Kiedy warto zawrzeć intercyzę i jakie niesie skutki prawne?

Intercyza to umowa majątkowa, którą mogą zawrzeć narzeczeni i małżonkowie, w celu modyfikacji ustawowego ustroju wspólności majątkowej - powstającego z chwilą ślubu zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Choć często kojarzona jest wyłącznie z zabezpieczeniem majątku na wypadek rozwodu, pozwala także na elastyczne zarządzanie finansami w małżeństwie. Zawarcie intercyzy wymaga formy aktu notarialnego, a jej treść może obejmować zarówno rozdzielność majątkową, jak i rozszerzenie wspólności.

Rodzaje intercyzy i ich skutki prawne

Intercyza może przybierać różne formy, w zależności od tego, jakie cele mają małżonkowie. Ustawodawca przewidział tutaj 4 podstawowe typy umów majątkowych:

1. Rozszerzenie wspólności majątkowej - Małżonkowie mogą zdecydować się na włączenie do majątku wspólnego składników, które normalnie należałyby do majątku osobistego jednego z nich. Takie rozwiązanie może być korzystne, gdy jedno z małżonków wnosi do małżeństwa znaczny majątek i chce, aby stał się on częścią wspólnego dorobku. Jednak zgodnie z art. 49 k.r.o., nie wszystkie składniki majątkowe mogą być objęte wspólnością. Do majątku wspólnego nie można włączyć m.in. przedmiotów uzyskanych w drodze dziedziczenia, alimentów czy praw niezbywalnych np. służebności osobistej.
2. Ograniczenie wspólności majątkowej - Intercyza może również zmniejszyć zakres wspólnego majątku, np. poprzez wyłączenie wynagrodzenia za pracę lub dochodów z działalności gospodarczej. Ograniczenie pozwala na większą kontrolę nad indywidualnym majątkiem każdego z małżonków i może ułatwiać zarządzanie finansami w sytuacji różnic w podejściu do wydatków.
3. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków - W tej formie intercyzy każdy z małżonków zachowuje odrębność majątkową, ale po ustaniu małżeństwa następuje wyrównanie dorobków. Oznacza to, że jeśli jedno z małżonków zgromadziło o wiele większy majątek, drugi może domagać się rekompensaty. Jest to szczególnie korzystne w sytuacjach, gdy jeden z małżonków rezygnuje z pracy zawodowej np. na rzecz wychowania dzieci.
4. Całkowita rozdzielność majątkowa - Najbardziej radykalna forma intercyzy zakłada, że każde z małżonków zachowuje odrębny majątek, zarówno ten nabyty przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Jest to często wybierane rozwiązanie przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, w szczeglności jeżeli chcą uchronić współmałżonka przed konsekwencjami ewentualnych zobowiązań finansowych.

Intercyza a odpowiedzialność za długi małżonka

Jednym z najczęstszych powodów zawierania intercyzy jest ochrona przed długami drugiego małżonka. W przypadku wspólności majątkowej wierzyciel może egzekwować zobowiązania z całego majątku wspólnego. Jeśli jednak małżonkowie podpisali intercyzę ustanawiającą rozdzielność majątkową, odpowiedzialność ogranicza się do majątku osobistego dłużnika.

Intercyza nie działa jednak wstecz – długi zaciągnięte przed jej podpisaniem mogą nadal obciążać wspólny majątek. Co więcej, zgodnie z art. 47¹ k.r.o., aby intercyza była skuteczna wobec osób trzecich, konieczne jest, by wierzyciel wiedział o jej istnieniu przed udzieleniem kredytu czy pożyczki.

Osoby zainteresowane sporządzeniem takiej umowy powinny skorzystać z usług doświadczonego notariusza, który przygotuje odpowiednią dokumentację, a także doradzi w wyborze najlepszego rozwiązania dostosowanego do indywidualnej sytuacji majątkowej małżonków. Kancelaria notarialna Małgorzata Bańkosz-Ruśkowska Aleksandra Ruśkowska - intercyza Wrocław oferuje kompleksową obsługę w zakresie zawierania intercyz, zapewniając wsparcie na każdym etapie – od omówienia możliwych rozwiązań, przez sporządzenie aktu notarialnego, aż po wyjaśnienie skutków prawnych wynikających z podpisanej umowy.

Intercyza a dziedziczenie

Intercyza nie wpływa na zasady dziedziczenia ustawowego. Nawet jeśli małżonkowie ustanowią pełną rozdzielność majątkową, wciąż dziedziczą po sobie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. Nie zmienia to również prawa do zachowku, czyli części spadku przysługującej pominiętemu w testamencie małżonkowi. Jednak intercyza wpływa na skład masy spadkowej – w przypadku rozdzielności majątkowej spadkobiercy dziedziczą jedynie majątek osobisty zmarłego, a nie majątek wspólny, który w normalnych warunkach stanowiłby część spadku.

Kiedy warto podpisać intercyzę?

Decyzja o zawarciu intercyzy powinna wynikać z indywidualnych okoliczności. Najczęściej intercyza jest stosowana w sytuacjach takich jak:

• Prowadzenie działalności gospodarczej – pozwala chronić współmałżonka przed odpowiedzialnością za ewentualne długi.
• Znaczne różnice majątkowe – ułatwia zarządzanie finansami i zabezpiecza majątek w razie rozwodu.
• Planowanie finansowe – pomaga w oddzieleniu majątków w przypadku różnych podejść do zarządzania pieniędzmi.
• Ochrona interesów dzieci z poprzednich związków – umożliwia precyzyjne ustalenie, co wchodzi w skład masy spadkowej.

Intercyza to narzędzie, które daje małżonkom dużą swobodę w kształtowaniu swoich stosunków majątkowych. Może chronić majątek osobisty, zabezpieczać przed długami oraz ułatwiać podział majątku w razie rozwodu. Wybór odpowiedniej formy intercyzy powinien być dobrze przemyślany i dostosowany do sytuacji stron. Warto pamiętać, że intercyza nie jest rozwiązaniem nieodwracalnym – można ją zmienić lub rozwiązać, jeśli zajdzie taka potrzeba. Decyzję o jej zawarciu najlepiej podjąć po konsultacji z prawnikiem lub notariuszem, który pomoże dopasować jej treść do indywidualnych potrzeb małżonków.

foto: unsplash/pexels