Kraków został wybrany przez Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie w zakresie Obliczeń Wielkiej Skali (EuroHPC JU) na siedzibę „Gaia AI Factory” – nowoczesnej fabryki sztucznej inteligencji, którą poprowadzi Akademickie Centrum Komputerowe Cyfronet AGH. To inwestycja o wartości 70 mln euro, współfinansowana po połowie przez Polskę i Unię Europejską. Projekt ma przyspieszyć rozwój i wdrażanie rozwiązań AI w kluczowych sektorach gospodarki, a jego uruchomienie przewidziano już na przyszły rok.
Kraków sercem polskiej fabryki AI
„Gaia AI Factory” będzie działać w Cyfronecie AGH i stanie się krajowym centrum doskonałości dla projektów AI. Sercem przedsięwzięcia będzie nowy superkomputer zoptymalizowany pod uczenie maszynowe, z ponad tysiącem akceleratorów GPU. Maszyna zostanie zintegrowana z krajową infrastrukturą PLGrid, dzięki czemu badacze, firmy i instytucje publiczne zyskają dostęp do wysokowydajnych zasobów obliczeniowych oraz usług doradczych, szkoleń i wsparcia technicznego. „Łączymy moc obliczeniową, dane, wiedzę ekspertów i szkolenia, tworząc krajową platformę rozwoju sztucznej inteligencji” – podkreśla dyrektor ACK Cyfronet AGH Marek Magryś.
Nowy klaster ma zapewnić moc obliczeniową kilkukrotnie większą niż wykorzystywany dziś w Polsce Helios – superkomputer Cyfronetu, który był ogłaszany najszybszym systemem w kraju. Wzmocnienie centrum w Krakowie oznacza realny skok zdolności obliczeniowych i większą dostępność infrastruktury dla pracujących w Małopolsce zespołów badawczo-rozwojowych.
Projekt realizuje ogólnopolski konsorcjum z silnym krakowskim udziałem: obok Cyfronetu i AGH są w nim m.in. Sano – Centrum Zindywidualizowanej Medycyny Obliczeniowej, Małopolskie Centrum Biotechnologii UJ oraz Krakowski Park Technologiczny. Partnerzy branżowi i naukowi z Wrocławia, Gdańska, Warszawy i Świerka gwarantują zasięg ogólnokrajowy, ale to właśnie stolica Małopolski będzie rdzeniem operacyjnym „Gaia AI Factory”.
Co to zmieni dla mieszkańców i firm
Fabryka AI to nie tylko sprzęt. To również „jedno okienko” dla przedsiębiorstw, samorządów, uczelni i startupów, które chcą przygotować dane, wytrenować model i wdrożyć go w usługach. W praktyce oznacza to szybsze analizy obrazów medycznych i wsparcie lekarzy w diagnostyce, łatwiejsze projektowanie terapii spersonalizowanych oraz obróbkę dużych zbiorów danych zdrowotnych – z korzyścią dla pacjentów w całym regionie. Administracja zyska narzędzia do automatyzacji obsługi mieszkańców i tłumaczeń wielojęzycznych, a służby – systemy analizy danych do szybszego reagowania na zagrożenia. Dla sektora kosmicznego i ochrony środowiska kluczowa będzie możliwość przetwarzania danych satelitarnych w celu monitorowania jakości powietrza, zmian klimatu i skutków klęsk żywiołowych. Na wsparcie mogą liczyć też firmy kreatywne i przemysł – od prototypowania produktów po generatywne modele językowe obsługujące polszczyznę i języki regionalne. Wszystko to ma być dostępne w bezpiecznym i zgodnym z europejskimi standardami etyki ekosystemie usług.
Znaczenie inwestycji podkreślają władze centralne. „Drugi AI Factory dla Polski. (…) AGH otrzyma z KE pełne wnioskowane dofinansowanie – ponad 140 mln zł. To będzie następny, po PCSS w Poznaniu, AI Factory w Polsce. Inwestujemy w AI, bo dzięki temu Polska będzie wdrażać najbardziej zaawansowane technologie” – napisał minister finansów i gospodarki Andrzej Domański. To potwierdza skalę środków, które trafią bezpośrednio do Krakowa i małopolskiego zaplecza badawczo-rozwojowego.
„Gaia AI Factory” będzie działać w sieci z poznańską PIAST AI Factory oraz fińską LUMI AI Factory, tworząc zintegrowany, rozproszony ekosystem dla całej Europy. Dzięki temu polscy użytkownicy – od studentów i naukowców po startupy i duże spółki – zyskają prosty dostęp do europejskich zasobów, szkoleń i programów akceleracyjnych. EuroHPC JU zapowiada, że nowe fabryki AI zostaną wdrożone w przyszłym roku, co przyspieszy adopcję sztucznej inteligencji i wzmocni cyfrową suwerenność UE.
Decyzja EuroHPC JU to mocny sygnał: Małopolska staje się jednym z głównych punktów na europejskiej mapie AI. Połączenie superkomputera nowej generacji, otwartych usług i bliskości silnych ośrodków naukowych daje nadzieję, że rozwiązania powstające w Krakowie będą realnie pomagać w codziennym życiu – od szpitali i urzędów po firmy i szkoły. A duże pieniądze, które płyną do projektu, zostaną tu przełożone na konkret: kompetencje, miejsca pracy i produkty, które łatwiej wyjdą z laboratoriów do praktyki.
