Osoby starsze są podatne na rozwój ostrego zapalenia oskrzeli ze względu na naturalny proces starzenia się organizmu, który powoduje zmiany w strukturze i funkcjonowaniu organów wewnętrznych. Ponadto ekspozycja na czynniki środowiskowe, np. dym papierosowy i zanieczyszczenie powietrza, może zwiększać ryzyko wystąpienia zapalenia oskrzeli u seniorów. Zobacz, jak im pomóc w radzeniu sobie z tą chorobą.
Co wywołuje ostre zapalenie oskrzeli u osób starszych?
Zapalenie oskrzeli należy do chorób infekcyjnych dolnych dróg oddechowych [1]. Ze względu na czas trwania wyróżnia się trzy jego postaci [2]:
- ostre zapalenie oskrzeli – trwa krócej niż 3 tygodnie;
- podostre zapalenie oskrzeli – utrzymujące się od 3 do 8 tygodni;
- przewlekłe zapalenie oskrzeli – doskwierające przez ponad 8 tygodni.
W przypadku ostrego zapalenia oskrzeli najczęstszą przyczyną choroby u osób starszych są zakażenia wirusowe [2]. Czynniki atypowe to zaledwie 10-15% przypadków, a bakteryjne są zazwyczaj wynikiem nadkażenia w infekcji wirusowej [1]. Jednak może również dojść do mieszanej etiologii zakażeń i synergicznego działania wirusów oraz bakterii. Taka kombinacja zwiększa ciężkość przebiegu choroby [1]. Mimo że zapadalność na ostre zapalenie oskrzeli z wiekiem maleje, to i tak co roku głównie w okresie jesienno-zimowym choruje na nie ok. 5% dorosłej populacji [2].
Jakie są objawy zapalenia oskrzeli u seniorów?
Dominującym objawem ostrego zapalenia oskrzeli jest kaszel. Utrzymuje się przez co najmniej 5 dni, często nawet przez 2-3 tygodnie. Oprócz ostrego kaszlu obserwuje się zwiększoną produkcję w drogach oddechowych i odkrztuszanie śluzowej (białawej) lub ropnej (żółtej lub zielonkawej) plwociny. Chory może odczuwać duszność i dyskomfort w klatce piersiowej oraz mieć świszczący oddech [1,2].
Na początku choroby często pojawiają się objawy wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych, czyli typowe oznaki przeziębienia. Należą do nich ból gardła i twarzy, zatkanie nosa, przekrwienie nosa, złe samopoczucie, ból mięśni i niewielka gorączka [1,2]. Zwykle ustępują samoistnie po około 6-7 dniach [2].
Jak pomóc osobom starszym z ostrym zapaleniem oskrzeli?
Seniora z podejrzeniem zapalenia oskrzeli powinien zobaczyć lekarz. Zazwyczaj do postawienia diagnozy wystarczy dokładne badanie fizykalne [2]. Dopiero gdy kaszel będzie się nasilał lub długo utrzymywał, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych badań np. RTG klatki piersiowej, wymazu i posiewu plwociny, morfologii krwi z oznaczeniem markerów stanu zapalnego np. CRP [3].
Leczenie przy ostrym zapaleniu oskrzeli nie obejmuje antybiotykoterapii. Przyjmowanie takich leków nie tylko nie przynosi poprawy, ale niesie ryzyko działań niepożądanych dla pacjenta [2]. Jeżeli objawy będą się nasilać i lekarz stwierdzi prawdopodobieństwo zakażenia bakteryjnego, specjalista może zalecić rozpoczęcie antybiotykoterapii [3].
Domowe sposoby na ostre zapalenie oskrzeli u seniorów
Przy ostrym zapaleniu oskrzeli u osób starszych ulgę przynoszą również domowe sposoby. Przede wszystkim trzeba zadbać o [2]:
- odpoczynek w domu;
- nieprzegrzewanie sypialni, zwłaszcza w nocy (optymalna temperatura wynosi ok. 20oC);
- częste wietrzenie pomieszczeń w ciągu dnia;
- utrzymywanie odpowiedniej wilgotności powietrza (korzystanie z nawilżaczy i oczyszczaczy powietrza);
- nawadnianie organizmu niegazowanymi płynami;
- stosowanie leków ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny przy kaszlu mokrym;
- unikanie czynników drażniących drogi oddechowe np. dymu papierosowego lub zimnego powietrza;
- spożywanie odpowiednio zbilansowanych i zróżnicowanych posiłków;
- podawanie suplementów z witaminą D;
przyjmowanie preparatów, które znajdują zastosowanie w leczeniu kaszlu i innych objawów infekcji układu oddechowego np. z wyciągiem z jeżówki purpurowej, tymianku pospolitego lub porostu islandzkiego.
Oczywiście trzeba obserwować stan zdrowia starszej osoby z zapaleniem oskrzeli. Jeśli objawy nie ustępują po 7 dniach, przez kilka dni utrzymuje się wysoka gorączka lub pojawiają się oznaki duszności i świszczący oddech, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza [2].
Artykuł na zlecenie marki deflegmin
Bibliografia
1. Czarnik A., Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy POZ, Lekarz POZ 2021, 7 (5), witryna internetowa: https://www.termedia.pl/poz/Diagnostyka-i-leczenie-wybranych-infekcji-oraz-stanow-zapalnych-drog-oddechowych-Wytyczne-dla-lekarzy-POZ,44492.html (dostęp: 12.09.2025).
2. Mejza F., Bulanda M., Zapalenie oskrzeli: przyczyny, objawy i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/68742,zapalenie-oskrzeli-przyczyny-objawy-i-leczenie (dostęp: 12.09.2025).
3. Mejza F., Postępowanie w kaszlu u chorych na ostre zapalenie oskrzeli. Podsumowanie wytycznych CHEST 2020, Medycyna Praktyczna, 2020; 12: 41–46.
