„To nie inscenizacja a przeniesienie w czasie”. Miłośnicy retro ponownie zjadą do Rabki-Zdroju

– Impreza „Dawnej Rabki Czar” utrzymana jest w klimacie galicyjskiego miasteczka. Obowiązują stroje retro, odpowiednia muzyka rozbrzmiewająca na ulicach,  właściwa tym czasom scenografia oraz aranżacja głównych miejsc wydarzeń – mówi w rozmowie z Głosem24 Monika Rzonca, wiceprezes Stowarzyszenia Dawnej Rabki Czar.

W 2017 r. grupa przyjaciół pracujących w Zespole Szkół przy Śląskim Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowym w Rabce-Zdroju postanowiła zorganizować kostiumową imprezę karnawałową. Podczas przygotowań kolejnej organizatorzy postanowili wrócić do lat świetności Rabki jako uzdrowiska, czyli do okresu od przełomu wieków do II wojny światowej. Dziś trwająca trzy dni impreza „Dawnej Rabki Czar – czyli jedziemy do wód” przyciąga tłumy zarówno mieszkańców, jak i turystów, którzy, jak mówią organizatorzy, po prostu przenoszą się do przeszłości.

– VI Retro Piknik Dawnej Rabki Czar to 3-dniowe bezpłatne wydarzenie edukacyjno-kulturalne, przenoszące uczestników w początki świetności uzdrowiska tj. lata 1900-1939. Głównym atutem tego unikalnego w skali kraju wydarzenia jest oprawa artystyczna w stylu retro. Na tle zabytkowej architektury Rabki, w rozkwitającym wiosną Parku Zdrojowym, można zanurzyć się w atmosferę przedwojennego kurortu! W czasie wydarzenia odbywać się będą: koncerty, pokazy taneczne, prezentacja automobili i bicykli, warsztaty, spektakle teatralne, pokaz filmu niemego, dawne gry i zabawy dla dzieci, rozgrywki sportowe oraz pikniki przybliżające przedwojenne tradycje kulturalno - społeczne, w których może wziąć udział każdy, bez względu na wiek czy ograniczenia. Uczestnicy Pikniku będą mieli okazję przenieść się w czasie dzięki stylizacjom retro i poczuć dawną kulturę, sztukę, muzykę, historię, modę oraz obyczaje społeczne poprzez aktywny i bezpośredni udział w poszczególnych punktach programu – zachęcają organizatorzy.

O tym, jak zmieniało się na przestrzeni lat jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w Rabce-Zdroju, opowiada w rozmowie z Głosem24 Monika Rzonca, wiceprezes Stowarzyszenia Dawnej Rabki Czar.

Jak zrodziła się państwa inicjatywa w postaci Stowarzyszenia Dawnej Rabki Czar?

– Pewnego styczniowego dnia 2017 roku grupa przyjaciół pracujących w Zespole Szkół przy Śląskim Centrum Rehabilitacyjno-Uzdrowiskowym w Rabce-Zdroju postanowiła zorganizować kostiumową imprezę karnawałową. Bale kostiumowe odbywały się w szkole już od kilku lat. Podczas poszukiwania tematu kolejnej imprezy zrodziła się myśl, aby wrócić do lat świetności Rabki jako uzdrowiska, czyli okresu od przełomu wieków do II wojny światowej. Były to czasy, kiedy na leczenie i wypoczynek do Rabki przyjeżdżały tłumy kuracjuszy. Uzgodniono tytuł „Dawnej Rabki Czar – czyli jedziemy do wód”. Rozpoczęły się przygotowania do imprezy. Uczestnicy zaangażowali się w budowanie scenografii oraz kompletowanie strojów z epoki. W auli szkolnej powstał wystrój przedstawiający elementy uzdrowiska. Z tektury i kartonu zbudowano rabczańskie bazary: pracownię szewską, krawiecką i fotograficzną oraz część uzdrowiskową z fontanną. Równocześnie uczestnicy przeszukiwali strychy, szafy i rabczańskie „lumpeksy”, zdobywając kapelusze, meloniki, suknie, surduty, rękawiczki, parasolki i buty nawiązujące do stylu epoki. Potrzebne były również kufry, walizki, rowery i wózki dziecięce. Wszystko miało być tak, jak za dawnych lat, czego skrupulatnie przestrzegała nasza koleżanka Małgosia.

