Kraków. Połączył ich wyrok i pogrzeb. Czekali na niego ponad 70 lat [ZDJĘCIA]

14 września na cmentarzu Rakowickim – w nowej kwaterze wojennej – złożono do grobów odnalezione po latach poszukiwań szczątki Żołnierzy Wyklętych: ks. Władysława Gurgacza „Sema”, Ryszarda Kłaputa „Pomsty” i ppor. Tadeusza Zajączkowskiego „Mokrego”.

Uroczystości rozpoczęły się w południe w kościele Mariackim w Krakowie, gdzie w intencji zmarłych  odprawiono mszę św., której przewodniczył krakowski biskup pomocniczy Robert Chrząszcz. Przed nabożeństwem zastępca szefa Kancelarii Prezydenta RP Piotr Ćwik odczytał list prezydenta Andrzeja Dudy i wręczył przedstawicielom rodzin odznaczenia państwowe, przyznane pośmiertnie ppor. Zajączkowskiemu – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski oraz Ryszardowi Kłaputowi – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenia odebrali Grzegorz Zając, bratanek ppor. Zajączkowskiego i Robert Kłaput, bratanek Ryszarda Kłaputa. Ks. Gurgacz został w 2007 r. odznaczony pośmiertnie przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Po mszy wojewoda małopolski Łukasz Kmita odczytał list premiera Mateusza Morawieckiego, a dyrektor gabinetu politycznego ministra obrony narodowej Łukasz Kudlicki – list szefa MON Mariusza Błaszczaka. Głos zabrał także prezes IPN dr Karol Nawrocki.

– Chciałbym być ich przyjacielem, bowiem to honor i zaszczyt być przyjacielem tych, których krew stała się fundamentem wolnej i niepodległej Rzeczpospolitej. (...) Wszyscy opowiedzieliście się po stronie wojny sprawiedliwej, w której reprezentowaliście wolną Polskę i legalne jej władze. Za ten wybór czekały Was prześladowania, więzienie, brutalne przesłuchania i w końcu śmierć. Nie dość że Was zamordowano, to jeszcze chciano wymazać z narodowej pamięci. Dzisiejszy dzień jest dowodem na to, że wolna Rzeczpospolita Polska nigdy nie pozwoli o Was zapomnieć – mówił prezes IPN.

Prezes IPN Karol Nawrocki i jego zastępca dr hab. Krzysztof Szwagrzyk wręczyli rodzinom pochowanych rogatywki i portrety pogrzebowe. W imieniu rodzin głos zabrali: Urszula Mrozek z rodziny ks. Gurgacza, Grzegorz Zając, bratanek ppor. Zajączkowskiego i Robert Kłaput, bratanek Ryszarda Kłaputa.

Po mszy świętej kondukt pogrzebowy w asyście policjantów, którzy  czuwali nad porządkiem publicznym i bezpieczeństwem, przeszedł ulicami Krakowa z Rynku Głównego na Cmentarz Rakowicki, gdzie odbyły się uroczystości pogrzebowe. Szczątki Żołnierzy Wyklętych, przy udziale asysty wojskowej, spoczęły na nowej, dopiero poświęconej, Kwaterze Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939-1963 przy ul. Prandoty.

W uroczystościach wzięli udział przedstawiciele służb mundurowych, w tym nadinsp. Michał Ledzion komendant wojewódzki Policji w Krakowie oraz insp. Zbigniew Nowak komendant miejski Policji w Krakowie. Poczet sztandarowy wystawiła Kompania Honorowa KWP w Krakowie. W uroczystościach uczestniczyli również mieszkańcy Krakowa i Małopolski.

Poszukiwani przez IPN

Warto dodać, że Kwatera Wojenna Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939-1963 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie uzyskała oficjalny status grobu wojennego i będzie pod opieką Rzeczpospolitej Polskiej.

Szczątki ks. Gurgacza, Ryszarda Kłaputa i ppor. Zajączkowskiego odnalazł IPN podczas prac prowadzonych w latach 2017-2018 na cmentarzu Rakowickim.

Wystawa na Przystanku Historia

Do końca października na Przystanku Historia IPN przy ul. Dunajewskiego 8 w Krakowie można oglądać wystawę „Ks. Władysław Gurgacz. Kapelan Polski Podziemnej”, którą 14 września 2021 r. otworzyli prezes IPN dr Karol Nawrocki oraz dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL Jacek Pawłowicz. Wśród gości wernisażu był m.in. poseł Antoni Macierewicz.

Na wystawie zaprezentowano obrazy i artefakty związane z ks. Gurgaczem, pochodzące za zbiorów Muzeum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Starej Wsi koło Brzozowa (Podkarpackie) oraz Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie. Scenariusz wystawy przygotowali dyrektor krakowskiego IPN dr hab. Filip Musiał i dr Dawid Golik, kierujący pionem poszukiwań i identyfikacji. Kuratorki wystawy to Agnieszka Masłowska i Roksana Szczypta-Szczęch.

fot. Janusz Ślęzak / IPN