Przez lata obraz osoby starszej kojarzył się przede wszystkim z osobą schorowaną, zamkniętą w domu, skupioną na opiece nad wnukami i trzymającą się z dala od nowych technologii oraz życia publicznego. Tymczasem w Małopolsce w 2023 roku żyło już ponad 830 tys. osób po 60. roku życia – o 11 tys. więcej niż rok wcześniej. Najliczniejsze grupy tworzyli mieszkańcy w wieku 60–64 lata (ponad 201,6 tys. osób) oraz 65–69 lat (ponad 202,8 tys.), a ponad 145 tys. Małopolan miało 80 lat i więcej.
Przełamywaniu myślenia o „srebrnym pokoleniu” służy Małopolski Plebiscyt „Seniorka i Senior Roku – Poza Stereotypem”, organizowany od 18 lat. Podczas tegorocznej gali w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, połączonej ze świętowaniem 50-lecia Uniwersytetów Trzeciego Wieku, uhonorowano 42 nominowanych i wybrano jedenaście wyjątkowych osób z regionu.
Bohaterki z Małopolski: seniorki, które zmieniają swoje miejscowości
Koronka, poezja i 99 lat życia – Józefa Myśliwiec
Tytuł Seniorki Roku 2025 otrzymała Józefa Myśliwiec z Bobowej – najstarsza koronczarka w Polsce. Od dzieciństwa tworzy koronkę klockową, a jej prace wielokrotnie prezentowano podczas Międzynarodowego Festiwalu Koronki Klockowej w Bobowej. Artystka została uhonorowana m.in. Nagrodą Ministra Kultury za wkład w zachowanie i rozwój tej tradycji. Dzieli się wiedzą z młodszymi pokoleniami, prowadzi pokazy i warsztaty, uczestniczy w spotkaniach autorskich oraz wydarzeniach patriotycznych. Jest także poetką – wydała dwa tomiki wierszy.
Pomoc społeczna bez wieku – Halina Sarat i Krystyna Guzik
Halina Sarat z Dąbrowy Tarnowskiej całe życie zawodowe związała z pomocą społeczną. Jako wieloletnia pracowniczka socjalna współtworzyła i rozwijała Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowy Dom Samopomocy oraz Dzienny Dom „Senior+”. Aktywnie działa w Stowarzyszeniu „Pomocna Dłoń”, Związku Dąbrowiaków i lokalnym Zespole Interdyscyplinarnym. Za swoją pracę otrzymała tytuł Małopolskiego Pracownika Socjalnego Roku.
Krystyna Guzik, również z Dąbrowy Tarnowskiej, jest inicjatorką i prezeską Uniwersytetu Trzeciego Wieku działającego tam od 2012 roku. Pozyskuje środki z programów wojewódzkich i samorządowych, dzięki czemu UTW prowadzi lektoraty językowe, projekty „Senior na szlakach kultury” i „Seniorzy zdrowi i pełni energii”, zajęcia sportowe, treningi pamięci i wyjazdy edukacyjne.
Liderki społeczności: od Krzeszowic po Falkową i Kraków
Helena Latawiec z Krzeszowic od lat angażuje się w sprawy lokalnej społeczności. Działała na rzecz dzieci, osób z niepełnosprawnościami i seniorów, a obecnie przewodniczy Miejskiej Rady Seniorów (III kadencja). Pod jej kierownictwem rada zdobyła tytuł w konkursie „Liderzy aktywności społecznej 60+”. W 2024 roku, dzięki jej zaangażowaniu, powstał Uniwersytet Trzeciego Wieku w Krzeszowicach, działający jako stowarzyszenie z własnym programem wykładów, zajęć ruchowych i spotkań integracyjnych.
Krystyna Szpiech z Krakowa działa na rzecz osób chorych na Alzheimera oraz osób niesłyszących i niedowidzących, współpracując z Krakowskim Centrum Seniora. Pasjonuje się botaniką, geologią i fotografią, pisze wiersze i ukończyła warsztaty teatralne. Jest także multimedalistką Mistrzostw Krakowa Seniorów w wielu dyscyplinach sportowych.
Janina Śmierciak z Falkowej (gmina Ciężkowice) jest nauczycielką, która kontynuuje swoją misję już jako emerytka. W Dziennym Domu „Senior+” prowadzi zajęcia naukowe, organizuje wyjazdy i spotkania we współpracy z lokalnym Klubem Seniora. Stworzyła „Gablotę Pamięci” – miejsce gromadzenia fotografii i pamiątek dokumentujących historię wsi. Jest również przewodniczącą Koła Gospodyń Wiejskich i współorganizatorką dożynek oraz wydarzeń kulturalnych.
Ciąg dalszy pod galerią zdjęć.