Nadszedł oczekiwany dzień i wszyscy w pięknych strojach zjawili się na imprezie karnawałowej. Zabawa była wspaniała, a uczestnicy długo pozostawali pod wrażeniem niezwykłej atmosfery, pięknej scenografii i stylizowanych zdjęć. Zrodziła się myśl, aby to powtórzyć na szerszym forum i wyjść z tą imprezą do mieszkańców, kuracjuszy i turystów Rabki. Pomysł zyskał aprobatę władz miasta i dzięki temu mogły odbyć się kolejne edycje o charakterze historyczno-plenerowym pod pięknym tytułem „Dawnej Rabki Czar”.

W przerwie spowodowanej pandemią zaczęliśmy snuć kolejne plany, rozszerzając zasięg poza jedną, czerwcową imprezę. Po dwóch szalonych zrywach retro pasjonatów zapragnęliśmy powołać własną organizację i tak 6 października 2020 roku zarejestrowaliśmy stowarzyszenie. Wśród członków są osoby zawodowo związane z edukacją, kulturą i sztuką.

Jaki cel postawiliście sobie państwo, organizując to wydarzenie?

– Naszym głównym celem jest promocja i upowszechnianie wiedzy o kulturze, tradycji oraz historycznym dziedzictwie uzdrowiska. Pragniemy propagować przedwojenne tradycje kulturalno-społeczne i savoir-vivre jako model, na którym warto opierać współczesny system relacji społecznych. Celem imprezy jest przypomnienie, zachowanie i upowszechnienie historii uzdrowiska, odtworzenie atmosfery przedwojennego kurortu, włączenie mieszkańców, kuracjuszy, wczasowiczów i turystów we wspólną zabawę oraz promocję miasta przed otwarciem letniego sezonu. Impreza „Dawnej Rabki Czar” utrzymana jest w klimacie galicyjskiego miasteczka. Obowiązują stroje retro, odpowiednia muzyka rozbrzmiewa na ulicach, właściwa tym czasom scenografia oraz aranżacja głównych miejsc wydarzeń. W ramach imprezy odbyły się: przejazd pociągu retro, koncerty muzyków, zespołów big-bandowych, taniec uliczny – charleston, walc wiedeński, swing, pokazy kuglarzy, bicyklów i ryksz, barwny korowód uczestników zabawy, dawne gry i zabawy dla dzieci, czytanie starych książek, rysunkowy plener retro, pokaz tenisa ziemnego w strojach i ze sprzętem retro, piknik na trawie, spektakl teatru lalek „Rabcio”, wspólne śpiewanie szlagierów z tamtych lat, kino letnie z projekcją filmów przedwojennych, a wieczorem dancing retro. Imprezie towarzyszyła wystawa „Rabka na starej fotografii”.

Jak wygląda organizacja wydarzenia? Kto was wspiera?

– Przy organizowaniu kolejnych edycji „Dawnej Rabki Czaru” współpracowały z nami instytucje i stowarzyszenia z terenu miasta: Urząd Miejski w Rabce-Zdroju, Fundacja Rozwoju Regionu Rabka, Fundacja Jerzego Koleckiego, Miejski Ośrodek Kultury, Uzdrowisko Rabka S.A., Kawiarnia Zdrojowa, Stowarzyszenie Nauczycieli i Sympatyków I Liceum im. E. Romera, Stowarzyszenie Przyjaciół Rabcia oraz nauczyciele i uczniowie Zespołu Szkół przy Śląskim Centrum Rehabilitacyjno – Uzdrowiskowym a także Zespołu Szkół Uzdrowiskowych. Wydarzenia finansowo wsparli lokalni sponsorzy.

Wspomniała pani o finansowaniu. Rozumiem, że sytuacja z pieniędzmi jest stabilna?

– To ogromny problem. Odbiorcy najczęściej myślą, że artyści i wykonawcy robią wszystko za darmo lub, że to impreza miasta. Nie. Obecny burmistrz miasta Leszek Świder bardzo nas wspiera, ale budżety samorządów nie udźwigną same takiego przedsięwzięcia. Na tak wysoki poziom i ogrom atrakcji trzeba przeznaczyć minimum 80 tys. zł i nie wliczam w to ogromu pracy członków stowarzyszenia. Gdybym miała środki finansowe, to powinnam doliczyć między 20-25 tyś złotych na wynagrodzenia dla motoru tej imprezy, czyli członkiń i członków stowarzyszenia.

Jak od czasu pierwszego Retro Pikniku zmieniała się jego forma?

