29 czerwca (środa) 2022 r. Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” (KPW) zorganizowało pod patronatem Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka Artura Kozioła w Wieliczce i Koźmicach Małych 28 spotkanie z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” Bis!
Było to piętnaste spotkanie z serii „Wsie w Gminie Wieliczka” o wsi Koźmice Małe” oraz o koźmiczaninie Klemensie Tatarze (1879-1943) i jego potomkach. W ramach spotkań z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” - seria: „Wsie w Gminie Wieliczka” została zapoczątkowana w 2003 r. Dotychczas były już zaprezentowane wsie: Podstolice, Czarnochowice, Mietniów, Byszyce, Grabie, Gorzków, Grajów, Mała Wieś, Janowice, Dobranowice, Śledziejowice, Sygneczów, Węgrzce Wielkie, Jankówka. Relacje z tych spotkań zostały zawarte w zeszytach „Biblioteczki Wielickiej”.
28 spotkanie „Wieliczka-Wieliczanie „Bis! w sali „Magistrat’ Urzędu Miasta i Gminy Wieliczka rozpoczęła Jadwiga Duda, prezes Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” witając gości, a szczególnie Stanisława Dziedzica, sołtysa Koźmic Małych i radnego Rady Miejskiej w Wieliczce, Annę Młynarczyk, członka KPW i córkę śp. Franciszka Surówki Brzegowskiego (1902-1971), nauczyciela, poety, rodem z Koźmic Małych, który był prezentowany na 61 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie” 29.01.2003 r. (relacja w „Biblioteczce Wielickiej”, zeszyt 6 (2003 r.), Małgorzatę Dobrowolską, Wacława Tatatrę - prelegentów i potomków Klemensa Tatary. Przedstawiła zebranym książkę Marii Berny pt. „Pamiętnik dla Alicji. Świat w moich oczach” (2020 r.), w której jest mowa o Klemensie Tatarze. Maria Berny z d. Waćkowska (1932-2021), w 1943 r. w czasie rzezi na Wołyniu uciekła wraz z rodzicami przed Ukraińcami-banderowcami i przybyła do Koźmic Małych, do dziadka Klemensa. Maria Berny, pedagog, działacz kultury, była senatorem RP III i V kadencji, członkiem KPW, zmarła 23.12.2021 r. i spoczywa we Wrocławiu. Aktualnie my Polacy żyjemy w cieniu wojny na Ukrainie, gdzie ostatnio miał miejsce atak rosyjski na centrum handlowe w Karzemieńczyku. W intencji ofiar ataku zebrani na prośbę prowadzącej powstali i odmówili modlitwy: „Ojcze Nasz… Zdrowaś Mario… Wieczne odpoczywanie…”
Prezes KPW wspomniała, że w czerwcu w wielickich szkołach były uroczystości jubileuszowe, w których uczestniczyła na zaproszenie dyrekcji. Każda rozpoczynała się Msza św. w kościele św. Klemensa a następnie był przemarsz ulicami Wieliczki do szkoły, gdzie odbywały się akademie z programem artystycznym w wykonaniu uczniów pod kierunkiem nauczycieli. 2 czerwca b.r. był Jubileusz 50-lecia Zespołu Szkół im. Brata Alojzego Kosiby w Wieliczce. Z tej okazji ukazała się książka pt. „Wspomnienia naszym wehikłem czasu. Jubileusz 50-lecia Zespołu Szkół im. Brata Alojzego Kosiby w Wieliczce.” autorstwa Małgorzaty Majki, nauczycielki w tej szkole. 3 czerwca b.r. obchodzono Jubileusz 150. lecia Szkoły Podstawowej nr 3 im. Mikołaja Kopernika w Wieliczce. Na ten Jubileusz nauczyciele: Tadeusz Banaś, Beata Biłek, Celina Chałupa, Sylwia Jakubczak, Ryszard Knurowski, Hubert Lachman napisali książkę pt. „Szkoła Podstawowa nr 3 im Mikołaja Kopernika w Wieliczce. Zarys historii i współczesność” z wstępem Elżbiety Obal-Dyrek, dyrektor szkoły. 10 czerwca b.r. Jubileusz 150. lecia świętowała Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki. Z tej okazji wydano książkę pt. „Nazywam się… Dwójka 2” autorstwa nauczycieli tej szkoły: Iwony Jarosik, Roksany Kidawy-Sokołowskiej, Joanny Luraniec, Ewy Zabłockiej-Belcarz.
