wjazd Chrystusa do Jerozolimy" na osiołku. Przedstawienia odbyły się także w Wielką Środę, Czwartek oraz Piątek. Misteria zostały wzbogacone o postaci Chrystusa, Matki Bożej, apostołów, arcykapłanów, faryzeuszy, kobiet i żołnierzy.
Dzisiejsza forma obowiązuje od 1953 roku, a misterium odgrywane w kalwaryjskim sanktuarium jest jednym z największych tego typu wydarzeń w polskim Kościele. W rolę postaci sprzed dwóch tysięcy lat wcielają się osoby świeckie oraz klerycy z kalwaryjskiego Wyższego Seminarium Duchownego.
– Zapraszam serdecznie do Kalwarii na Wielki Tydzień. W całym Kościele jest to czas wyjątkowy, bardzo głęboki, w którym ponownie przeżywamy wydarzenia zbawcze. W Kalwarii ten czas jest unikalny ze względu na Misteria pasyjne – święty teatr, w którym przypominamy cierpienia Jezusa. Wszystkie te wydarzenia gromadzą ogromne, rozmodlone, zasłuchane w Słowo Boże rzesze pielgrzymów. Możemy wtedy poczuć moc wiary – powiedział o. dr Cyprian Moryc OFM, kustosz sanktuarium i dodał:
– Bądźmy razem w tych wyjątkowych dniach, aby się wspólnie pokrzepić i nabrać sił na dalsze miesiące roku.
O kalwaryjskich misteriach w rozmowie z Głosem24 opowiada o. Tarsycjusz Bukowski, rzecznik sanktuarium.
Tradycja misteriów sięga początków XVII w. i tak naprawdę to, że dziś możemy brać w nich udział, zawdzięczamy braciom bernardynom.
– Od samego początku istnienia sanktuarium, a więc rzeczywiście od pierwszych lat XVII stulecia, tym świętym miejscem opiekują się Bracia Mniejsi, w Polsce nazywani popularnie bernardynami. Zebrzydowskiemu zależało na tym, by kopię Jerozolimy upodobnić nawet przez zaproszenie tych samych zakonników, którzy pieczę nad miejscami męki i śmierci Jezusa sprawują w Ziemi Świętej. Bernardyni zaczęli organizować życie religijne przy kaplicach kalwaryjnych i krzyżach, które były wtedy w miejscach, gdzie budowano kolejne obiekty sakralne. W Święto Podwyższenia Krzyża (14 września) 1608 roku po raz pierwszy odprawiono pasyjne nabożeństwo na dróżkach, a trzy lata później ukazał się pierwszy modlitewnik na dróżki. Wtedy też kształtowały się pierwsze, dosyć prymitywne próby wplatania scen teatralnych do tego nabożeństwa. Pierwsze zapisy o odgrywanych już scenach pochodzą z 1730 roku.
Kto w tym roku wcieli się w rolę historycznych postaci sprzed dwóch tysięcy lat?
– Główne grono aktorów jest stałe. Są to osoby zaangażowane w grupy duszpasterskie sanktuarium, przewodnicy kalwaryjscy, miejscowa młodzież i kilku kleryków seminarium. Co roku jest kilka nowych postaci, ale trzon stanowią te same osoby.
Kiedy rozpoczynają się przygotowania do misterium?
– Przygotowania do misterium odbywają się na kilku płaszczyznach. Dosyć wcześnie, bo już jesienią, pracuje grupa odpowiedzialna za organizację. Omawiane są kwestie, które należy zmienić, przygotowywane są stroje, czy też nowe dekoracje. Około stu osób jest włączonych w misterium i jego kulisy.
Kto oprócz braci wystąpi w misteriach?
– Mamy kilkudziesięciu aktorów w różnym wieku. Od dzieci hebrajskich po sędziwych starców w Wysokiej Radzie. Są to ludzie głównie z okolic Kalwarii, ale nie tylko, grono apostołów tworzą kalwaryjscy przewodnicy, a więc ci, którzy w ciągu roku prowadzą nabożeństwa na dróżkach. Spełniają rozmaite zawody, ale łączy ich miłość do sanktuarium kalwaryjskiego i wielkie zaangażowanie w misteria.
W minionym roku (po dwóch latach przerwy spowodowanej pandemią) misterium męki pańskiej wróciło na dróżki. Ilu widzów zgromadziło się w Kalwarii Zebrzydowskiej? Ilu spodziewają się ojcowie w tym roku?
– W zeszłym roku w Wielki Piątek na dróżkach modliło się 65 tys. pielgrzymów, a przez cały Wielki Tydzień nieco ponad sto tysięcy. Zwykle to są podobne liczby, więc i w tym roku spodziewamy się, że będą to wielkie rzesze.
Polska Jerozolima, takim mianem określane jest kalwaryjskie sanktuarium. Ta nazwa idealnie oddaje charakter tego miejsca.
