wtorek, 25 stycznia 2022 16:10

Co z uchwałą antysmogową w Małopolsce? Coraz mniej czasu, a problemy się mnożą

Autor Marzena Gitler
Co z uchwałą antysmogową w Małopolsce? Coraz mniej czasu, a problemy się mnożą

Gminy Metropolii Krakowskiej zaapelowały do premiera o zwiększenie środków finansowych dla Polskiej Spółki Gazownictwa na budowę przyłączy gazowych do budynków mieszkalnych. Czy problemy w realizacji przyłączy mogą opóźnić wdrażanie uchwały antysmogowej dla Małopolski? Jak wygląda jej realizacja w największych gminach podkrakowskiego „wianuszka”?

Niespełna 12 miesięcy i będą kary

Już tylko 12 miesięcy pozostało do wejścia w życie małopolskiej uchwały antysmogowej. Przyjęta przez Sejmik Województwa Małopolskiego w styczniu 2017 roku uchwała wprowadziła 6-letni okres przejściowy na wymianę pozaklasowych „kopciuchów”, czyli starych pieców na węgiel i drewno, które nie spełniają norm emisji co najmniej 3 klasy. Ten termin minie z końcem 2022 roku, co oznacza, że po 1 stycznia 2023 roku właściciele starych pieców muszą liczyć się z karą finansową. Właściciel kotłów 3 i 4 klasy mają na ich wymianę kilka lat dłużej, bo mogą być użytkowane do końca 2026 roku.

Przyjęty we wrześniu 2020 roku program ochrony powietrza wprowadził dodatkowe zadania gmin, które muszą zapewnić pomoc dla mieszkańców w dostosowaniu się do wymogów uchwały antysmogowej. To m.in. zatrudnienie ekodoradców, którzy pomagają wypełnić wnioski o dotację i rozliczyć dofinansowanie z Programu Czyste Powietrze. Czy w związku z tym wymiana pieców przyśpieszyła?

Tempo wymiany ”kopciuchów” spada?

Wymiana „kopciuchów” w Małopolsce nie idzie tak szybko, jak powinna – alarmuje Polski Alarm Smogowy. Podczas gdy w 2019 roku na ekologiczne źródła ciepła wymieniono 15 tysięcy starych urządzeń, w 2020 wymieniono zaledwie 10 tysięcy starych kotłów. Jak wygląda tempo ich wymiany w powiecie krakowskim?

Od 25 sierpnia ubiegłego roku w Powiecie Krakowskim realizowany jest „Powiat bez smogu” – dodatkowy program dofinansowania wymiany pieców. Przeznaczono na niego w sumie 255 tys. zł, z czego w 2021 roku wykorzystano 198 tys. zł. Nabór wniosków prowadzony był od 23 września do 7 października 2021. Mieszkańcy mogli się ubiegać do 3 tys. zł dofinansowania na zakup i montaż nowego źródła ciepła: kotła gazowego, pieca elektrycznego, instalacji solarnej lub pompy ciepła. W sumie złożono 116 wniosków, z czego 75 przeszło pozytywnie weryfikację i zostało zrealizowanych.

Wymianą pieców realizowana jest też ze wsparciem finansowym gmin powiatu krakowskiego. Taki program ma m.in. Gmina Zabierzów. Jak informuje gmina z dofinansowaniem w 2019 roku wymieniono 212, w 2020 202, a w 2021 roku234 „kopciuchy”. Zgodnie z inwentaryzacją źródeł ogrzewania pozostało w gminie Zabierzów do wymiany 2176 bezklasowych kotłów na węgiel i drewno (które powinny być wymienione do końca 2022 roku) oraz 182 kotły klasy III i IV.

Gmina Zabierzów posiada własne programy antysmogowe, polegające na dofinansowaniu wymiany starych kotłów węglowych – przypomina Anetta Kucharska, Kierownik wydziału Ochrony  Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zabierzowie. – Jest to Program Ograniczenia Niskiej Emisji finansowany ze środków budżetu gminy, Plan Gospodarki Niskoemisyjnej finansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego oraz program osłonowy dla osób biedniejszych, prowadzony przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Realizacja inwestycji proekologicznych jest traktowana w Gminie Zabierzów priorytetowo, środki wydatkowane na ten cel nie zostały ograniczone w budżecie na 2022 rok – dodaje Anetta Kucharska.

