„Hurtowe” głosy i drukowane karty. Wielkie emocje po wynikach BO 2025

Tegoroczne ogłoszenie wyników Budżetu Obywatelskiego w Krakowie wywołało falę komentarzy, jakiej dawno nie było. Z jednej strony jest rekordowa aktywność mieszkanek i mieszkańców oraz duma z nowych projektów, które trafią do realizacji. Z drugiej — rosną wątpliwości dotyczące sposobu głosowania, zwłaszcza papierowego, i pytania o to, czy obecne reguły pozwalają wszystkim grać fair.

W 2025 roku do finałowego głosowania dopuszczono ponad siedemset propozycji — zarówno ogólnomiejskich, jak i dzielnicowych. Mieszkanki i mieszkańcy mogli wskazać po trzy projekty w każdej kategorii i przyznać im od jednego do trzech punktów. Głosować można był elektronicznie, albo na papierze. Zadziwiające jest, że w obu formach oddano niemal tyle samo głosów. Łącznie do urn i systemu trafiło 84 842 głosy. Do realizacji weszło 185 zadań na łączną kwotę 51 mln zł.

• Zobacz też:

Zwyciężyła zieleń i ekologia. Na co trafi 51 mln w BO?

Kraków podsumował wyniki głosowania w tegorocznej edycji Budżetu Obywatelskiego. Jakie projekty wybrali mieszkańcy?

Marzena GitlerGłos24

Emocje jednak nie stygną. Aktywiści i część zgłaszających projekty mówią wprost, że coś poszło nie tak. W sieci krążą relacje o „hurtowym” zbieraniu kart papierowych przez środowiska klubowe, a liczby z niektórych dzielnic aż proszą się — ich zdaniem — o dodatkową kontrolę.

„Czy wiecie, że Kraków wyda w przyszłym roku prawie 10 mln zł z puli 51 mln w BO, by zrealizować Piłkarskie Marzenia radnego Marka Hohenhauera? W ogólnomiejskim są to trzy projekty o łącznej wartości prawie 4 mln oraz 13 projektów w ośmiu dzielnicach o wartości prawie 6 mln zł. Chcecie wiedzieć, jak zbierane są głosy na takie projekty? Hurtowo. Np. każdy zapisany do danego klub ma za zadanie przynieść 25 wypełnionych kart do głosowania. Potem wystarczy tylko wrzucić te karty do urny i proszę — jest wygrana w BO! A co na to władze miasta? Udają, że problemu nie ma” — napisała Natalia Nazim, aktywistka odpowiedzialna m.in. za Park Wisławy Szymborskiej przy Karmelickiej czy zieloną Krupniczą. Zwróciła też uwagę na kosztorysy części zwycięskich zadań sportowych: „Nagrody dla uczestników, komplety strojów, wyjazdowy obóz sportowy, weekendowe wycieczki… Czy naprawdę o to chodziło w BO?”

Nazim bije na alarm również w sprawie samej formy głosowania. „Liczba kart papierowych w 2025 roku gwałtownie skoczyła z 26,4 tys. do prawie 40 tys. W niektórych dzielnicach już rok temu papier przeważał nad głosami elektronicznymi. Czy to możliwe? Być może takie anomalie trzeba wychwytywać i kontrolować. Co powiecie na sprawdzanie kart w dzielnicach, gdzie papier to 45 procent lub więcej wszystkich ważnych głosów? I na weryfikację partii identycznie wypełnionych kart z tego samego punktu i dnia?”

Do dyskusji włączył się radny Łukasz Maślona. „Istotnym jest, aby wyjaśnić wszelkie wątpliwości i poprawić proces głosowania tak, by nie budził kontrowersji, ale też nie wykluczał osób, które chcą oddać głos na papierze. Kiedyś walczyliśmy o utrzymanie tej formy jako uzupełnienia systemu online. Tymczasem stała się metodą przeważającą i to budzi szereg zastrzeżeń” — zapowiedział interpelację i rozmowę z prezydentem.

Głos zabrały też organizacje, których projekty nie przeszły. „Niestety, nie uporządkujemy na razie miejsc dokarmiania ptaków na Starym Mieście. Mieszkańcy podjęli inną decyzję. Jeszcze gorsza wiadomość jest taka, że za mało głosów dostał projekt zakupu samochodu dla Pogotowia dla Dzikich Zwierząt. Ten samochód jest bardzo potrzebny” — napisała Chatka Gołębia. Z kolei Artur Surówka, autor projektu komunikacyjnego dla południa miasta, przyznał: „Zabrakło 227 głosów, ale widać, jak ważna i potrzebna jest to inwestycja. Spróbujemy w kolejnych latach, a może uda się sfinansować to z innych środków”.

Są też tacy, którzy dziękują za mobilizację i cieszą się z sukcesu. „Trzy moje projekty zwyciężyły. Ogólnomiejski ‘Wyświetlacze na przystankach’ dostał 11 551 punktów. Na poziomie dzielnicowym przechodzą ‘Posadźmy drzewa przy Kinie Kijów!’ i ‘Mural przy pętli Salwator’. Innemu ogólnomiejskiemu zabrakło 39 punktów. Trochę szkoda, ale widzę ogromne poparcie i to motywuje” — podsumował Krzysztof Kwarciak.

W tle tej gorącej rozmowy toczyły się konsultacje zmian w regulaminie. Miasto zbierało uwagi do końca października (dziś o północy mija termin zgłaszania uwag). Wśród postulatów powracają stałe wątki, które przewijają się od lat: numerowane karty, jawność autorstwa projektów, wyraźne oznaczanie propozycji zgłaszanych przez radnych, limity „miękkich” wydatków w projektach sportowych oraz szybsze i bardziej przejrzyste raportowanie realizacji zwycięskich zadań. Przywoływany jest też przykład parku Wisławy Szymborskiej, gdzie spór wokół planu budowy pawilonu stał się lekcją, że nawet najlepszy pomysł z BO można popsuć (na szczęście tu zwyciężył zdrowy rozsadek i piętrowy pawilon nie powstanie).

Czy tegoroczna dyskusja zmieni regulamin? To zależy od tego, jak urzędnicy i radni odpowiedzą na lawinę uwag oraz jak odważnie wprowadzą rozwiązania wzmacniające zaufanie. Emocje są zrozumiałe, bo stawką jest nie tylko to, kto wygra w danym roku, ale też wiarygodność całego mechanizmu.

I jeszcze ważna uwaga na koniec. Opisane powyżej wątpliwości to tylko część głosów. Równolegle wiele osób zwyczajnie cieszy się z wysokiej frekwencji, z zielonych projektów, z nowych udogodnień w dzielnicach i z poczucia, że ich głos coś znaczy.

Temat Budżetu Obywatelskiego i głosowania w tegorocznej edycji wróci w rozmowie z Natalią Nazim w podcaście "Ósma za siedem" już w przyszłym tygodniu.  

fot. Piotr Wojnarowski KPMK / Fb. Krakow.pl