Alarmujący raport o sytuacji polskich artystek i artystów. Posłanki zapowiadają konsultacje społeczne nad ustawą o zabezpieczeniu socjalnym twórców.
Podczas konferencji prasowej zorganizowanej w Krakowie, posłanki Daria Gosek-Popiołek oraz Dorota Olko zaprezentowały niepokojące dane na temat sytuacji ekonomicznej polskich artystek i artystów. Wskazały również na potrzebę systemowych rozwiązań i zapowiedziały rozpoczęcie konsultacji społecznych nad projektem ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny.
– To nie są dane z marginesu, to codzienność tysięcy osób, które tworzą kulturę w Polsce często w trudnych warunkach i bez podstawowych zabezpieczeń socjalnych. Nic dziwnego, że niemal 48% osób w zawodach artystycznych odczuwa wypalenie zawodowe. Musimy wreszcie to zmienić.
– mówiła posłanka Daria Gosek-Popiołek, wiceprzewodnicząca sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz prezeska stowarzyszenia Wspólne Jutro.
Szara codzienność twórców
Podstawą do przedstawionych tez był raport „Policzone i policzeni”, z którego wynika, że aż 10% polskich artystów i artystek nie posiada żadnego ubezpieczenia społecznego, a kolejne 11% korzysta z ubezpieczenia za pośrednictwem członków rodziny. Dane za 2023 rok pokazują, że mediana przychodów z działalności artystycznej wyniosła zaledwie 2730 zł brutto, co stanowi kwotę znacząco niższą od minimalnego wynagrodzenia w Polsce.
Systemowe rozwiązanie
Rozwiązaniem ma być przygotowywana ustawa o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny, która trafiła do etapu konsultacji społecznych. Projekt zakłada m.in. dopłaty do składek ZUS i NFZ dla artystów zawodowych o niskich dochodach. System ma być prosty, zautomatyzowany i pozbawiony barier administracyjnych.
– Zależy nam na tym, by ustawa nie była martwym dokumentem, ale odpowiedzią na rzeczywiste potrzeby środowisk twórczych. Dlatego tak ważne są konsultacje z artystami i artystkami w całym kraju.
– zaznaczyła Dorota Olko, przewodnicząca podkomisji stałej ds. nauki i szkolnictwa wyższego.
Konsultacje społeczne w Krakowie
W ramach konsultacji społecznych odbędzie się otwarte spotkanie z twórcami, które zaplanowano na 28 maja o godz. 18:00 w Składzie Solnym w Krakowie. Współorganizatorami wydarzenia są: Związek Polskich Artystów Plastyków (Okręg Krakowski), Związek Zawodowy Aktorów Polskich, CSW Wiewiórka oraz Skład Solny.
— To właśnie tutaj widzimy, jak ogromna część artystek i artystów pracuje w niestabilnych warunkach i bez zabezpieczeń. Musimy ich wreszcie wysłuchać.
– dodały posłanki.
Na spotkaniu obecni będą twórcy reprezentujący różne dziedziny sztuki oraz przedstawiciele instytucji kultury i organizacji pozarządowych. Zebrane podczas konsultacji opinie i postulaty zostaną przekazane bezpośrednio do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Druga strona medalu
Nikt nie ma oczywiście zamiaru sprzeczać się o wagę, którą niesie w dzisiejszych czasach kultura. Niemniej jednak warto przytoczyć historię ubiegania się o lepszą płacę dla artystów ze strony Jasia Kapeli. W 2021 roku udzielił on wywiadu w Kanale Sportowym, w którym powiedział, iż uważa, że artyści tacy jak malarze czy pisarze powinni otrzymywać pieniądze za każdym razem gdy ktoś cytuje, lub udostępnia dalej ich dzieła.
Zapraszam Was serdecznie na otwarte Konsultacje ustawy o zabezpieczeniu społecznym artystów🎭, które odbędą się 28 maja...
Opublikowany przez Daria Gosek-Popiołek Czwartek, 22 maja 2025
Oczywiście posłanki mówią o czymś zdecydowanie poważniejszym, czyli kwestii ubezpieczenia. To, co jednak łączy tę propozycję ustawy z apelem Jasia Kapeli to problemy finansowe artystów w obecnych czasach. Z drugiej strony czy w XXI wieku poezja, obrazy, czy inny wymiar sztuki cieszą się popularnością? W jakimś stopniu, ale nie aż takim jakby sobie tego życzyli sami zainteresowani.
— A może ich dzieła nie są nikomu potrzebne? Jest rynek sztuki. Każdy może na nim sprzedawać i niech państwo się do tego nie zabiera, bo tylko zepsuje i stworzy kolejna agencje do wyciągania podatków. Nikt nie chce twoich wierszy? Ucz polskiego i pisz do szuflady. Nikt nie chce twoich bohomazów? Pracuj na budowie i maluj w wolnym czasie.
- napisał jeden z komentujących pod postem Darii Gosek-Popiołek.
Ciężko oczekiwać wysokich zarobków, gdy coś się słabo sprzedaje. Często artyści są zmuszeni działać na zlecenie. Problem w tym, że chcąc rozwijać się w danym kierunku, należy mieć świadomość różnych stron, które taka decyzja może za sobą nieść. Część z nich pewnie mogłaby znaleźć pracę w innym zawodzie, nie rezygnując przy tym z pasji, która może iść w parze z wykształceniem jak Akademia Sztuk Pięknych. Wtedy można zapewne bez wprowadzenia ustawy założyć, że artyści będą mieli pieniądze na ubezpieczenie, jak i inne podstawowe potrzeby.
Fot: Biuro poselskie Darii Gosek-Popiołek / Materiały prasowe
