Gigantyczne podwyżki w Wieliczce. "Już w pierwszych miesiącach opłaty za media „zjedzą” całoroczny budżet"

– Gigantyczne podwyżki cen gazu i prądu sprawiły, że w obecnym roku już w pierwszych miesiącach opłaty za media „zjedzą” całoroczny budżet niektórych placówek przeznaczony na ten cel - podsumowuje Agnieszka Szczepaniak, wiceburmistrz Wieliczki ds. oświaty. Dodatkowo w efekcie wprowadzenia tzw. „Polskiego Ładu” w tym roku wpływy do budżetu będą mniejsze o ok. 10,5 mln zł.

Nowy rok przyniósł nową rzeczywistość. A w niej znacząco wzrosła skala problemów, z jakimi przychodzi się zmagać zarówno indywidualnym mieszkańcom, jak i zarządzającym infrastrukturą polskich miast i wsi samorządom. Do trudności spowodowanych przez trwającą od niemal dwóch lat pandemię doszły nowe: galopujące ceny, postępująca inflacja i szokujące podwyżki cen gazu i prądu. Istotną rolę w nowej rzeczywistości odgrywa także „Polski Ład” - przypomina włodarz Wieliczki.

Suma niekorzystnych zmian oznacza ogromny wzrost obciążeń dla budżetów, nie tylko tych domowych, ale także samorządowych. Podczas gdy mieszkańcy dbają o swoje indywidualne gospodarstwa, o wspólny dom, jakim jest cała gmina – miasto i otaczające je wsie – dba samorząd. Na jej infrastrukturę składają się takie elementy jak: ulice, chodniki, oświetlenie, kanalizacja, usługi komunalne, w tym transport, edukacja, budynki użyteczności publicznej i inne. Jej utrzymanie, będące jednym z podstawowych zadań samorządu, stanowi lwią część jego budżetu.

Budżet wielickiego samorządu na rok 2022 zakłada kwotę w wysokości 421 mln złotych, z czego 398 milionów zabezpieczają zaplanowane dochody, w tym 210 milionów zł kwoty dochodów z podatków PIT i CIT (87 mln), opłat i majątku własnego gminy.

Podsumujmy poszczególne sektory budżetu na bieżący rok. Na edukację przeznaczono ponad 156 mln złotych. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska to 108 mln zł. Wydatki na pomoc, politykę społeczną i rodzinę kształtują się na poziomie  68 mln zł, zaś transport i łączność to w sumie ponad 33 mln zł. W budżecie przewidziano również wydatki inwestycyjne na poziomie około 120 mln zł.

• Zobacz: "Pomimo pandemii nadal będziemy inwestować." Wieliczka w nowym budżecie stawia na inwestycje

W efekcie wprowadzenie tzw. „Polskiego Ładu” w tym roku wpływy do budżetu będą mniejsze o ok. 10,5 mln zł. Równocześnie, w wyniku inflacji i wzrostu cen energii w drastyczny sposób idą w górę koszty utrzymania infrastruktury. W rezultacie samorząd staje przed wielkim wyzwaniem – jak przy tak ogromnych wzrostach cen i równocześnie mniejszych wpływach do lokalnego budżetu utrzymać poziom usług i tempo inwestycji.

Przyjrzyjmy się sytuacji w poszczególnych obszarach. Największe wydatki zaplanowano w dziedzinie edukacji, co nie może dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że samorządy ponoszą finansową odpowiedzialność za lwią część kosztów szkolnictwa przedszkolnego i podstawowego w kraju. Jak tłumaczy zastępca burmistrza ds. społecznych – Agnieszka Szczepaniak wielicki samorząd prowadzi 20 szkół oraz 9 przedszkoli. Wydatki w tej sferze można podzielić na 3 kategorie: subwencjonowane, bieżące oraz inwestycyjne. Wydatki subwencjonowane to w dużej mierze wynagrodzenia nauczycieli i pomoce naukowe. Jak sama nazwa wskazuje są one zasilane subwencją z budżetu państwa. – Niestety pieniędzy tych starcza ledwo do sierpnia, w 2022 roku w związku z brakiem pokrycia przez rząd tego typu wydatków Wieliczka – czyli my mieszkańcy – musimy z budżetu miejskiego dołożyć 23 miliony złotych –  podsumowuje Agnieszka Szczepaniak.