Na wstępie 28 spotkania Wieliczka-Wieliczanie Bis! z piosenką wystąpiły Katarzyna Dziedzic i Agnieszka Kurowska z Koźmic Małych. Pani Agnieszka zaśpiewała piosenkę pt. „O mój rozmarynie rozwijaj się”, a pani Katarzyna piosenkę „Rozszumiały się wierzby płaczące” przy akompaniamencie i podkładzie muzycznym przygotowanym przez Pawła Piotrowskiego. Publiczność występ nagrodziła brawami, a prowadząca spotkanie wręczyła artystkom upominki od Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka.
Jadwiga Duda zaprosiła przed publiczność Aleksandrę Nocuń, prezes Towarzystwa Przyjaciół Świątnik Górnych. Obie zaprosiły uczestników spotkania na wycieczkę w dniu 7 lipca b.r. do Świątnik Górnych w celu ich zwiedzenia.
Część prelekcyjną spotkania prowadziła Anna Młynarczyk. Prelekcję pod tytułem „Historia i dzień dzisiejszy wsi Koźmice Małe” wygłosił Stanisław Dziedzic, a Anna Młynarczyk - „Życie i działalność Klemensa Tatary (1879-1943), wójta Koźmic Małych, górnika, przewodniczącego Związku Zawodowego Górników w Kopalni Soli w Wieliczce i jego potomków” z prezentacją slajdów. Zapraszała do odczytania fragmentów różnych tekstów o śp. Klemensie jego krewnych: Wacława Tatarę, Edytę Gajos, Małgorzatę Dobrowolską, a Miłosz Tatara wyświetlał slajdy. Po spotkaniu napisała: „Klemens Tatra urodził się 06.11.1879 r. w Koźmicach Małych w domu nr 4 nad Wilgą. Ojcem jego był Tomasz. Szybko opuścił rodzinne gniazdo. Do szkoły podstawowej chodził najprawdopodobniej w Wieliczce. Mając 15 lat wyjeżdża do Ostrawy, gdzie w kopalni węgla pracuje jego starszy brat Jan. Zdolny samouk szybko uczy się czeskiego i niemieckiego. Mimo młodego wieku daje się poznać w środowisku górniczym jako dobry mówca, poeta i przywódca na robotniczych wiecach i manifestacjach. Ówczesne władze austriackie szybko się go pozbywają, widząc w nim zagrożenia dla swych rządów. Tatara wraca i rozpoczyna pracę w wielickich Salinach. Wstępuje do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), przylega do niego miano „czerwonego wójta koźmickiego”. Osobnym rozdziałem w życiu Klemensa Tatary jest wojna, rosyjska niewola i powrót z niej do domu – co pięknie opisał w swoim pamiętniku. Po wojnie wraca do pracy w wielickich Salinach. Lubiany i doceniany przez kolegów górników pełni coraz to wyższe funkcje. Utrzymuje kontakty ze znanymi postaciami, też widziałby siebie posłem. Lwowska i krakowska prasa zamieszcza doniesienia o działalności Tatary wśród wielickich górników, autorem artykułów bywa i sam Tatara. Przede wszystkim jednak uparcie dąży do poprawy życia i warunków pracy okolicznych robotników i małorolnych chłopów mimo trudnych czasów w jakich przyszło mu działać, odnosi sukcesy. Pod koniec lat dwudziestych XX wieku PPS traci swą siłę. Klemens Tatara nie ma już szans zostać posłem, usuwa się w cień koźmickiego zagonu. W 1936 r. odchodzi na emeryturę (w 57. roku życia, po przepracowaniu 31 lat w wielickich Salinach). Jeszcze więcej czyta, interesują go rozmaite dziedziny życia ( polityka, ekonomia, technika, socjologia i religia ) i w każdej widziałby potrzebę postępu. Zachwycają go poglądy belgijskiego działacza socjalistycznej Międzynarodówki (socjalistyczny związek Stanów Zjednoczonych Europy, wykorzystanie energii wiatru, obowiązkowa bezpłatna nauka, rozdział Kościoła od państwa). Jest jak napisał o nim jego przyjaciel Franciszek Surówka Brzegowski – wyjątkowy dla czasu i środowiska, w którym żył. Wielu jego współczesnych nie podobały się socjalistyczne poglądy Tatary, niechęcią napawało ich jego zainteresowanie dziełami Marksa i Engelsa. Klemens Tatara jednak nie był człowiekiem pozbawionym wiary. Będąc w niewoli tęsknił do dźwięku kościelnych dzwonów, wychował w katolickiej wierze dzieci, a zmarł z krzyżem w ręku (15.11.1943 r.). Jego grób znajduje się w X. kwaterze na Cmentarzu Komunalnym w Wieliczce.”