Nabiera tempa również wymiana „kopciuchów” w gminie Krzeszowice. W 2019 roku wymieniono tam w sumie 100 starych instalacji CO (67 z programu gminnego i 33 z dofinansowaniem z RPO), w 2020 było ich 105 (51 z programu gminnego i 54 z Programu Czyste Powietrze), a w 2021236 (70 z programu gminnego i 166 z Programu Czyste Powietrze). - 27 września 2021 roku sejmik małopolski większością głosów przyjął uchwałę w sprawie wprowadzenia na obszarze gminy Krzeszowice ograniczeń w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw – przypomina podinspektor Karolina Götz, gminny ekodoradca. - Głosowanie w sejmiku poprzedziło głosowanie nad apelem Rady Miejskiej w Krzeszowicach, która 27 maja 2021 roku wyraziła chęć przyjęcia lokalnej uchwały antysmogowej, między innymi w związku z dążeniem Gminy Krzeszowice do przywrócenia miana Uzdrowiska - dodaje.

Warto wspomnieć, że Gmina Krzeszowice włączyła się też w realizację projektu "Ekopartnerzy na rzecz słonecznej energii Małopolski”, której liderem jest Stowarzyszenie Zielony Pierścień Tarnowa. Projekt miał zachęcić mieszkańców do montażu instalacji fotowoltaicznych i umożliwiał to z dofinansowaniem. Niestety, jego realizacja przebiega z opóźnieniem. -  Z powodu przerwanego łańcucha dostaw spowodowanego pandemią Covid-19 firma Sanito (które wykonuje w ramach projektu montaż instalacji fotowoltaicznych – przyp. red.) dwukrotnie wnioskowała o przesunięcie terminu realizacji montażu PV. Z dniem 30 listopada 2021 r. zawarto aneks do umowy przedłużający terminy realizacji do 28 lutego 2022 r. – informuje Karolina Götz.

Znacznie lepsze tempo ma wymiana starych pieców w gminie Skawina, choć jest nieco wolniejsze niż na początku. W 2019 roku wymieniono tam  533 „kopciuchy”, w 2020405, a w 2021525 stare urządzenia grzewcze.  Do wymiany pozostało ok. 1400 kopciuchów. Na wymianę starego pieca można otrzymać środki z dotacji gminnej do wymiany kotła, z programu Stop Smog, z programu Czyste Powietrze oraz w ramach ulgi termomodernizacyjnej.

Na terenie gminy Skawina obowiązuje lokalna uchwała antysmogowa, która zakłada między innymi wprowadzenie całkowitego zakazu palenia węglem od 2030 roku. - O obowiązku likwidacji „kopciuchów” wiadomo już od wielu lat, dlatego wdrażanie uchwały antysmogowej nie powinno zostać w żaden sposób opóźnione. Od samego początku jesteśmy fair wobec mieszkańców i od lat prowadzimy szeroko zakrojone kampanie informacyjne na temat obowiązku likwidacji starych pieców. Większość mieszkańców podjęła ten wysiłek, skorzystała z dofinansowań i zadbała o zdrowie swoje i swoich sąsiadów. Ci którzy tego nie zrobili i świadomie nie stosują się do przepisów prawa, będą musieli ponieść tego konsekwencje – mówi w rozmowie z naszą redakcją Marcin Kozielski, rzecznik prasowy Urzędu Gminy w Skawinie.

Metropolia Krakowska ostrzega: będą opóźnienia!

Czy podwyżki cen energii elektrycznej i gazu oraz wejście w życie Polskiego Ładu opóźnią wymianę pieców w „wianuszku krakowskim”? - Wejście w życie Polskiego Ładu nie odbije się na realizacji inwestycji proekologicznych – w niemal wszystkich naszych działaniach na rzecz poprawy jakości powietrza posiłkujemy się środkami zewnętrznymi zarówno rządowymi jak i europejskimi. Mamy zabezpieczone środki i jesteśmy przygotowani na dofinansowanie do wymiany wszystkich „kopciuchów” w gminie. Żaden mieszkaniec chcący wymienić stary piec nie wyjdzie z Wydziału Ochrony Powietrza z pustymi rękami – uspokaja Marcin Kozielski ze Skawiny.

Obawy o realizację gazyfikacji Małopolski ma jednak Metropolia Krakowska – powołane do życia w czerwcu 2014 r. Stowarzyszenie, skupiające gminy: Biskupice, Czernichów, Igołomia – Wawrzeńczyce, Kocmyrzów – Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Niepołomice, Skawina, Świątniki Górne, Wieliczka, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki.

