Historia i skarby Sułkowa

28 sierpnia Stowarzyszenie „Klub Przyjaciół Wieliczki” we współpracy z Sołectwem Sułków, UMiG Wieliczka i Wielickim Centrum Kultury zaprosiło na spotkanie, którego tematem był Sułków.

Spotkanie odbyło się w ramach cyklu „Wsie w Gminie Wieliczka”, który został zapoczątkowanyw 2003 r. Dotychczas z 29 wsi w gminie Wieliczkazaprezentowano już: Podstolice, Czarnochowice, Mietniów, Byszyce, Grabie, Gorzków, Grajów, Małąa Wieś, Janowice, Dobranowice, Śledziejowice, Sygneczów, Węgrzce Wielkie, Jankówkę, Koźmice Małe, Chorągwicę i Kokotów.

Sułków położony jest we wschodniej  części gminy Wieliczka. Graniczy z sześcioma wsiami: od wschodu z Przebieczanami w gminie Biskupice, od północnego-wschodu Ochmanowem w gminie Niepołomice, od północy z Małą Wsią z gminy Wieliczka, od południa z Tomaszkowicami w gminie Biskupice, a od południowego-zachodu z  Lednicą Górną i  od zachodu z Zabawą w gminie Wieliczka. Leży na złożu solnym. Zajmuje powierzchnię 270,3 ha, w 2021 r. zamieszkiwało go 2043 osoby. Początki osadnictwa na tym terenie sięgają młodszej epoki kamienia - neolitu. Odnotowano tu wiele stanowisk archeologicznych z pradziejów i średniowiecza.

Założycielem wsi Sułków w XIV wieku był rycerz Sułek i jego imię jest zachowane w nazwie miejscowości. W XV w. osada należała do Włodka, herbu Łodzia. Przez kolejne stulecia zmieniali się właściciele wsi: Stanisław Salamon, Adam Niewiarowski, Łysakowski, Chronowski, Agnieszka Przyłucka, Gostowski, Rusoccy, Gawroński i Beym. Ostatnim właścicielem posiadłości dworskiej, liczącej 50 ha, był płk. inż. Marian Przybylski. Po wojnie zabudowania dworskie uległy zniszczeniu i zostały rozebrane.

W Sułkowie podczas II wojny światowej działał ruch oporu na czele z Bolesławem Tańculą(pseudonimy: „Czarnota”, „Trzask”), dowódcą Placówki „Wydra” i „Gromada” i 6 Kompani Baonu „Wilga”-„Mrówka” 12 Pułku Piechoty Armii Krajowej.

W Sułkowie od 1922 r. działa Ochotnicza Straż Pożarna.  Od 1949 r. funkcjonuje LZS „Sułków” obecnie KS „Contra”, który w 2024 r. obchodzi jubileusz 75-lecia. Od 1952 r. społecznie pracuje Koło Gospodyń Wiejskich. W 1997 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę kościoła, a po jego wzniesieniu w 2000 r. utworzono parafię pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.  Również w tym roku otwarto w sąsiedztwie kościoła filę Szkoły Podstawowej nr 2 w Wieliczce dla uczniów klas 0-III. W 2007 r.  powstał Zespół Pieśni i Tańca „Sułkowianie”, który prowadzi stowarzyszenie pod patronatem Wielickiego Centrum Kultury. W 2014 r. w Sułkowie otwarto świetlicę środowiskową, która jest prowadzona przez Wielickie Centrum Kultury. W 2024 r. z inicjatywy Sołectwa Sułków i Funduszu Sołeckiego ukazała się książka pt. „Dzieje Sułkowa od prehistorii do czasów współczesnych” -praca zbiorowa pod redakcją Barbary Zapadlińskiej.

O historii i współczesności Sułkowa na spotkaniu KPW opowiadali Barbara Zapadlińska i Adam Bochenek. Adam Bochenek, który od trzech kadencji jest sołtysem Sułkowa, wspomniał, że w latach 1930-1944 sołtysem był jego dziadek Jan Czekaj, który przekazał mu wiele informacji dotyczących sołectwa. - Moim marzeniem było spisanie historii Sułkowa; spełniło się ono m.in. dzięki pani Barbarze Zapadlińskiej prezes miesięcznika „Panorama Powiatu Wielickiego”- przypomniał, dziękując jednocześnie za jej nieocenioną pomoc przy pisaniu i wydaniu książki „Dzieje Sułkowa''. - Moja pamięć sięga do początku lat 60-tych ubiegłego wieku. Dobrze pamiętam dwór i dom dziedzica, pamiętam osoby, które mieszkały po wojnie w tych budynkach. Właścicielem dworu był  pan Marian Emil Przybylski, zarządcą dworu  przed wojną była rodzina Engelów, a w czasie wojny Niemcy narzucili swojego zarządcę o nazwisku Jarosz. Po wojnie od 1948 r. w domu dziedzica założono przedszkole do którego uczęszczałem w latach 1954 do 1957. Pamiętam pożar dworu w 1963 r.,  po którym go już  nigdy nie odbudowano. Obecnie na miejscu dworu znajduje się boisko sportowe; natomiast decyzja o rozbiorze domu dziedzica zapadła w roku 1980 - mówił Adam Bochenek, który jak przypomniał, od czasów przedwojennych jest ósmym sołtysem Sułkowa. - Z informacji przekazanych mi przez moich rodziców wynika, że nasza wioska została zelektryfikowana w 1950 r.. W 1948 r. powstała obecna droga krajowa nr 94, w 1978 r. została wykonana linia wody miejskiej z Wieliczki, a w 1982 r.  podłączono gaz. W 2014 r. wybudowano świetlicę środowiskową. W naszym sołectwie są 4 organizacje: OSP ze stażem stuletnim, klub sportowy ze stażem siedemdziesięciopięcioletnim, Koło Gospodyń Wiejskich ze stażem siedemdziesięciodwuletnim, Zespół Pieśni i Tańca „Sułkowianie” ze stażem siedemnastoletnim. Obecnie ruszyła budowa kanalizacji i temat budowy szkoły podstawowej - podsumował, dziękując, że spotkanie KPW zostało poświęcone właśnie jego miejscowości.

