W Tarnowie zapadła decyzja, która może realnie wzmocnić ochronę lokalnego dziedzictwa. Podczas uroczystości w magistracie prezydent miasta Jakub Kwaśny wręczył legitymację potwierdzającą status społecznego opiekuna zabytków. To pierwszy taki przypadek w historii miasta i sygnał, że do opieki nad zabytkami włączają się także mieszkańcy.
Nową funkcję objął Jakub Pilch – prawnik i absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, od lat związany z Tarnowem i tematyką ochrony dóbr kultury. W swojej pracy naukowej zajmuje się m.in. zabezpieczeniem dziedzictwa w czasie konfliktów zbrojnych; odbył praktyki w Departamencie Analiz i Strategii w Ministerstwie Sprawiedliwości, a dziś pracuje jako asystent sędziego w Sądzie Okręgowym. Jak podkreślono podczas spotkania, jego doświadczenie i dorobek naukowy były istotnym argumentem przy powołaniu na funkcję.
Plany na start: edukacja, mapa zabytków i lokalne historie
Pilch zarysował pierwsze plany działań, stawiając na edukację i angażowanie mieszkańców. Zapowiedział krótkie filmy o historii tarnowskich zabytków, wykłady o restytucji i ochronie dóbr kultury oraz publikację poświęconą losom lokalnego dziedzictwa w czasie II wojny światowej. Chce też rozbudować interaktywną mapę miasta o opowieści mieszkańców, skatalogować zabytki związane z Tarnowem, które znajdują się poza jego granicami, oraz zadbać o lepszą ekspozycję ceramicznej mozaiki Ottona Schiera. – „W najbliższym czasie chciałbym zrealizować kilka projektów, które przybliżą mieszkańcom Tarnowa znaczenie ochrony dziedzictwa kulturowego… Ważnym elementem będzie też działanie na rzecz wyeksponowania ceramicznej mozaiki autorstwa Ottona Schiera” – mówił pierwszy społeczny opiekun zabytków Tarnowa.
Status społecznego opiekuna zabytków jest uregulowany ustawowo (ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Przyznaje go – na wniosek wojewódzkiego konserwatora – starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu. Kandydat musi wykazać się znajomością przepisów, odpowiednim wykształceniem lub dorobkiem w dziedzinie ochrony zabytków, a także przedstawić zakres planowanych działań. W Tarnowie – jak wskazywano podczas uroczystości – to nie tylko formalność, lecz także zaproszenie do szerszej współpracy mieszkańców przy ochronie materialnej i niematerialnej tożsamości miasta.
Inicjatywa wpisuje się w szerszy projekt „Zostań społecznym opiekunem zabytków”, prowadzony przez Komitet Ochrony Zabytków i Dóbr Kultury, którego celem jest zwiększenie liczby opiekunów w regionach i wsparcie służb konserwatorskich. Akcja objęta została honorowym patronatem Wojewody Małopolskiego dr. inż. Krzysztofa Jana Klęczara oraz Małopolskiej Wojewódzkiej Konserwator Zabytków Katarzyny Urbańskiej. W Tarnowie nowy rozdział ochrony dziedzictwa właśnie się rozpoczął – z konkretnym planem i pierwszym opiekunem, który ma ambicję przekuć pasję do historii w praktyczne działania.