Oprawę plastyczną spotkania tworzyła wystawa trzech obrazów olejnych, autorstwa Marii Waćkowskiej obrazujących chaty w Koźmicach Małych w I połowie XX w. i ośmiu prac plastycznych pt. „Moja wieś Koźmice Małe” wykonanych przez przedszkolaków Przedszkola Samorządowego i Oddziału Przedszkolnego Szkoły Podstawowej im. Obrońców Westerplatte w Koźmicach Wielkich.
Jadwiga Duda zaprosiła zebranych na - 29 spotkanie „Wieliczka-Wieliczanie” Bis!, „Ku pamięci Alfonsa Długosza (28.07.1902 - 7.11.1975), nauczyciela, artysty malarza, fotografika, dziejopisa, twórcy i pierwszego dyrektora Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce, członka Klubu Przyjaciół Wieliczki - w 120. rocznicę Jego urodzin (1902-2022)“ - w dniu 27.07. (środa) godz. 16.00 sala „Magistrat“ UMiG Wieliczka. Poinformowała o wycieczkach KPW: 4.07. (poniedziałek) b.r. do Krakowa do Muzeum Fabryka Emalia Oskara Schindlera przy ul. Lipowej 4. Wejście o godz.12.00 z przewodnikiem; 7.07. (czwartek) o godz. 8.16 z Wieliczki udajemy się autobusem B1 do Świątnik Górnych. Natomiast 23.07. (sobota) godz.9.00-14.30 w sali „Magistrat” będzie II Turniej Szachowy o „Pierścień Świętej Kingi”. Organizatorzy: KPW, MOS - Patronat Burmistrza Miasta i Gminy Wieliczka, a 26.07. (środa) b.r. w godz. 8.30- 10.00 - 49 Zarząd KPW XVII kadencji władz w Wielickim Centrum Kultury- Wieliczka Rynek Górny a po nim wyjazd do Krakowa do Muzeum - Pałacu biskupa Erazma Ciołka przy ul. Kanoniczej 17. Wyjście o godz.12.00-tej - oprowadza nas Barbara Sieńko. Zapisy na wycieczki przyjmuje Anna Kisiel, skarbnik KPW. Zapraszamy.
W 28 spotkaniu „Wieliczka-Wieliczanie” Bis! uczestniczyło 50 osób, w tym rodzina Klemensa Tatary: Wacław Tatara z żoną Martą Piątkowską-Tatarą, syn Stanisława a wnuk Klemensa Tatary; Miłosz i Kamil Tatara, synowie Wacława, a prawnuki Klemensa Tatary, Kamil Tatara z żona Renatą Makowska-Tatarą i synami: Tymonem, lat 12 i Bartkiem, lat 6, praprawnukami Klemensa Tatary; Bogusław Tatara z żoną Bogumiłą, syn Stanisława, a wnuk, Klemensa Tatary, Małgorzata Dobrowolska, córka Heleny, wnuczka Klemensa Tatary, Edyta Gajos, córka Eugenii, wnuczka Klemensa Tatary, Teresa Zięcina, córka Heleny, wnuczka brata Klemensa Tatary, oraz Anna Gommers-Mularczyk, Renata Maćiowska-Tatara, kolejno: Małgorzata Adaszyńska, Alojzja Dudek, Felicja Duracz, Stanisław Dziedzic, Antoni Dynowski, Maria Faruzel, Halina Gawron, Adam Grabek, Jacek Janiec, Małgorzata Janiec, Marek Janus, Anna Kozik, Małgorzata Łyżczarz, Wanda Malec, Aleksandra Nocuń, Lidia Nowak, Józef Sitko, Justyna Twardosz, Teresa Zięcina i 20 członków KPW: Danuta Chrebor, Stanisława Cygankiewicz, Jadwiga Duda, Halina Dyląg, Marian Dyląg, Włodzimierz Grzywacz, Krzysztof Kasprzyk, Elżbieta Kawecka-Cebula, Anna Kisiel, Grażyna Kowal, Adam Lachman, Jan Matzke, Anna Młynarczyk, Maria Nawrot, Ewa Nowosielska, Wanda Polan, Zofia Prochwicz, Marian Sipióra, Anna Ślęczka, Krystyna Wróbel.