Kolejno wystąpili: Bożena Juszkiewicz, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 2 im. T. Kościuszki w Wieliczce z prelekcją: „Szkoła Podstawowa w Sułkowie - historia i dzień dzisiejszy.”, Jan Cichy, prezes Ochotniczej Straży Pożarnej w Sułkowie - „Działalność OSP Sułków od 1922 r.”; Konrad Grochot, skarbnik Klubu Sportowego „Contra” Sułków - „Od LZS Sułków w 1949 r. po KS „Contra” Sułków po dzień dzisiejszy”; Krzysztofa Buzała, przewodnicząca Koła Gospodyń Wiejskich w Sułkowie - „Prezentacja działalności KGW w Sułkowie od 1952 r.”; Agnieszka Zabawa, wiceprezes Stowarzyszenia Zespołu Pieśni i Tańca „Sułkowianie”, kierownik, opiekun Zespołu Pieśni i Tańca „Sułkowianie” i Anna Ptasznik, prezes Stowarzyszenia Zespołu Pieśni i Tańca „Sułkowianie”  - „Działalność Stowarzyszenia Zespołu Pieśni i Tańca „Sułkowianie” od 2007 r. do dziś”.

Prowadząca spotkanie wręczyła prelegentom przekazne przez burmistrza Wieliczki egzemplarze najnowszej książki Apolonii Ptak pt. „Zielone pojęcie. Dużym dzieciom do poduszki”. Zaprosiła zebranych na kolejne 56 spotkanie „Wieliczka-Wieliczanie” Bis! pt. „Związki Wieliczki z Uniwersytetem Jagiellońskim w 660. rocznicę założenia uczelni i w 60-lecie powstania Stowarzyszenia Absolwentów UJ. Spotkanie odbędzie się 25 września o godz.16.00 w sali „Magistrat” UMW oraz na najbliższe wycieczki. 18 września odbędzie się wycieczka KPW do Dobczyc, a 24 września do Oświęcimia. Zapisy przyjmuje Halina Dyląg. Oprawę plastyczną spotkania tworzyła wystawa 22 prac plastycznych zgłoszonych na konkurs pt. „Moja wieś Sułków”, które wykonali uczniowie Szkoły Podstawowej nr 2 w Wieliczce, filia w Sułkowie.

Po prelekcjach Adam Bochenek zaprosił zainteresowanych na wycieczkę do Sułkowa. Uczestnicy zwiedzili kościół w Sułkowie i jego otoczenie. Historię parafii przybliżył ks. Tadeusz Skupień, miejscowy proboszcz. Działkę pod budowę kościoła zakupił Bolesław  Tańcula z Sułkowa, który spoczywa w rogu  świątyni. 4października 1997 r. kamień węgielny pod budowę kościoła poświęcił Franciszek Kardynał Macharski. 3 grudnia 2000 r. ks. biskup Kazimierz Nycz erygował Parafię w Sułkowie. Pierwszym proboszczem parafii w Sułkowie w latach 2000-2005był ksiądz Andrzej Kamiński, następnym ks. Marian Gronowicz (w latach 2004-2021), a od 2022 r. proboszczem jest ks. Tadeusz Skupień. We wnętrzu kościoła w prezbiterium jest ołtarz główny z obrazem Wniebowzięcia NMP a po bokach prezbiterium  z lewej strony obrazy: Jezu Ufam Tobie, a poniżej: ks. Michała Sopoćko, siostry Faustyny Kowalskiej, Jana Pawła II, a z prawej:  ks. prymasa Stefana Wyszyńskiego, Matki Bożej Nieustającej Pomocy, o. Maksymiliana Kolbego wykonane przez wieliczankę Elżbietę Kalwajtys.

Uczestnicy wycieczki do Sułkowa zobaczyli: kapliczkę Matki Boskiej, św. Magdaleny i Michała Archanioła ufundowaną w 1859 r. przez Klemensa i Magdalenę Kaniów,  drewnianą chałupę z 1890 r., remizę Ochotniczej Straży Pożarnej, która jest umieszczona w „Murowanicy”, budynku dawnej karczmy żydowskiej zwanej „Dawidówka” i świetlicę środowiskową, gdzie odbyło się spotkanie integracyjne mieszkańców Sułkowa i Wieliczki.

Podczas spotkania nagrodzono uczniów, którzy wzięli udział w konkursie plastycznym o Sułkowie. W kategorii prac przestrzennych - makiet  I miejsce zdobył Leon Pers, a w kategorii rysunków zwyciężył Mikołaj Ptak. Nagrody dla laureatów konkursu ufundowali Sołtys i Rada Sołecka Sułkowa, a dyplomy i upominki wielicki burmistrz. Podczas wręczania nagród panie z Koła Gospodyń Wiejskich w pięknych strojach częstowały gości miejscowym przysmakiem - zupąsułkowską. Zaprezentowano też film o rycerzu Sułku, przygotowany przez nauczycieli i uczniów Filii Szkoły Podstawowej nr 2 w Sułkowie. Dla uczestników wycieczki wystąpili też „Sułkowianie”, których nagrodzono gromkimi brawami.