Strażacy, maratończyk i muzyk – nagrodzeni seniorzy-mężczyźni
Senior Roku 2025: Józef Babiarz – całe życie w służbie innym
Tytuł Seniora Roku 2025 zdobył Józef Babiarz ze Smykowa w gminie Radgoszcz. W 1974 roku założył lokalną Ochotniczą Straż Pożarną i przez 30 lat pełnił funkcję prezesa. Z jego inicjatywy w czynie społecznym wybudowano remizę, która do dziś służy mieszkańcom. Przez lata był również sołtysem, radnym gminy i ławnikiem. Działa w Klubie „Senior+” i jest ważną postacią dla lokalnej społeczności. Za swoją aktywność został odznaczony m.in. medalami za zasługi dla pożarnictwa oraz Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Piotr Musiał – strażak z Jurkowa, który patrzy szerzej niż własna remiza
Piotr Musiał z Jurkowa (gmina Czchów) jest strażakiem-ochotnikiem od 18. roku życia. W 2025 roku obchodził 50-lecie służby w OSP. Od 40 lat pełni funkcję naczelnika jednostki, a od 20 lat jest komendantem gminnym Związku OSP RP. Wraz z druhami z Jurkowa brał udział m.in. w wyjeździe do Hongkongu, gdzie wymieniano doświadczenia z tamtejszą zawodową strażą pożarną, oraz w budowie szkoły w Kamerunie podczas misyjnego wyjazdu. Jest inicjatorem Dziecięcej Drużyny Pożarniczej i organizatorem konkursów pożarniczych dla młodzieży.
Maratończyk i ambasador zdrowia – Marek Pilch
Marek Pilch z Krakowa to emerytowany pracownik naukowy AGH, ambasador sportu i zdrowego stylu życia „Głosu Seniora”. Ukończył 18 maratonów, wziął udział w ponad tysiącu biegów i około 250 razy stawał na podium, zdobywając m.in. kilka tytułów mistrza Polski dziennikarzy w lekkiej atletyce. Współorganizuje ogólnopolskie Senioralia oraz kampanie dotyczące aktywności i bezpieczeństwa osób starszych, współtworzy programy „Senior w ruchu” i „Seniorze, nie daj się oszukać”. Jest wiceprzewodniczącym Rady Krakowskich Seniorów i przewodniczącym Małopolskiej Delegatury Obywatelskiego Parlamentu Seniorów.
Marian Słowik – od „Solidarności” do turniejów krzyżówek
Marian Słowik z Myślenic przez 25 lat działał w NSZZ „Solidarność”, a później zaangażował się w aktywność na poziomie lokalnym. Był inicjatorem powstania Rady Seniorów w Myślenicach, dziś działa w Radzie oraz w Centrum Aktywności Lokalnej. Organizuje dla seniorów m.in. turnieje kręgli, konkursy krzyżówkowe i klub dyskusyjny. Jak wspomina, po przejściu na emeryturę szukał sposobu na zagospodarowanie czasu i znalazł go właśnie we współtworzeniu oferty dla rówieśników.
Marek Zapała – terapeuta uzależnień i muzyk
Marek Zapała z Poręby Wielkiej jest współzałożycielem i współwłaścicielem ośrodka terapii uzależnień. Pełni funkcję prezesa Niezależnego Światowego Związku Żołnierzy AK w Krakowie. Współtworzy też zespół muzyczny „Galasy”, z którym występuje podczas koncertów i posiadów historycznych, łącząc muzykę z opowieściami o dziejach regionu i kraju. Łączy pracę terapeutyczną z działalnością na rzecz środowiska kombatanckiego i animowaniem życia kulturalnego.
50 lat Uniwersytetów Trzeciego Wieku w Małopolsce
Przez pół wieku rozwinął się w Polsce silny ruch Uniwersytetów Trzeciego Wieku. Pierwszy UTW powstał w 1975 roku w Warszawie, a dziś w kraju działa około 700 takich placówek. W Małopolsce funkcjonuje 56 UTW, 46 gminnych rad seniorów, a także liczne kluby seniora i koła gospodyń wiejskich. W tym roku cały ruch UTW świętuje jubileusz 50-lecia, podkreślony w uchwale Senatu RP z marca 2025 roku.
Uniwersytety Trzeciego Wieku w regionie – od Krakowa i Dąbrowy Tarnowskiej, po mniejsze ośrodki – proponują seniorom zajęcia językowe, wykłady z historii sztuki czy prawa, warsztaty komputerowe, grupy teatralne, chóry, kluby literackie i podróżnicze. Słuchacze uczestniczą w konsultacjach społecznych, debatach o budżetach gmin i lokalnych inwestycjach, współpracują z samorządem przy tworzeniu oferty dla najstarszych mieszkańców.
Małopolska, dzięki takim inicjatywom jak „Małopolski Bezpieczny Senior”, „Dni Otwarte Małopolskich UTW” czy konkurs „Aktywny Senior”, należy do regionów, w których polityka senioralna jest szczególnie mocno rozwijana. Plebiscyt „Seniorka i Senior Roku – Poza Stereotypem” jest ważnym elementem tego systemu – wyróżnia osoby, które swoją codzienną pracą, pasjami i zaangażowaniem tworzą współczesną, aktywną twarz małopolskich seniorów.
fot. UMWM
