Z 11 tysięcy ocalała garstka. W Wieliczce i Gdowie uczcili pamięć Zagłady

80 lat temu - 26 sierpnia 1942 rozpoczęła się likwidacja wielickiego getta. Z tej okazji na Rynku w Wieliczce, w Gdowie oraz w Puszczy Niepołomickiej odbyły się doroczne obchody Zagłady, z udziałem przedstawicieli gminy Żydowskiej.

26 sierpnia, o godz. 12.00 na wielickim rynku, rozpoczęły się uroczystości upamiętniające rocznicę zagłady Żydów w Wieliczce.

Przy tablicy pamiątkowej znajdującej się na budynku kamienicy w Rynku Górnym 7, złożono kwiaty, następnie zapalono znicze na cmentarzu żydowskim w Wieliczce.

Modlitwę prowadził Kuba Lewinger. Przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie Tadeusz Jakubowicz, którego bliscy mieszkali w Wieliczce i zginęli podczas zagłady w sierpniu 1942 r. podziękował za pamięć wieliczan o tragedii ludności żydowskiej.

Na uroczystościach obecni byli m.in. Tadeusz Jakubowicz przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, władze samorządowe, przedstawiciele lokalnych stowarzyszeń oraz mieszkańcy Wieliczki. Obecni byli Burmistrz Wieliczki Artur Kozioł, wiceburmistrzowie: Agnieszka Szczepaniak i Piotr Krupa oraz Burmistrz Niepołomic Roman Ptak. Ze strony powiatu w spotkaniu udział wziął starosta wielicki Adam Kociołek oraz sekretarz Powiatu Wielickiego Rafał Ślęczka. W imieniu Poseł na Sejm RP Urszuli Ruseckiej, kwiaty złożył Piotr Siemczonek Dyrektor Biura Poselskiego.

Uczestnicy obchodów modlili się też i złożyli kwiaty oraz zapalili znicze przy pomniku na Kozich Górkach w Puszczy Niepołomickiej.

Również 26 sierpnia, w 80. rocznicę zagłady Żydów z Gdowa, Wójt Gminy Gdów Zbigniew Wojas złożył pod Pomnikiem Pamięci w Gdowie wiązankę  i zapalił  znicz w dowód pamięci pomordowanym mieszkańcom Gdowa.

Tragiczna historia zagłady społeczności żydowskiej z Gdowa wiąże się z historią wielickiego getta. W Gdowie, 1 sierpnia 1942 r. pojawiło się zarządzenie informujące o tym, że w Wieliczce jest tworzone getto, do którego wszyscy Żydzi z Gdowa, Dobczyc, Niepołomic, Mogiły, Bieżanowa oraz z okolicznych wiosek mają obowiązkowo przesiedlić się samodzielnie do dnia 20 sierpnia 1942 r. Do tego dnia Niemcy zakończyli przesiedlanie wszystkich Żydów z Gdowa i ulokowali ich w utworzonym w Wieliczce getcie. Mieściło się ono w centrum miasta, gdzie na niewielkim terenie skupiono ok. 11 tys. Żydów. Gęstość zaludnienia przekraczała granice możliwości. Wielu przybyłych Żydów spało pod gołym niebem, w szopach, oborach lub w zbitych na poczekaniu budach.

27 sierpnia 1942 r. nastąpiła zagłada. Na pastwisku obok cegielni i stacji kolejowej (obecna ul. Narutowicza), przez cały dzień Niemcy przeprowadzali selekcję przypędzonych z getta w to miejsce Żydów. Starców, dzieci, chorych oraz personel medyczny wywożono samochodami na żydowski kirkut na Grabówkach oraz do Puszczy Niepołomickiej, gdzie dokonywano zbiorowych egzekucji. Około 700 silnych mężczyzn załadowano w wagony i wywieziono do ciężkiej pracy w Stalowej Woli. Pod koniec dnia pozostałych ponad 9 tys. Żydów załadowano do 52 wagonów towarowych wysypanych wapnem, w których pozamykani, po 3 dniach - 30 sierpnia - dojechali bezpośrednio do komór gazowych w KL Bełżec.

inf. i Powiat Wielicki i Gmina Gdów, fot. Fb. Miasto i Gmina Wieliczka