– Kalwaria Zebrzydowska jest pierwszą w Polsce kopią Świętego Miasta, stąd ta nazwa. Z wielkim rozmachem, typowym dla polskich sarmatów, ale też z ogromną troską o szczegóły został tu przeniesiony model jerozolimski i w sposób perfekcyjny dopasowany do warunków lokalnych. Wyjątkowość tego potwierdza wpis sanktuarium w 1999 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w którym czytamy: „Kalwaria Zebrzydowska stanowi wyjątkowy pomnik kultury, w którym krajobraz kulturowy posłużył jako rama symbolicznego przedstawienia Pasji Chrystusa w formie kaplic i alej. Jest to więc krajobraz kulturowy o wielkim pięknie i wielkiej wartości duchowej w którym elementy natury i stworzone przez człowieka łączą się harmonijnie. Kontrreformacja w końcu XVI wieku prowadziła do powielania kalwarii w Europie. Kalwaria Zebrzydowska jest wyjątkowym przykładem tego typu krajobrazu w wielkiej skali, który integruje piękno naturalne, cele duchowe i koncepcję ideału parku barokowego”.
A jeśli ktoś nie może uczestniczyć w kalwaryjskich misteriach w tym roku?
– To zapraszamy w innym terminie. W Kalwarii Zebrzydowskiej kult Męki Pańskiej jest żywy cały rok. Nie tylko w Wielkim Poście czy Wielkim Tygodniu. Co prawda nie ma misterium, ale są pasyjne nabożeństwa w wyznaczone dni w ciągu roku. Fragmenty misterium można też zobaczyć w wielu telewizyjnych stacjach, które relacjonują sceny wielkopiątkowe.
Chwalebne Misterium Męki Pańskiej 24 – 31 III 2024 r.
Niedziela Palmowa – 24 III 2024
UROCZYSTA INAUGURACJA ODPUSTU WIELKIEGO TYGODNIA
Msze św.: 6.00, 7.00, 9.00, 11.00, 13.00, 16.00, 17.00, 19.00
10.45 Poświęcenie palm przy kaplicy św. Rafała
11.00 Uroczysta msza św.
15.00 Misterium Męki Pańskiej: „Wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy”, ”Wypędzenie przekupniów” (rozpoczęcie przy kaplicy św. Rafała)
18.00 Gorzkie Żale z kazaniem
20.30 Różaniec, Apel Maryjny i zasłonięcie cudownego obrazu
Od Wielkiego Poniedziałku do Wielkiej Środy
Msze św.: 6.00, 7.00, 8.00, 9.00, 12.00, 17.00, 19.00
5.30 Odsłonięcie cudownego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej, Godzinki
6.00 Msza św. z kazaniem
18.00 Gorzkie Żale z kazaniem
20.30 Różaniec, Apel Maryjny i zasłonięcie cudownego obrazu Matki Bożej
Wielka Środa – 27 III 2024
20.00 Misterium Męki Pańskiej: sceny „Uczta u Szymona”, „Zdrada Judasza” i “Posiedzenie Wysokiej Rady”.
Wielki Czwartek – 28 III 2024
5.30 Odsłonięcie cudownego obrazu Matki Bożej Kalwaryjskiej, Godzinki
6.00 Nabożeństwo Eucharystyczne z kazaniem, poświęcenie „Wieczerzy Pańskiej”
13.00 Gorzkie Żale, Mandatum (przy ołtarzu polowym) – „Umycie nóg Apostołom”, Procesja pasyjna do Pałacu Kajfasza, Wieczorny sąd „U Kajfasza”
Msza św. w Wieczerniku, adoracja Najświętszego Sakramentu w Piwnicy Domu Kajfasza
19.30 Msza św. Wieczerzy Pańskiej w bazylice
Wielki Piątek – 29 III 2024
6.00 Poranny sąd „U Kajfasza”,
8.00 Dekret „U Piłata”, słowo pasterskie metropolity krakowskiego ks. abp. Marka Jędraszewskiego
8.30 Droga Krzyżowa na Wzgórze Ukrzyżowania, Liturgia Wielkiego Piątku przy kościele Ukrzyżowania
Komunia św. dla uczestników Liturgii od godz. 8.00 do 13.00 (krużganki Drogi Krzyżowej), Adoracja Najświętszego Sakramentu w Grobie Pana Jezusa do Rezurekcji
Wielka Sobota – 30 III 2024
8.00 - 16.00 Poświęcenie pokarmów (co 15 min.).
19.00 Liturgia Wigilii Paschalnej
NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO – 31 III 2024
Msze św.: 6.00, 9.00, 11.00, 13.00, 15.00, 17.00, 19.00
6.00 Procesja rezurekcyjna z „Grobu Pańskiego” do bazyliki, msza św.
Fot. gł.: Sanktuarium Pasyjno-Maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej
