Ptasia grypa znowu w Polsce. Padają dziesiątki tysięcy ptaków

Jej ostatnie ognisko zostało rozpoznane w Polsce w marcu 2017 roku. I choć w Europie wirus H5N8 utrzymywał się jeszcze długo, to na szczęście do Polski nie dotarł. Niestety, pod koniec roku 2019 ponownie pojawił się w naszym kraju. Mamy już trzy ogniska wirusa grypy ptaków H5N8.

Pierwsze ognisko ptasiej grypy

Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu pierwszego ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu pojawił się 31 grudnia 2019 r. Potwierdzono w nim wystąpienie ogniska wysoce grypy ptaków w gospodarstwie, w którym utrzymywano 12 089 indyków. Informacja była pewna – potwierdził ją Państwowy Instytut  Weterynaryjny - Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.

Gospodarstwo, w którym stwierdzono ognisko choroby, znajduje się w gminie Uścimów, w powiecie lubartowskim, w województwie lubelskim. Służby weterynaryjne wdrożyły wszystkie procedury zwalczania przewidziane w przypadku wystąpienia wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu. Ustanowiono obszar zapowietrzony o promieniu co najmniej 3 km wokół ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków obejmujący miejscowości w gminie Uścimów w powiecie lubartowskim: Stary Uścimów, Nowy Uścimów, Drozdówka, Głębokie, Maśluchy, Orzechów Kolonia, a także obszar zagrożony w powiatach lubartowskim, łęczyńskim i parczewskim o promieniu co najmniej 7 km poza obszarem zapowietrzonym. Główny Lekarz Weterynarii w dniu 31 grudnia 2019 r. poinformował też Komisję Europejską o wystąpieniu wysoce zjadliwej grypy ptaków za pośrednictwem systemu ADNS.

Kolejne ogniska ptasiej grypy w Polsce

Niestety na tym nie koniec. Jeszcze tego samego dnia pojawił się komunikat o stwierdzeniu 2 i 3 ogniska ptasiej grypy.

Jak informował Główny Lekarz Weterynarii 31 grudnia 2019 r. w godzinach wieczornych na podstawie wyników badań w dwóch gospodarstwach kontaktowych powiązanych z ogniskiem nr 1 potwierdzono wystąpienie ognisk wtórnych tej choroby.

Obydwa gospodarstwa znajdują się w gminie Uścimów, w powiecie lubartowskim, w województwie lubelskim. W ognisku nr 2019/2  utrzymywano 9 500 indyków. W ognisku nr 2019/3 utrzymywano 20 600 indyków. Służby weterynaryjne wdrożyły wszystkie procedury zwalczania przewidziane w przypadku wystąpienia wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu.

Ptasia grypa także w Wielkopolsce

W ciągu kolejnych dni przyszły następne złe wieści. 2 i 3 stycznia potwierdzono wystąpienie grypy ptaków w kolejnych 2 gospodarstwach.

Wyniki badań z dnia 2 stycznia 2020 r. potwierdziły wystąpienie wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) podtypu H5N8 w gospodarstwie utrzymującym perlice, położonym w gminie Uścimów, w powiecie lubartowskim w województwie lubelskim. Jest to gospodarstwo kontaktowe, powiązane epizootycznie z trzema poprzednimi ogniskami HPAI stwierdzonymi w tej samej miejscowości. Gospodarstwo położone jest na obszarze zapowietrzonym.

Wyniki badań z dnia 3 stycznia 2020 r. potwierdziły wystąpienie wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) podtypu H5N8 w gospodarstwie utrzymującym kury nioski, położonym w gminie Przygodzice, w powiecie ostrowskim, w województwie wielkopolskim. Jest to pierwotne ognisko HPAI w tym województwie.

Czym jest ptasia grypa?

Grypa może występować u wszystkich gatunków drobiu i wielu gatunków dzikich ptaków. Niekiedy zakażeniu może ulec też człowiek, ale są to sytuacje bardzo rzadkie i w praktyce ograniczone do Azji i Afryki. Jednak należy stwierdzić, że dotychczas nie stwierdzono zachorowań spowodowanych wirusem grypy H5N8 u człowieka. Wyróżnia się wiele odmian wirusa grypy, które oznaczane są symbolami, takimi jak np. H5N1 czy H5N8.