Wydatki inwestycyjne, czyli rozbudowa szkół i przedszkoli, budowa nowych sal gimnastycznych pochłoną w tym roku 21 mln zł. Osobny problem stanowią opłaty bieżące. – Gigantyczne podwyżki cen gazu i prądu sprawiły, że w obecnym roku już w pierwszych miesiącach opłaty za media „zjedzą” całoroczny budżet niektórych placówek przeznaczony na ten cel. Przykładowo, w budżecie szkoły podstawowej nr 4 na opłaty za gaz wstępnie zarezerwowano 140 tys. Z prognozy zaś wynika, że koszt gazu w ujęciu całorocznym wynosić będzie ok. 500 tys. To tylko jedna placówka, w każdej z pozostałych historia się powtarza, zmienne są jedynie różnice w wysokości dopłat, jakie samorząd, czyli wszyscy mieszkańcy, będzie musiał uiścić – podkreśla wiceburmistrz.

Wzrost cen za energię szczególnie odczuwany jest w instytucjach kultury. – Wielickie Centrum Kultury za użytkowanie głównego budynku w styczniu zapłaci za gaz 20 tys. zł. Dla porównania w grudniu rachunek opiewał na kwotę 5 tys. zł. To aż czterokrotny wzrost kosztów – podsumowuje Magdalena Kot, dyrektor placówki.

Centrum prowadzi ponadto działalność w ośmiu lokalizacjach – świetlicach środowiskowych. Podwyżka opłat za energię dotyczy każdej z nich. Jak szacuje dyrektor WCK, w styczniu instytucja zapłaci kilkaset procent wyższe rachunki na sumaryczną kwotę w wysokości około 60 tys. zł., co całkowicie pochłonie budżet przeznaczony na organizację wydarzeń dla mieszkańców. Mimo niekorzystnej sytuacji Centrum nie poddaje się i w najbliższym czasie – jak co roku – szeregiem atrakcji będzie wspierać Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy.

Niekorzystne zmiany w znaczny sposób dotkną poszczególne obszary infrastruktury. Przyjrzyjmy się usługom komunalnym, a dokładniej – dziedzinie transportu. W wyniku inflacji i wzrostu cen w 2021 gmina zapłaci za samo paliwo do autobusów Wielickiej Spółki Transportowej pół miliona zł więcej niż w roku ubiegłym. Wzrosną również koszty kolejnych inwestycji w infrastrukturę transportu miejskiego, zbudowaną niemal od zera w przeciągu 5 lat dzięki funduszom unijnym. –  Mimo to spółka nie planuje podniesienia cen biletów. A także w dalszym ciągu realizować będzie kolejne inwestycje – po niedawno zakończonej budowie Dworca Autobusowego w tym roku planuje zakupienie 6 nowoczesnych zeroemisyjnych elektrycznych autobusów miejskich oraz rozbudowę systemu dynamicznej informacji pasażerskiej (elektroniczne wyświetlacze na przystankach autobusowych) – mówi Krzysztof Kałuża, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska.

Organizacjami, które odgrywają istotną rolę w życiu mieszkańców wielickiej gminy, a które w szczególnie drastyczny sposób dotknięte zostaną podwyżkami są Ochotnicze Straże Pożarne. W ich przypadku koszty utrzymania budynków wzrosły trzykrotnie. –  Druhowie ochotnicy nie kryją obaw, pieniędzy wystarczy na dwa, trzy miesiące. A co dalej?” – zaznacza Adrian Palonek, przedstawiciel OSP Chorągwica, LKS Sokół Chorągwica. – Podobna sytuacja dotyka amatorskie kluby sportowe bardzo często utrzymujące się jedynie z dotacji miejskich lub drobnych datków sponsorskich. Jeśli sytuacja nie ulegnie poprawie widmo zawieszenia działalności lub ograniczeń w funkcjonowaniu podmiotów jest bardzo realne - dodaje.