Stanisław Dziedzic zaprosił wszystkich na wycieczkę autobusem do Koźmic Małych. Zainteresowani udali się na parking przy Szkole Podstawowej nr 2, gdzie oczekiwał na nas autobus. Ok. godz.18.00-tej autobusem z Firmy „MICHALUS” prowadzonym przez kierowcę Michała Bodziocha, udaliśmy się z Wieliczki do Koźmic Małych. Zatrzymaliśmy się przed Sołtysówką „Koźmiczanka”. Do autobusu wsiadł sołtys Stanisław Dziedzic i pod jego kierunkiem objechaliśmy wieś, oglądając z okien autobusu zabudowę wsi oraz jej krajobraz. Na godz.19.00 wróciliśmy do Sołtysówki w Koźmicach Małych nr 37. Powitali nas muzykanci: Adam Grabek i Wojciech Grochal, grą na akordeonach. Po wejściu do budynku goście zasiedli w sali konferencyjnej. Na stole położono prace przedszkolaków nadesłane na konkurs plastyczny pt. „Moja wieś Koźmice Małe”. Jadwiga Duda i Grażyna Kowal, v-ce prezes KPW oraz Stanisław Dziedzic wręczali dyplomy i nagrody uczestnikom konkursu: I miejsce za rysunek otrzymał Artur Wawrzusiak, któremu towarzyszyli rodzice: Ewelina i Leszek, II miejsce - Antoni Pietrzkiewicz, III - miejsce Mikołaj Banaszak. Dyplomy za udział otrzymali: Hanna Mich i Jan Pietrzkiewicz - wszyscy z Przedszkola Samorządowego w Koźmicach Wielkich z opiekun Ewą Jamróz, która kierowała pracą przedszkolaków rodem z Koźmic Małych. Wyróżnienie przyznano Lenie Rataj z Oddziału Przedszkolnego przy Szkole Podstawowej im. Obrońców Westerplatte w Koźmicach Wielkich, a dyplomy za udział w konkursie: Aleksandrze Kaczor i Tamarze Raczkowskiej. Uczestnikom konkursu gratulujemy. Prace oceniali 27.06.b.r. członkowie Zarządu Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki”. Dziękujemy Ewie Kaczor, dyrektor Przedszkola Samorządowego i Danucie Kaperek, dyrektor Szkoły Podstawowej w Koźmicach Wielkich za zachęcenie przedszkolaków do udziału w konkursie. Dyplomy i nagrody dla przedszkolaków ufundował Artur Kozioł, Burmistrz Miasta i Gminy Wieliczka. Dziękujemy. Były także dodatki do nagród od KPW i sołtys wsi. Gospodarz budynku ugościł nas: kremówką, wodą mineralna, herbatą, piwem. Gości obsługiwali Danuta Grabek i Marek Janus. Pan M. Janus z okazji spotkania wymalował poręcze na moście im. S. Tatary. Maciej Dziedzic, wnuk sołtysa, wyświetlał na ścianie teksty piosenek. Na akordeonach melodie piosenek grali Adam Grabek i Wojciech Grochal a wszyscy śpiewali. Gośćmi szczególnymi Pana Sołtysa była Małgorzata Janiec, prezes Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” w Krakowie z mężem Jackiem oraz Jolanta Gabryś, sołtys wsi Jankówka. Przed wyjazdem do Wieliczki, goście wyszli przed Sołtysówkę i przy akompaniamencie muzykantów tańczyli wszyscy razem okazując Panu Sołtysowi wdzięczność za gościnę. O godz.20.00 opuściliśmy Koźmice Małe. Do Wieliczki autobus dotarł na godz.20.30. Serdecznie dziękujemy Panu Burmistrzowi za ufundowanie transportu dla uczestników 28 spotkania Wieliczka-Wieliczanie Bis! na trasie: Wieliczka-Koźmice Małe-Wieliczka, a kierowcy Michałowi Bodziochowi z Firmy „MICHALUS” za bezpieczną jazdę. Pracownikom Wydziału Kultury Urzędu Miasta i Gminy Wieliczka: Justynie Kozioł, Annie Kubli, Łukaszowi Birze, Andrzejowi Jarosowi, i Małgorzacie Łyżczarz należy się wdzięczność za pomoc w organizacji spotkania, w tym nagród i dyplomów dla uczestników konkursu pt. „Moja wieś Koźmice Małe”.
fot. Jadwiga Duda