Wirusy grypy bardzo szybko mutują, a to sprawia, że skuteczność szczepionek jest bardzo ograniczona, nie ma też skutecznych leków, gdyż, np. antybiotyki działają na bakterie, a nie na wirusy. Dlatego jak na razie jedyną efektywną bronią w walce z grypą ptaków jest:

• szybkie rozpoznanie choroby w laboratorium,

• likwidacja ptaków w ognisku oraz

• wprowadzenie tymczasowych restrykcji na obszarze występowania grypy, aby zapobiec jej dalszemu rozprzestrzenieniu (zgodnie z decyzją PLW).

Poza szybkim tempem mutacji, wirus posiada szereg innych niekorzystnych cech. Na przykład długo przeżywa w niskich temperaturach: w temperaturze +4°C (temperatura lodówki) ponad 2 miesiące, a w zamrożeniu wiele miesięcy, a nawet lat. Dlatego też mylny, choć bardzo rozpowszechniony, jest pogląd, że „zima wymrozi” wirusy grypy, gdyż to właśnie w tym okresie choroba występuje najczęściej. Wirus jest zdradliwy również z tego względu, że u jednych ptaków (np. kur czy indyków) może powodować bardzo gwałtowny przebieg i wysoką śmiertelność, podczas gdy inne gatunki (np. kaczki czy gęsi) czasami chorują, a niekiedy pozostają zdrowe. W tym samym czasie wirus może się u nich niepostrzeżenie namnażać i mogą one stanowić „ciche” źródło zakażenia dla wrażliwych ptaków.

Na szczęście wirus grypy posiada też kilka słabych punktów. Po pierwsze – jest bardzo wrażliwy na wysoką temperaturę i pod działaniem 70°C ginie prawie natychmiast. Dlatego też drób i jaja właściwie upieczone, usmażone lub ugotowane są w pełni bezpieczne. Po drugie – powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne, mydło i detergenty bardzo skutecznie eliminują zagrożenie. Zachowanie podstawowych zasad higieny, częste mycie rąk ciepłą woda z mydłem, dezynfekcja pomieszczeń inwentarskich, są prostymi, a jednocześnie bardzo efektywnymi sposobami zapobiegania grypie.

Jakie objawy mogą sugerować, że drób choruje na grypę?

Na początku choroby spada apetyt i pragnienie. Ponieważ wirus atakuje mózg, chore osobniki mogą wykazywać objawy nerwowe: drgawki, porażenia skrzydeł, chwiejny chód, skręt szyi, czy też wygięcie szyi na grzbiet (tzw. „patrzenie w gwiazdy”). Towarzyszyć temu może duszność, sine zabarwienie grzebienia i biegunka. Ptaki są osowiałe, mają nastroszone pióra i gromadzą się wokół źródeł ciepła. U drobiu nieśnego gwałtowanie spada liczba składanych jaj. U gęsi składane jaja mogą być pozbawione skorup (tzw. „lanie jaj”). Hodowca powinien jednak pamiętać, że opisane wyżej objawy nie zawsze muszą występować. Czasami występują nagłe przypadki śmiertelne, bez poprzedzających je zauważalnych zmian w zachowaniu. Dotyczy to przede wszystkim kur i indyków.

Jak rozprzestrzenia się ptasia grypa?

Przenosicielem wirusów grypy są ptaki dzikie, przede wszystkim gatunki związane ze środowiskiem wodnym, czyli kaczki, gęsi i łabędzie. Inne gatunki mogą w ograniczonym stopniu odgrywać rolę w rozprzestrzenianiu wirusa na bliskie odległości. Drób może się zakazić jeśli korzysta z tych samych siedlisk, np. zbiorników wodnych albo pastwisk, gdzie bytowały ptaki dzikie. Nie jest przy tym konieczne, aby użytkowanie tych miejsc odbywało się w tym samym czasie. Wirus może bowiem przeżyć w wodzie i innym wilgotnym środowisku przez wiele dni, a nawet tygodni, szczególnie w niskiej temperaturze. Tak więc zbiorniki wodne, na których przebywały dzikie ptaki, mogą być w miesiącach jesienno-zimowych długotrwałym źródłem zakażenia dla drobiu.