Z obiektywnego punktu widzenia umiejętność niesienia pomocy drugiej osobie jest konieczne i doceniane. Postawa wspierająca, w której dziecko przejmuje rolę rodzica - niewydolnego w wykonywaniu swoich obowiązków – nie jest jednak tym, czego oczekuje się w społeczeństwie. Co więcej, parentyfikacja dziecka może negatywnie wpłynąć na jego rozwój i dalsze funkcjonowanie w życiu dorosłym.
Dzieciństwo w roli rodzica
Ze zjawiskiem parentyfikacji mamy do czynienia w momencie, w którym dziecko przejmuje na siebie odpowiedzialność zarówno za fizyczny, jak i emocjonalny stan dorosłego – rodzica lub rodziców. Dziecko wchodzi w rolę dorosłego, który najczęściej – z uwagi na swoją niedojrzałość lub nieporadność życiową – nie jest w stanie zaopiekować się samym sobą, a tym bardziej drugim człowiekiem – jest to sytuacja, w której należałoby umówić się na konsultacje z psychologiem ze Strefamysli.pl. Dorosły taki manipuluje potrzebami bliskości dziecka tak, by dawać ją jedynie w momencie, w którym dziecko zaspokajać będzie jego potrzeby. Poddane takim zabiegom dziecko, aby wypełnić swoje potrzeby bliskości i ciepła, by uszczęśliwić rodzica i zaskarbić sobie jego uwagę, będzie troszczyć się o realizowanie wszystkich jego potrzeb.
Parentyfikacja emocjonalna a instrumentalna
Parentyfikacja przybrać może dwie postaci. Pierwszą jest zaspokajanie finansowo – organizacyjnych potrzeb rodzica. Dziecko w takiej sytuacji stara się dorabiać d budżetu, organizuje pomoc i wsparcie, samodzielnie zajmuje się zakupami, przejmuje obowiązki rodzicielskie wobec młodszego rodzeństwa, odbierając je ze szkoły czy spotkań z rówieśnikami. W przypadku, gdy rodzic jest w gorszym stanie fizycznym – staje się jego opiekunem, dbając o wizyty lekarskie czy przyjmowanie leków. Taka sytuacja jest niedopuszczalna – należy skorzystać z pomocy, jaką oferuje psychoterapia Warszawa Mokotów. Parentyfikacja emocjonalna z kolei polega na psychicznym wspieraniu rodzica w ciężkich chwilach czy w konfliktach między partnerami. Dziecko pełni wówczas funkcję pocieszyciela, powiernika, na którego barkach spoczywają wszystkie problemy, żale i niepowodzenia rodzica.
Jakie mechanizmy kierują parentyfikacją?
Wraz z postępującą u dziecka parentyfikacja dochodzi w nim do wykształcenia pozoru kontroli nad sytuacją, pozornej stabilizacji, jaką kreuje ono w oparciu o zachowania w stosunku do rodzica i rodziny. Wskutek wypełniania emocjonalnych czy organizacyjnych potrzeb rodzica dziecko otrzymuje bowiem akceptację i miłość rodzica, które w zdrowej relacji otrzymywałoby bezwarunkowo. Prowadzi to do zaniżenia poczucia własnej wartości, umniejszania swoim potrzebom i wręcz ich ukrywania – wszystko w trosce o dobro rodziny i akceptację rodzica.
Funkcjonowanie z piętnem parentyfikacji
Parentyfikacja – wbrew pozorom – nie wpływa jedynie na dzieciństwo. Dziecko wchodzi bowiem w dorosłe życie z piętnem parentyfikacji w swojej psychice. Zazwyczaj przejawia się ono:
● ciągłym poczuciem winy,
● brakiem umiejętności odczuwania przyjemności,
● koniecznością samopoświęcenia się, wchodzenia w rolę bohatera dla partnera – co najczęściej odbywa się przez wchodzenie w związki z osobami wymagającymi opieki, uzależnionymi,
● trudnościami w identyfikacji i regulacji odczuwanych emocji,
● trwaniem w uzależnieniu od rodzica i konieczności pomagania mu pomimo posiadania własnego życia i rodziny.
Czy można ochronić dziecko przed parentyfikacją?
Problemy dorosłego świata są częścią życia każdego z nas. W momencie, w którym przechodzimy przez kryzys, musimy zmierzyć się z traumatyczna dla nas sytuacją – bardzo często poszukujemy wsparcia we wszystkich bliskich nam osobach – również w dziecku. Jest to błąd. Oczywiście, w pewnych sferach możemy zwiększyć jego zakres obowiązków, częściej rozmawiać czy przytulać. Dziecko jednak nie może stać się powiernikiem, najlepszym przyjacielem, czy osobą, na barkach której spocznie organizowanie życia rodzinnego lub zapewnianie potrzeb materialnych domu. Bezwzględnie wystrzegać należy się przedwczesnego usamodzielniania dziecka, przydawania mu zadań, które pełnią ludzie dorośli. W przypadku konieczności poszukiwania pomocy należy zwrócić się o nią do osób i podmiotów z zewnątrz – dalszej rodziny, przyjaciół czy odpowiednich instytucji.
Mimo, że dzieci, które radzą sobie niczym osoby dorosłe postrzegane są jako osoby silne, zahartowane, odpowiedzialne i niezłomne – dorastanie z piętnem parentyfikacji pozbawia je możliwości ukształtowania własnej samoświadomości i niezależnego poczucia własnej wartości. Identyfikacja problemu i podjęcie walki o samych siebie to kolejne wyzwanie przed jakim stanąć musi – już w dorosłym życiu – ofiara parentyfikacji.
