Padnie rekord? Obraz krakowskiego malarza odnaleziony po 100 latach idzie pod młotek

„Rzeczywistość” Jacka Malczewskiego, obraz odnaleziony po 100 latach na przełomie 2021 i 2022 roku będzie można kupić na grudniowej aukcji Desa Unicum.  Dom aukcyjny szacuje, że obraz może osiągnąć nawet cenę 22 mln zł. Byłby to prawdziwy rekord.

Malczewski jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych twórców. Malarstwa uczył się pod okiem Jana Matejki w jego krakowskiej pracowni. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych (obecnej Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie) i u Henri Ernesta Lehmana w Szkole Sztuk Pięknych w Paryżu. W latach 1894–1897 zaczął tworzyć obrazy symbolistyczne. Najbardziej znane to „Błędne koło”, cykl obrazów „Thanatos” czy „Śmierć”. Na jego pracach często pojawia się jego autoportret oraz twarze jego bliskich.

"Rzeczywistość" namalował w 1908 roku. Ostatnio pokazywany był publicznie na wystawie jubileuszowej Jacka Malczewskiego w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie w czerwcu 1926 roku. Potem dzieło zaginęło. Jak się okazało pozostawało ukryte w polsko-niemieckiej kolekcji rodzinnej.

Obraz nawiązuje do odzyskania przez Polskę niepodległości. Anielica na obrazie ma rozkute kajdany. "To symbol wiary w przywrócenie Rzeczpospolitej niepodległego bytu" - podkreślają organizatorzy aukcji. Twarze dziewczynek, przypominających anioły mają rysy córki artysty Julii. Rysy Marii i Jezusa z kolei Malczewski zapożyczył z postaci swojej żony Marii i syna Rafała.

„„Rzeczywistość” (1908) to jeden z najwspanialszych obrazów Malczewskiego. Dzieło wielkiej skali i barokowej wręcz kompozycji dotyka najważniejszych tematów, które nurtowały Malczewskiego przez całą twórczość: misji artysty, patriotycznego posłannictwa sztuki czy romantycznych i narodowych mitów. Postać błazna królów Polski, Stańczyka, którą Malczewski antytetycznie zestawił ze swoim autoportretem stawia „Rzeczywistość” w jednym szeregu z wybitnym „Stańczykiem” Jana Matejki (1862, Muzeum Narodowe w Warszawie) i „Stańczykiem” Leona Wyczółkowskiego (1898, Muzeum Narodowe w Krakowie)” - czytamy na stronie Desa Unicum.

Dom aukcyjny ocenia, że obraz Malczewskiego na licytacji może osiągnąć nawet cenę od 14 do 22 milionów złotych. Byłby to prawdziwy rekord. Obecnie najdrożej sprzedanym obrazem w Polsce są „Dwie mężatki” Andrzeja Wróblewskiego (również na aukcji Desa Unicum). Jego cena wyniosła 13,44 mln zł. Wcześniej tytuł najdroższego dzieła sztuki na polskim rynku należał do pracy „Tłum III” Magdaleny Abakanowicz. Instalacja składająca się z pięćdziesięciu figur została sprzedana za 13,2 mln zł.

Na aukcjach zagranicznych najbardziej cenioną artystką jest Tamara Łempicka, której ponad dwadzieścia obrazów wyceniono na więcej niż milion dolarów. W 2019 roku na aukcji w Sotheby’s jej obraz „La tunique rose” wylicytowano za 13,4 mln dolarów (około 52 mln zł), a w 2020 „Portrait de Marjorie Ferry” sprzedano za 16,3 mln funtów (około 82 mln zł). Warto wspomnieć, że niemal czterdzieści obrazów Łempickiej pochodzących z muzeów i zbiorów prywatnych w Europie i USA, można obecnie obejrzeć w Muzeum Narodowym w Krakowie. Wystawa potrwa do 12 marca 2023 roku.

fot. Jacek Malczewski podczas pracy w swoim ogrodzie (1909), autor nieznany/ Wikipedia