Stowarzyszenie Metropolia Krakowska w styczniu zaapelowało do premiera Mateusza Morawieckiego o zwiększenie środków finansowych dla Polskiej Spółki Gazownictwa (PSG) na budowę przyłączy gazowych do budynków mieszkalnych na terenie gmin wchodzących w skład tego stowarzyszenia. W skierowanej do szefa rządu petycji zauważono, że brak środków finansowych dla spółki znacząco zahamuje tempo wymiany kotłów bezklasowych oraz przekreśli szansę na poprawę jakości powietrza w regionie.

Petycja jest reakcją na przesłany do gmin komunikat Polskiej Spółki Gazownictwa, która poinformowała o wyczerpaniu środków inwestycyjnych na nowe inwestycje. Wszystkie fundusze na lata 2022-2023 zostały zarezerwowane na realizację zawartych już umów przyłączeniowych. W związku z tym – stwierdziła PSG – spółka nie posiada aktualnie źródeł finansowania dla kolejnych inwestycji, a mieszkańcy otrzymują od spółki odmowy realizacji przyłączy gazowych do końca roku 2023.

Zaniepokojeni samorządowcy zrzeszeni w Metropolii Krakowskiej martwią się o obniżenie tempa wymiany bezklasowych kotłów węglowych. Uważają, że brak realizacji przyłączy gazowych nadwyręży zaufanie mieszkańców do władz publicznych. Spowoduje też spadek zainteresowania mieszkańców skorzystaniem z programów wspierających likwidację kotłów węglowych, wdrażanych przez administrację centralną (np. Programu Czyste Powietrze) jak i samorządową (projektów finansowanych z funduszy europejskich oraz gminnych).

„Jesteśmy przekonani, że powyższe doprowadzi do braku możliwości pełnego wdrożenia zapisów uchwały antysmogowej dla województwa małopolskiego zakazującej użytkowania bezklasowych kotłów węglowych od 1 stycznia 2023 r. Uważamy, że zahamowanie procesu wymiany kotłów węglowych z uwagi na brak możliwości budowy przyłączy gazowych do budynków mieszkalnych przekreśli szansę na poprawę jakości powietrza, o którą tak bardzo od kilku lat wszyscy walczymy” – argumentują przedstawiciele gmin. „Liczmy na to, że podjęte przez Pana Premiera decyzje, pozwolą na utrzymanie dotychczasowego tempa i skali wykonywania przyłączy gazowych do domów jednorodzinnych w Metropolii Krakowskiej” - zaapelowali do Mateusza Morawieckiego.

Uchwała antysmogowa opóźniona?

Zapytaliśmy podkrakowskie samorządy, czy faktycznie gminy zauważają już problemy z gazyfikacją. Okazuje się, że trzy samorządy, które odpowiedziały na przesłane pytania, są już w dużym stopniu zgazyfikowane. Prawie w 100 procentach zgazyfikowana jest gmina Krzeszowice. Jak dotąd mieszkańcy nie zgłaszali tu problemów z realizacją przyłączy – informuje Karolina Götz, ekodoradca z Krzeszowic.

- Gmina Skawina jest zgazyfikowana w ponad 90 procentach. Mieszkańcy zgłaszają problemy z uzyskaniem przyłączy gazowych, lecz są to pojedyncze przypadki – odpowiada Marcin Kozielski ze Skawiny. Jego zdaniem opóźnienia, o których ostrzega PSG nie wpłyną znacząco na realizację polityki antysmogowej gminy Skawina, jednak mogą wpłynąć na opóźnienia w innych gminach. - Nie odbije się to w żaden sposób negatywnie na inwestycjach gminnych. Powietrze nie uznaje jednak granic administracyjnych i wiemy, że w sąsiednich gminach sprawa jest poważna, dlatego aktywnie zaangażowaliśmy się w nagłośnienie tego problemu – dodaje.

- Gmina Zabierzów jest zgazyfikowana w 86,65 procentach (taka informacja jest na stronie Polskiej Spółki Gazownictwa). Mieszkańcy wielokrotnie informowali o wydłużających się terminach przyłączenia do sieci gazowej, a ostatnio o całkowitym wstrzymaniu wykonywania nowych przyłączy gazu – potwierdza Anetta Kucharska, Kierownik wydziału Ochrony  Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zabierzowie. – Podwyżki cen gazu i energii są istotnym problemem w prowadzeniu działań antysmogowych, jednak ewentualna decyzja o późniejszym wejściu w życie przepisów uchwały antysmogowej powinna być analizowana kompleksowo dla całego województwa przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego – dodaje.

fot. Głos24

Powiat krakowski

Powiat krakowski - najnowsze informacje

Rozrywka