Staw barkowy to złożony kompleks, w którym łączą się trzy kości: kość ramienna, łopatka i obojczyk. To połączenie sprawia, że bark jest najbardziej ruchomym stawem w ludzkim ciele [1]. Niestety wraz z wiekiem i pod wpływem różnych czynników w jego obrębie mogą rozwijać się zmiany zwyrodnieniowe, prowadzące do bólu. Dowiedz się, jakie są dostępne metody leczenia i łagodzenia dolegliwości.
Na czym polega zwyrodnienie stawu barkowego?
Zwyrodnienie stawu barkowego to przewlekły proces prowadzący do stopniowej degeneracji chrząstki pokrywającej końce kości tworzących staw oraz niszczenia otaczających ją tkanek. Choroba ta rozwija się powoli, powodując coraz bardziej dokuczliwe objawy [1].
Zwyrodnienie stawu barkowego – przyczyny
Dokładne przyczyny zwyrodnienia barku nie są w pełni poznane, ale wiadomo, że jego istotą jest przewlekły, słabo nasilony stan zapalny. Choroba częściej występuje u [1]:
- osób po 60. roku życia,
- kobiet,
- osób rasy kaukaskiej.
Ryzyko zwiększają także predyspozycje genetyczne, przebyte urazy barku, operacje, infekcje stawu, praca lub sport wymagające częstego unoszenia rąk nad głowę, palenie papierosów oraz nadwaga i otyłość. Do rozwoju zmian zwyrodnieniowych barku mogą predysponować również choroby reumatologiczne [1,2].
Objawy choroby zwyrodnieniowej barku
Objawy zwyrodnienia stawu barkowego rozwijają się stopniowo i mają charakter przewlekły. Najbardziej typowym symptomem jest ból, który początkowo pojawia się wyłącznie podczas wykonywania określonych ruchów, na przykład przy unoszeniu ręki czy sięganiu po przedmioty położone wysoko. W tym wczesnym okresie dolegliwości ustępują po odpoczynku i nie wpływają aż tak bardzo na codzienne funkcjonowanie. Z czasem ból staje się coraz bardziej uciążliwy – może występować także w spoczynku, nasilać się w nocy i wymagać stosowania leków przeciwbólowych.
Drugim charakterystycznym objawem jest ograniczenie ruchomości barku. W miarę postępu choroby osłabieniu ulega siła mięśni, a w skrajnych przypadkach staw może ulec całkowitej sztywności, uniemożliwiając np. odsunięcie ręki od tułowia.
Rzadsze, ale również możliwe objawy to obrzęk stawu, uczucie niestabilności podczas ruchu oraz chrupanie lub przeskakiwanie w stawie [1].
Leczenie zwyrodnienia stawu barkowego
Leczenie choroby zwyrodnieniowej polega na podejściu wielokierunkowym i ma na celu przede wszystkim zmniejszenie bólu oraz utrzymanie możliwie najlepszej sprawności stawu. Podobnie jak w przypadku innych stawów, stosuje się zarówno metody niefarmakologiczne, jak i farmakologiczne, a w wybranych przypadkach – zabiegi inwazyjne lub operacyjne [2,3].
Leczenie zachowawcze i niefarmakologiczne sposoby na ból barku
Metody niefarmakologiczne obejmują przede wszystkim rehabilitację i terapię ruchową [3]:
kinezyterapia polega na systematycznym wykonywaniu ćwiczeń wzmacniających mięśnie otaczające bark oraz utrzymujących zakres ruchu w stawie;
ćwiczenia aerobowe (pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking) wspierają ogólną wydolność organizmu i kondycję mięśniową;
terapia fizykalna – np. ultradźwięki, laseroterapia, prądy interferencyjne, krioterapia czy ciepłe okłady;
masaż leczniczy, terapia relaksacyjna i zajęciowa oraz psychoterapia pomagają łagodzić napięcie mięśni i stres, który często nasila dolegliwości bólowe.
W przypadku nadwagi lub otyłości istotne jest zmniejszenie masy ciała, co odciąża stawy i zmniejsza ból. Wsparciem są także środki ortopedyczne, np. stabilizatory barku, laski czy ortezy, które odciążają staw podczas codziennych aktywności [2].
Leczenie farmakologiczne choroby zwyrodnieniowej stawów
Leczenie farmakologiczne ma na celu kontrolę bólu i poprawę funkcji stawu, choć nie odwraca procesu zwyrodnieniowego.
Doustnie stosowany jest paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), które mogą być używane także miejscowo w postaci maści lub żeli. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić tramadol. W ostrych epizodach bólowych możliwe są wstrzyknięcia glikokortykosteroidów dostawowo, które działają przeciwzapalnie. W wybranych sytuacjach stosuje się także leki przeciwdepresyjne z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, np. duloksetynę, która wzmacnia efekt przeciwbólowy i poprawia funkcję ruchową. Rzadziej i tylko wspomagająco stosowane są wolno działające leki objawowe, zawierające np. siarczan chondroityny [2].
Kiedy konieczne jest leczenie operacyjne?
Leczenie operacyjne zarezerwowane jest dla przypadków uporczywego bólu lub znacznej utraty sprawności. W niektórych sytuacjach można zastosować artroskopowe procedury naprawcze lub – w bardziej zaawansowanych stadiach – endoprotezoplastykę stawu (np. barku, biodra czy kolana) [2].
Artykuł na zlecenie marki Diky
Źródła
[1] Stępień K., Zwyrodnienie barku – objawy, rozpoznanie i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/326538,zwyrodnienie-barku-objawy-rozpoznanie-i-leczenie [Dostęp online: 03.09.2025]
[2] Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.13. [Dostęp online: 03.09.2025]
[3] Osiecka, A., Matuszewska-Zbrońska, H., Drzastwa, W. J., Bujak-Rosenbeiger, E., Mizgała, E. (2017). Choroba zwyrodnieniowa stawów w praktyce lekarza rodzinnego. In Annales Academiae Medicae Silesiensis (No. 71, pp. 407-417). Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Wydawnictwo Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
