Historia Chrzanowa. Kim był Adolf Wagner?

Czy Adam (Adolf) Wagner z chrzanowskich Kątów był żołnierzem Pierwszej Kompanii Kadrowej? I co Wagnerowie z Chrzanowa mają wspólnego ze znanym kompozytorem?

Wszystko zaczęło się w drugiej połowie XIX wieku. Wtedy do pracy w kopalni „Matylda” przyjechała z Czech rodzina Schmelich. Po osiedleniu się w Polsce spolszczyła nazwisko na Chmielik.

Wybudowali dom przy ul. Śląskiej, niedaleko kapliczki. Tam urodziła się córka Franciszka. Obecnie tego domu już nie ma, został jakiś czas temu wyburzony.

Część członków rodziny Chmielików mieszkała w Krakowie. Rodzina utrzymywała ze sobą stały kontakt i często się odwiedzała. Podczas jednych z odwiedzin w Krakowie Franciszka poznała Dagoberta Wagnera, który z zawodu był kamieniarzem. Wzięli ślub i zamieszkali na chrzanowskich Kątach.

Dagobert, jako dobry fachowiec, miał dużo pracy. Na cmentarzu parafialnym w Chrzanowie, wzdłuż głównej alejki część pomników została wykonana właśnie przez niego.

Dagobert i Franciszka mieli czworo dzieci: dwóch synów i dwie córki. Najstarszy był Adolf, urodzony w 1890 roku, po nim Fryderyk (ur. 1897), Stefania (ur. 1901) i najmłodsza Anzelma (ur. 1904). Przeglądając rodzinną dokumentację Wagnerów, zauważamy, że dzieci Dagoberta i Franciszki urodziły się w różnych miastach. Dlaczego? Jak się okazuje, rodziny Franciszki i Dagoberta mieszkały w oddalonych od siebie miastach, daleko od Chrzanowa, a ponieważ Franciszka bardzo lubiła podróżować, odwiedzała bliskich nawet wtedy, gdy była już w mocno zaawansowanej ciąży. I tak przykładowo najstarszy syn – Adolf – urodził się w Bytomiu.

W 1908 roku zmarł Dagobert. Dwa lata później Franciszka ponownie wyszła za mąż, tym razem za Łukasza Jacaka, z którym miała jeszcze dwóch synów: Leopolda i Józefa.

Czy Adolf Wagner był żołnierzem Piłsudskiego?

Podczas obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości dotarłem do informacji o trzech mieszkańcach Chrzanowa, którzy byli żołnierzami I Kompanii Kadrowej. Jednym z nich był Adolf Wagner. Zastanawiałem się, czy nie jest on spokrewniony z mieszkańcami chrzanowskich Kątów o takim samym nazwisku.

I jak się okazało, trafiłem w „dziesiątkę”. Wśród nazwisk żołnierzy Pierwszej Kompanii Kadrowej znajdziemy nazwisko Adama / Adolfa / Wilhelma Wagnera, synu Dagoberta i Franciszki z domu Chmielik, który urodził się w Bytomiu 1 sierpnia 1890 roku. Po pierwszej wojnie światowej zamieszkał w Krynicy, gdzie założył rodzinę i pracował w Państwowym Zakładzie Zdrojowym. Do Chrzanowa jednak często przyjeżdżał w odwiedziny. Podczas drugiej wojny światowej został aresztowany i wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie zginął 18 marca 1943 roku.

Pokrewieństwo z kompozytorem Wilhelmem Richardem Wagnerem

Pragnę podziękować pani Wandzie Siewniak, wnuczce Anzelmy Wagner (córki Franciszki i Dagoberta) za zdjęcia i informacje. Pani Wanda wspomniała również o dokumentach, będących w posiadaniu jej babci Anzelmy, które potwierdzały, że Dagobert Wagner był spokrewniony z Wilhelmem Richardem Wagneren, niemieckim kompozytorem, dyrygentem i teoretykiem muzyki okresu romantyzmu. Niestety, te dokumenty nie przetrwały.

Bardzo dziękuję również pani Grażynie, pani Ewie i panu Krzysztofowi, wnukom Fryderyka Wagnera za zdjęcia i informacje na temat ich rodziny. Kolegujemy się od dzieciństwa, a z Krzysztofem spędzaliśmy nieraz długie godziny na zabawach i rozmowach na temat naszej przyszłości. Ciekawych szczegółów na temat jego rodziny dowiedzieliśmy się natomiast dopiero teraz.

Jak Twardowski napisał „Spieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą”, a ja dodam: „Spieszmy się rozmawiać z ludźmi o naszej historii, bo o wielu zdarzeniach nigdy się nie dowiemy”.

Roman Madejski