– Na to pytanie trochę odpowiedziałam już wcześniej. Czyli podstawowa różnica od pierwszej edycji, która trwała jeden dzień i drugiej dwudniowej, jest taka, że trzecia trwała już od piątku do niedzieli! Dzięki założeniu stowarzyszenia możemy starać się o dofinansowania w MKiDN, NCK i wielu innych instytucjach, które ogłaszają konkursy. Pierwsze nasze wydarzenie już pod egidą stowarzyszenia zostało w dużej mierze sfinansowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, gdzie otrzymaliśmy wysoką punktację. To był prezent i wiatr w żagle! Niestety w kolejnych dwóch latach nie udało się, mimo coraz większej famy i świadomości, że wydarzenie jest naprawdę dobre. I tak rok temu w ostatniej chwili otrzymaliśmy wsparcie od Fundacji PZU. Nasze doświadczenie i apetyt na coraz lepsze edycje nie maleje. W czasie tych 5 edycji poznaliśmy wspaniałych ludzi, artystów, muzyków i pasjonatów retro przygody. Przyjeżdżają do nas ludzie z całej Polski. Są tacy, którzy podpatrują i przenoszą pomysły na własny grunt oraz tacy, którzy wracają do nas rokrocznie (często z przyjaciółmi) i stają się naszymi sympatykami.

Czy w czasie tych wszystkich lat corocznego przygotowywania Retro Pikniku, zapadły państwu w pamięć jakieś szczególne osoby lub sytuacje?

– Na trzecią edycję przyjechała szalona grupa 6 ludzi ze Szklarskiej Poręby. Podróż mieli z przygodami, a nadmienię, że są młodzi duchem. Wspaniali ludzie, którzy przywieźli nam podarki i plakietki "Retro moda to przygoda!". Mamy z nimi do tej pory kontakt i obserwujemy się wzajemnie na facebookowych grupach.

Jest Lidia z Żar, która jest już po prostu nasza! Tak bardzo się "wkręciła", że przyjeżdża również na inne nasze wydarzenia.

Trzy lata temu podczas organizowanego przez nas spaceru z okazji odzyskania niepodległości szalone Panie z Dolnego Śląska, które akurat były w rabczańskim sanatorium, tak nas pokochały, że również przyjeżdżają na nasze wydarzenia - i to czerwcowe, i na bale karnawałowe. Dwa lata temu postanowiły nas wesprzeć finansowo i jeździły po parku z retro wózkiem z lalką i zbierały na „wychowanie Januszka, którego ojciec hrabia zbałamucił pokojówkę i porzucił". Zebrane pieniądze oficjalnie przekazały podczas pikniku! Rok temu piekły całą noc przed sobotnim piknikiem małe, słodkie bułeczki , a pieniądze ze sprzedaży zasiliły nasze fundusze. Wspaniałe babki!

Również dwa lata temu, podczas obchodów 11 listopada, będąc w sanatorium, przeczytałam o naszym działaniu historyk sztuki, członkini grupy Rekonstrukcyjno Historycznej Bluszcz z Warszawy. To również bardzo cenna znajomość.

Była też cudowna grupa pielęgniarek, które w fartuszkach retro i czepkach mierzyły uczestnikom pikniku ciśnienie oraz w małych aptecznych szklanych buteleczkach rozdawały kolorowe cukierki na "potencję", "dobry humor" itp. Już zapowiedziały się w tym roku.

Rok temu, spacerując między gośćmi, wypatrzyłam cudowną grupkę... Mieli szpiczaste uszy - doczepiane - i cudne stroje. Pobiegłam do nich z pytaniem kim i skąd są? To rodzina niziołków z dwiema córkami, malutkim pieskiem i dziadkiem! Odpowiedzieli, że są z Przyziemia. „Ok. Cudownie, że jesteście!” - powiedziałam. Polubili nas, a my ich. Byli też na naszym Balu Karnawałowym Retro w lutym.

Pojawiła się też para z innych czasów. Ona szczupła, wysoka cud-blondynka w obcisłym, czarno-różowym błyszczącym kombinezonie i on - wielki, wytatuowany człowiek! Zapytałam, jak trafili w nasze czasy? Na stacji benzynowej koło Rabki, ktoś wspomniał, że w Parku Zdrojowym są retro samochody.... Tak, to są te chwile!

Mamy też piękne relacje z kolekcjonerem samochodów retro Stanisławem Suderem, który nas polubił. To zaowocowało ogromnym przedsięwzięciem z jego strony i w zeszłym roku połączyliśmy siły, tworząc V Retro Piknik Dawnej Rabki Czar & Retro Mobil Cars Show. W tym roku znowu się spotkamy! Takich cudnych historii jest wiele i to jest piękne.

Jednym słowem, uczestnicy pikniku są zachwyceni państwa inicjatywą.

