Upływający czas zatarł już wiele ważnych zdarzeń z naszej przeszłości. Niewiele osób miało okazję poznać ciekawe i tajemnicze zdarzenia, jakie miały miejsce w szpitalu założonym podczas II wojny światowej na roli Traczowej w Bystrej Podhalańskiej, przez owianego legendą lekarza, charyzmatycznego chirurga, wieloletniego dyrektora szpitala powiatowego w Gostyniu, dr med. Stefana Walskiego.
Doktor Stefan Walski urodził się 24 lipca 1909 roku w Poznaniu. Po ukończeniu szkoły średniej im. Marii Magdaleny, podjął studia medyczne na wydziale lekarskim poznańskiego uniwersytetu, które ukończył w roku 1934 i podjął specjalizację z chirurgii. Staże odbywał w klinice chirurgii kierowanej przez prof. Nowakowskiego oraz w Berlinie. W 1936 roku objął posadę w Szpitalu Sióstr Urszulanek w Gostyniu. Tu dokonał przebudowy bloku operacyjnego według nowoczesnych projektów przywiezionych z Berlina i sprowadził aparat rentgenowski najnowszej generacji. W 1937 roku uzyskał I stopień specjalizacji.
Po wybuchu wojny w 1939 roku został powołany jako chirurg do polowego szpitala przy Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii dowodzonej przez gen. Abrahama. Po klęsce kampanii wrześniowej, dzięki ucieczce z transportu na Wschód, uniknął losu polskich oficerów. Wrócił do Gostynia, gdzie czekała żona Anna z dwójką dzieci. Na polecenie okupanta, który już w 1939 roku rozpoczął akcję przesiedlania Polaków z poznańskiego na teren Generalnej Gubernii, dr Walski brał udział dwukrotnie w eskortowaniu ludności z Gostynia i powiatu gostyńskiego do klasztoru na Świętej Górze w Gostyniu, skąd ludność ta była transportowana dalej do Rawy Mazowieckiej i w okolice Tarnowa, jak również do nas.
W grudniu 1939 roku władze niemieckie zażądały od dra Walskiego podpisania volkslisty tłumacząc, że powinien to uczynić, gdyż posiada rodzinę w Niemczech a jego ojciec podczas I wojny światowej był żołnierzem w armii pruskiej. Dr Walski zdecydowanie odrzucił ofertę niemiecką twierdząc „jestem urodzonym Polakiem, oficerem wojsk polskich, powróciłem z frontu w czynnej służbie w kampanii wrześniowej. Narodowości nie można zmieniać, jak rękawiczki.” Nie przyjęcie proponowanej oferty spowodowało, że otrzymał nakaz opuszczenia Gostynia samodzielnie lub czekania na kolejny zbiorowy transport. Szpital natychmiast został przejęty przez lekarza niemieckiego.
Dr Walski przewidując już wcześniej usunięcie ze szpitala w Gostyniu, przygotował do wywiezienia sprzęt operacyjny, bieliznę chirurgiczną, sienniki itp. Sprzęt ten przewiózł mu do Warszawy Buksztaler, lekarz wojsk niemieckich, pochodzący z Neustadt (Austria), przeciwnik Hitlera. Opuszczając Gostyń, „wstąpił” do Warszawy, skąd zabrał instrumenty chirurgiczne, sprzęt medyczny, leki i inne medykamenty i udał się do Zawoi, gdzie przebywał wraz z rodziną od 1 lutego do końca kwietnia 1940 roku. Następnie od 1 maja 1940 roku zakwaterował się w domu Władysława Guzika w Osielcu (na Sołtystwie, w pobliżu szkoły). Wyjazd z Zawoi spowodowany był zagrożeniem, jakie związane było z działalnością konspiracyjną szwagra doktora (brat żony doktora), Karola Heisika, przesiedlonego z Poznania. Szwagier doktora prowadząc w Zawoi zlewnię mleka, zorganizował punkt przerzutowy na linii Kraków– Słowacja. Miejscowy konfident, volksdeutsch o nazwisku Front miał dokonać zdrady. Rodzina Walskich i Heisików, zmieniając miejsce zamieszkania, uniknęła wpadki. Konfident został zlikwidowany w 1943 roku.
Po zamieszkaniu w Osielcu Doktor niemal „z biegu” kontynuował pełną poświęcenia działalność lekarską i podjął starania o otwarcie szpitala. Po zgodę od władz okupacyjnych jeździł do Krakowa i uzyskał ją dzięki zapewnieniu, że na terenie szpitala znajdzie się oddział chorób zakaźnych, których Niemcy tak bardzo się obawiali. Do chorób zakaźnych jakie wówczas występowały w dużym nasileniu należały; czerwonka, tyfus i dur plamisty, którego epidemia wystąpiła na naszym terenie z ogromnym nasileniem w 1942 i 1943 roku.
Opracował: Tadeusz Uczniak, Fot.: Tadeusz Uczniak - Doktor Stefan Walski
Wojenne Tajemnice Szpitala w Bystrej Podhalańskiej cz. 2