– To tylko kilka przykładów pokazujących, jak drastycznie niekorzystne zmiany obciążają samorządy, a przez to wpływają na życie lokalnej społeczności - mówi Łukasz Sadkiewicz, prezes spółki „Solne Miasto. –  Pomimo trudności samorząd jest pełen determinacji i nie zamierza ustawać w wysiłkach, żeby wciąż się rozwijać i nie zwalniać tempa - podsumowuje.

W 2022 roku w wielickiej gminie realizowany będzie szereg inwestycji, w tym: budowa kanalizacji oraz rozbudowa kanalizacji sanitarnej, rozbudowa Szkoły Podstawowej w Śledziejowicach oraz Szkoły Podstawowej nr 3 w Wieliczce, budowa sali gimnastycznej przy Szkołach Podstawowych w Byszycach oraz Mietniowie, budowa sali gimnastycznej na potrzeby Szkoły Podstawowej w Mietniowie, części dydaktyczno-sportowej na potrzeby Szkoły Podstawowej Nr 4 w Wieliczce. Powstaną nowe przedszkola w Koźmicach Wielkich, Zabawie, osiedlu Lekarka. W dalszym ciągu prowadzona będzie akcja wymiany kotłów i pieców w indywidualnych oraz instalacja paneli fotowoltaicznych. Powstaną też ścieżki rowerowe i parkingi P&R w Węgrzcach Wielkich i Kokotowie.

Podczas spotkania samorządowców w Poznaniu, burmistrz Wieliczki Artur Kozioł, podkreślił, że potrzebne są posunięcia rządu, które pokażą, że samorząd jest dla niego partnerem. Chodzi przecież o mieszkańców, to z myślą o nich i w ich imieniu samorząd, najlepiej rozumiejący specyfikę lokalnych potrzeb podejmuje działania. –  Budżet opiera się o wieloletnią strategię, dla której niezwykle ważna jest wiarygodność naszych posunięć, wiarygodność budowana latami, a także stabilność uwarunkowań. Jak wśród tak wielu obecnych zmiennych możemy zachować wiarygodność i poczucie stabilności?” – pytał gospodarz Wieliczki.

Zaapelował też do rządu o następujące zmiany:

• Zwiększenie samorządom udziału w podatku PiT z 39% do 49% w ramach wsparcia wydatków bieżących.\
• Zmniejszenie podatków VAT lub możliwość odliczenia za usługi komunalne (oświetlenie uliczne, ogrzewanie, oświetlenie szkół, przedszkoli, żłobków, również niepublicznych).
• Możliwość odliczenia podatku VAT przy realizacji inwestycji społecznych (np. budowa szkół, przedszkoli, szpitali, domów pomocy społecznej, ośrodków kultury i sportu itp.) oraz odliczenie podatku VAT lub zwolnienie z podatku VAT od świadczonych usług społecznych (np. prowadzenie instytucji z obszaru edukacji, kultury, sportu jak również usług komunalnych: oświetlenie uliczne, utrzymanie  bieżące ulic, placów itp.), w których występuje zakup opodatkowany  w ramach świadczonej usługi.
• Przejrzystość w podziale środków rządowych na inwestycje (np. na ilość mieszkańców).5. Pięcioletnie dofinansowanie (3 tys. w okresie grzewczym) do opłat za gaz lub prąd (w zależności od rodzaju pieca) dla osób wymieniających piece.

– Przy tak trudnej sytuacji potrzebna jest szybka rozmowa. Jednak jest jeden warunek - musimy usłyszeć wiarygodne informacje dotyczące obecnej sytuacji, a nie zaciemniony obraz. Mieszkańcy i tak samo samorządowcy, otrzymują codziennie rachunki i trudno jest znieść telewizyjne ściemnianie pokazujące tzw. nową ekonomię od przedstawicieli rządu – stwierdził Artur Kozioł.