– Tak, nasze działania mają rzeszę zwolenników. Mogę dodać, że trzy lata temu wspaniała Anna Ciecieręga, która współorganizuje wspaniałe wydarzenie Romantyczna Lanckorona, napisała do mnie z pytaniem czy możemy uświetnić ich imprezę? I pojechaliśmy! Pociągiem w strojach i z retro walizkami. A co! Anna przywitała nas na dworcu w Kalwarii Zebrzydowskiej i zawiozła do Romantycznej Lanckorony! Nawiązaliśmy tam wiele znajomości i odwiedzamy ich z przyjemnością. W tym roku zapowiedzieli rewizytę na naszym wydarzeniu.

W zeszłym roku zostaliśmy poproszeni o przeprowadzenie pokazu mody podczas „Koncertowego Przewrotu Pałacowego” przy Pałacu Głowińskich w Rabie Wyżnej. Muszę nadmienić, że tak bardzo lubimy to, co robimy, że wielu z nas, jadąc w wolnym czasie na wypoczynek, zwiedza miejsca, które historycznie wpisują sie w okres, w którym działamy i ubierają się do zwiedzania w stylizacje. Ja na moje 45 urodziny wybrałam świeżo otwartą wystawę Tamary Łempickiej w Muzeum Narodowym w Krakowie, a moi goście obowiązkowo musieli się wystylizować na lata 20. i 30. XX wieku. Zrobiliśmy przy okazji furorę w muzeum.

To, że mamy sympatyków, obrazuje też ostatnia rolka, jaką przygotowała nasza zdolna członkini Karolina. Filmik promujący tegoroczną edycję ma do tej pory prawie 11 tysięcy wyświetleń, a nasze zasięgi z zeszłorocznych 10 tysięcy doszły do 63 tysięcy! Jesteśmy na fali!

W tym roku państwa wydarzenie ma wyjątkowy charakter. Co w związku z rocznicą przygotowaliście dla swoich uczestników?

– Trzeba wyjaśnić, że Rabka to dolna część obecnego miasta i to tam tętnił handel, natomiast górna część to Uzdrowisko, gdzie dominowały pensjonaty dla kuracjuszy. Odwiedzający często pytają mnie, gdzie tu jest centrum, rynek? To nie tak. Nie mamy rynku, który sobie wyobrażają. Mamy rynek targowy i centrum uzdrowiska. Podtytuł naszego tegorocznego czerwcowego wydarzenia to „160 lat Uzdrowiska”. Z tej okazji złożyliśmy do Radnych Miasta Rabki-Zdroju wniosek o nadanie nazwy placowi w parku: Skwer Juliana Zubrzyckiego, który jest niekwestionowanym założycielem zdroju. Oficjalne nadanie nazwy odbędzie się w sobotę, 15 czerwca. Na "Alejkę Wystawców" zaprosiliśmy zakład przyrodoleczniczy Uzdrowisko S.A. z jego naturalnymi produktami na bazie solanki. Całe nasze wydarzenie ma za zadanie przywrócić czar zdroju z jego piękną przyrodą, właściwościami leczniczymi, architekturą uzdrowiskową. Kilka lat temu znani podróżnicy z Krakowa (państwo Elżbieta i Andrzej Lisowscy) powiedzieli podczas pikniku zdanie, które jest clou naszych działań - naturalne przeniesienie się w czasie - nie inscenizacja a właśnie przeniesienie się.

W najbliższą niedzielę mamy jeszcze jeden jubileusz. 16 czerwca mija 130 lat od narodzin poetki Antoniny Zachary-Wnękowej, która tworzyła i zmarła w naszym mieście. Z tej okazji do naszego Fotoplastikonu przygotowaliśmy bajkę dla dzieci na podstawie utworu poetki "Baśń o Luboniu". Jest ona opowieścią o powstaniu uzdrowiska i góry Luboń.

Każde nasze czerwcowe wydarzenie to wachlarz atrakcji kulturalnych, edukacyjnych i rozrywkowych. Gra terenowa dla uczniów szkół podstawowych, gry i zabawy retro, spektakle dla całych rodzin i dla dorosłych, polskie kino nieme z muzyką na żywo, oprawa muzyczna pikniku w wykonaniu Dixie Company z Poznania, plener rysunkowy, warsztaty sitodruku i robienia makatek, pokazy oraz lekcje tańca, retro potańcówka, deblowy turniej tenisa retro w obowiązkowym białym stroju i drewnianą rakietą, pojazdy bicyklistów z Łodzi, automobile, Fotoplastikon, fotoksiężyc, stoisko z dobrą lekturą, rękodzieło, regionalne jadło, rzemieślniczy napitek… Zapraszamy!

Fot. Stowarzyszenie Dawnej Rabki Czar