Ogród Botaniczny UJ w Krakowie rusza z nową inwestycją wartą blisko 9 mln zł. Odbudują Palmiarnię, która została rozebrana w 1969 roku. Będzie jak poprzednia, ale niezwykle nowoczesna i otrzyma imię Warszewicza.
Ogród Botaniczny UJ w Krakowie zaprezentował wizualizacje nowej inwestycji. To szklarnia, która kiedyś istniała w tym miejscu, ale została zburzona ze względu na zły stan techniczny w 1969 roku.
Budowę tak zwana Oranżerii Warszewicza dzięki staraniom prof. Józefa Rostafińskiego, szefa Katedry Botaniki UJ w 1882 roku zlecono wiedeńskiej firmie A. Mildego. Konstrukcja obiektu była żelazna, z podziałem na drobne szyby i dachem mansardowym, pomalowana prawdopodobnie w modnym wtedy kolorze czerni lub grafitu. Od strony wschodniej usytuowano część murowaną z wejściem z niewielkim tympanonem nad drzwiami.
Palmiarnia już 20 lat po wybudowaniu była w złym stanie technicznym. W dokumencie z 12 maja 1906 roku stwierdzono, że "duże tafle szklane spadające z dachu wyrządzają znaczne szkody, raniąc i łamiąc rośliny, i przedstawiając poważne niebezpieczeństwo dla personelu ogrodniczego i publiczności zwiedzającej szklarnie". Zmiana sytuacji nastąpiła dopiero po objęciu stanowiska dyrektora Ogrodu Botanicznego przez prof. Mariana Raciborskiego w 1912 roku. Rok później uzyskanie od władz dodatkowych funduszów pozwoliło na przeprowadzenie w szklarniach niezbędnych remontów. Znalezione fotografie wskazują, że elementy metalowe były wtedy jasne. Kolejną przebudowę obiektu, połączoną z jego podwyższeniem o 3-4 metry, wykonano w 1928 roku. Palmiarnia ostatecznie została rozebrana 31 marca 1969 roku przy pomocy saperów. Z pierwotnego obiektu pozostała w całości część murowana, parterowa, częściowo podpiwniczona, a także fundamenty wraz z cokołem stanowiącym pierwotnie podstawę żelaznej konstrukcji.
Odbudowa historycznej szklarni z czasów wiktoriańskich była planowana od wielu lat. Oranżeria będzie tych samych gabarytów, co palmiarnia powstała w 1882 roku. Wysokość budynku od najniższego poziomu gruntu do linii szczytowej wyniesie 11,6 m, wraz z iglicą – niemal 15 m. Obiekt na parterze zaprojektowano w konstrukcji stalowej z przeszkleniami w systemie fasadowym. Zwieńczony będzie szklanym dachem mansardowym. W planach jest także remont konserwatorski historycznego wejścia. Budynek będzie dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych.
W oranżerii zostanie zastosowanych jest szereg nowoczesnych systemów energooszczędnych. Do jej ogrzewania i schładzania przewidziano system VRF – powietrzną pompę ciepła grzewczo-chłodzącą. Ogrzewanie pomieszczeń sanitarnych i gospodarczych na zapleczu realizowane będzie z kolei poprzez grzejniki wodne z wykorzystaniem konwencjonalnego źródła ciepła. Nad drzwiami wejściowymi zostaną zastosowane kurtyny powietrzne.
– W dawnej szklarni znajdowała się kolekcja palm oraz roślin tropikalnych, a wiele okazów pochodziło jeszcze z kolekcji Józefa Warszewicza, zebranej podczas wypraw do Ameryki Południowej i Środkowej. Znaczna część roślin z tej szklarni została przeniesiona do nowo wybudowanej szklarni Jubileuszowej, znajdującej się w południowej części ogrodu. Z tego względu projektowana szklarnia będzie nosić nazwę "Oranżerii Warszewicza". Planujemy w niej odtworzyć historyczną kolekcję roślin, a także przygotować przestrzeń do celów edukacyjnych, organizacji konferencji i wydarzeń artystycznych. W oranżerii znajdą się również tablice i materiały edukacyjne przedstawiające odkrycia i dokonania polskich botaników z przełomu XIX i XX wieku w rejonach tropikalnych. W części podziemnej obiektu planowane jest wykonanie magazynów związanych z bieżącą działalnością Ogrodu Botanicznego UJ – wyjaśnia profesor Węgrzyn.
Budowa oranżerii rozpocznie się niebawem i potrwa 12 miesięcy. Głównym wykonawcą prac jest Mostostal Kraków SA. Wartość kontraktu wynosi niemal 8,8 mln złotych.
Budowa nowej szklarni to kolejna inwestycja w Ogrodzie Botanicznym UJ. W 2019 roku zakończyła się również warta 9 mln zł przebudowa kompleksu „Victoria”, w którym rośnie mierzący ponad 14 metrów wysokości daktylowiec kanaryjski, zasadzony w połowie XIX wieku. Najprawdopodobniej jest to najstarszy okaz tego gatunku rosnący pod szkłem w środkowej części Europy. Wcześniej gruntowną modernizację przeszła tzw. „Holenderka” - szklarnia w której znajduje się okazała kolekcja ponad 350 storczyków i niezwykle rzadkich sagowców - oraz wybrane elementy infrastruktury: alejki, dwa stawy i fontanny oraz ogrodzenie od strony al. Powstania Warszawskiego. W tym roku uruchomiono nowe wejście (od strony południowej - przy ul. Żółkiewskiego, blisko Ronda Grzegórzeckiego) z systemem bramek automatycznych i system elektronicznej sprzedaży biletów. Aby wejść do Ogrodu wystarczy zeskanować w czytniku bilet elektroniczny zakupiony przez stronę bilety.uj.edu.pl. Docelowo przy bramkach mają się też pojawić biletomaty.
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego jest najstarszym w Polsce. Mimo że początki jego historii sięgają XVII wieku, oficjalnie założono go w 1783 roku. Powstał w z inicjatywy Komisji Edukacji Narodowej jako zakład pomocniczy Katedry Chemii i Historii Naturalnej. Obszar, obejmujący początkowo ok. 2,4 ha, zakomponowano jako park barokowy typu francuskiego, w obrębie którego urządzono kolekcje roślin leczniczych oraz ozdobnych. Dzisiejszą aranżację zawdzięcza prof. Władysławowi Szaferowi, jednemu z najwybitniejszych polskich botaników. W 1976 roku wpisano go do rejestru zabytków jako cenny obiekt przyrody, pomnik historii nauki, sztuki ogrodniczej i kultury.
fot. Fb. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego
