Można już składać wnioski w ramach programu „Rodzina 500 plus”. Wprowadzono w nim jednak szereg zmian, które mają ukrócić nadużycia, do jakich dochodziło. Co konkretnie uległo zmianie?
Podstawowe zasady programu „Rodzina 500 plus” pozostały bez zmian. Nadal na drugie dziecko, niezależnie od dochodu rodziców, przysługuje 500 zł, natomiast w przypadku pierwszego dziecka – świadczenie przyznawane jest według kryterium dochodowego. Próg dochodowy, tak samo jak wcześniej, wynosi 800 zł na osobę lub 1200 zł na osobę w sytuacji, gdy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne.
O świadczenie mogą ubiegać się rodzice, opiekun prawny lub opiekun faktyczny dziecka – pod warunkiem, że dziecko z nim mieszka i jest na jego utrzymaniu. Z kolei świadczenia nie przysługują rodzinom zastępczym, rodzicom, którzy otrzymują zagraniczne świadczenia na dzieci oraz rodzicom, których dziecko przebywa w domu dziecka czy innej placówce opiekuńczo-wychowawczej lub też zawarło małżeństwo przed ukończeniem 18 roku życia.
Czego dotyczą zmiany?
Wprowadzone w tym roku w programie 500+ zmiany mają na celu wypełnienie luk prawnych, a przez to wyeliminowanie nadużyć i wyłudzeń, do jakich dotychczas dochodziło. Zdarzało się na przykład, że rodziny „dopasowywały” dochód do kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko. Niektóre osoby zwalniały się z pracy, a następnie podpisywały z tym samym pracodawcą umowę, w świetle której zarabiać miały dużo mniej. Tym samym kwalifikowały się do otrzymania świadczenia 500+ również na pierwsze dziecko.
Pojawiały się też przypadki manipulowania opieką naprzemienną w przypadku rodziców rozwiedzionych – rodzic, który po rozwodzie nie sprawował opieki nad dzieckiem, a starał się o świadczenie 500+ na dziecko z drugiego już związku, we wniosku podawał również dziecko z wcześniejszego małżeństwa. Tym samym, bez uwzględnia kryterium dochodowego, mógł otrzymać zasiłek na pierwsze dziecko z nowego związku.
Częste było także deklarowanie, niezgodnie ze stanem faktycznym, samotnego wychowywania dziecka. – Wcześniej wystarczyło samo oświadczenie strony. Dana osoba oświadczała, że samotnie wychowuje dziecko. Niestety, nie zawsze było to zgodne ze stanem faktycznym. Najczęściej zdarzało się to w przypadku, gdy rodzice nie byli małżeństwem, niemniej wspólnie wychowywali dziecko. Być może część z tych osób nie była świadoma, że drugi rodzic musi być wpisany we wniosku? Tymczasem dwie osoby stanu wolnego, które razem wychowują dziecko, też tworzą rodzinę – podkreśla pracownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lędzinach.
Najistotniejsza zmiana, jaką wprowadzono, dotyczy zatem konieczności ustalenia alimentów na dziecko od drugiego z rodziców w przypadku ubiegania się o świadczenie wychowawcze przez osobę samotnie wychowującą dziecko. – Obecnie, aby samotny rodzic otrzymał świadczenie wychowawcze, musi mieć zasądzone alimenty. W naszej gminie jest kilka osób, które będą musiały złożyć wnioski do sądu o zasądzenie alimentów – tłumaczy Romana Parduła, Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chełmie Śląskim.
Zgodnie z dodanym art. 8 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, świadczenie wychowawcze na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd. Wyjątkiem są sytuacje, gdy drugie z rodziców dziecka nie żyje; ojciec dziecka jest nieznany; powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone; sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka; dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.
Od 1 sierpnia 2017 roku weszły również w życie nowe przepisy dotyczące ustalania dochodu rodziny, które mają zastosowanie do przyznawania świadczeń wychowawczych na pierwsze dziecko. – Kolejna istotna zmiana dotyczy osób, którym przyznano świadczenie i uwzględniono utratę dochodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Obecnie Organ ma obowiązek weryfikacji przyznanego tej osobie prawa do świadczenia wychowawczego po upływie 3 miesięcy od daty utraty dochodu. Służy to do weryfikacji, czy dana osoba podjęła zatrudnienie i nie poinformowała o tym fakcie Organu – wyjaśnia Romana Parduła, Kierownik GOPS w Chełmie Śląskim.
Nowe regulacje wyłączają stosowanie przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą.
Zmiany dotyczą także osób prowadzących działalność podlegającą opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Dochód z tego tytułu nie będzie już w ustalany w oparciu o oświadczenie członka rodziny, lecz w oparciu o odpowiednie dane z zaświadczenia z urzędu skarbowego, dołączanego do wniosku przez osobę ubiegającą się. Dane te będą podstawą do ustalenia dochodu z tego tytułu i będą miały zastosowanie przy ustalaniu prawa do świadczeń wychowawczych na pierwsze dziecko.
Warto wcześniej
Składanie wniosków w ramach programu „Rodzina 500 plus”, na nowy okres świadczeniowy rozpoczęło się już 1 sierpnia, czyli miesiąc wcześniej niż wynikało to z wcześniejszych przepisów. Dzięki tej zmianie ujednolicony został termin składania wniosków o różne formy wsparcia. Ponadto, z uwagi na fakt, że trwają jeszcze wakacje i część rodzin jest na wyjazdach, a część dopiero wybiera się na urlopy, rozładowały się kolejki.
– Od 1 sierpnia składanie wniosków przebiega bez najmniejszego problemu. Osoby przychodzą pojedynczo, kolejka jest nieduża, jak na razie czasem zdarza się kilu oczekujących. Trzy osoby odbierają składane wnioski, zatem nie ma problemu z oczekiwaniem – mówi Agnieszka Sorek, Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Imielinie. – W zeszłym roku baliśmy się większego napływu mieszkańców i dłuższych kolejek. Mieliśmy przygotowane na korytarzu krzesła, żeby oczekujący mogli usiąść. Ale wszystko szło sprawnie i długo nie trzeba było czekać na złożenie wniosku – dodaje.
– Mieszkańcy obsługiwani są na bieżąco. Zauważyliśmy, że ludzie sukcesywnie składają wnioski przez cały dzień, nie robią się zatory o konkretnych godzinach – udało nam się dowiedzieć w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Bojszowach.
Dlaczego warto złożyć wniosek w sierpniu? Jak podaje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, złożenie prawidłowo wypełnionego i kompletnego wniosku w sierpniu daje gwarancję ciągłości wypłaty wsparcia. Oznacza to, że przyznanie świadczenia wychowawczego oraz wypłata za październik nastąpi do 31 października 2017 roku. Z kolei złożenie wniosku we wrześniu spowoduje, że ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i jego wypłata za październik i listopad nastąpi nie później niż do 30 listopada. W przypadku gdy wniosek zostanie złożony w październiku, przyznanie i wypłata świadczenia wychowawczego za październik, listopad i grudzień nastąpi do 31 grudnia. Gdy wniosek zostanie złożony w listopadzie, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do dnia 31 stycznia następnego roku. Jeśli natomiast wniosek zostanie złożony w okresie od 1 grudnia do 31 stycznia, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz wypłata świadczeń przysługujących od miesiąca złożenia wniosku, następuje do ostatniego dnia lutego.
„Należy więc pamiętać, że wskutek złożenia wniosku później niż w październiku, prawo do świadczenia wychowawczego zostanie ustalone od miesiąca złożenia wniosku, bez wyrównania za wcześniejsze miesiące w ramach obowiązującego okresu świadczeniowego” – czytamy na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Również z punktu widzenia urzędników, wydłużenie okresu przyjmowania wniosków i ich rozpatrywania, a także podzielenie go na w sumie pięć części, jest korzystną zmianą. Dzięki temu sprawniej powinno pójść przyznawanie świadczeń.
Wygodnie przez Internet
Wnioski o przyznanie świadczenia 500+ można składać osobiście, najczęściej w ośrodkach pomocy społecznej na terenie danej gminie, właściwej dla miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się. Można to też zrobić listownie lub online za pomocą czterech kanałów – do wyboru jest: ministerialny Portal Informacyjno-Usługowy Emp@tia, bankowość elektroniczna, PUE ZUS – Platforma Usług Elektronicznych ZUS oraz Profil Zaufany.
Jak udało nam się dowiedzieć, wnioskodawcy bardzo często korzystają z kanałów internetowych. – Około 1/3 wniosków, jakie otrzymujemy, wpływa do nas za pośrednictwem kanałów elektronicznych. Najczęściej osoby, które starają się o świadczenie na pierwsze dziecko wolą przyjść osobiście, natomiast pozostali, w przypadku których nie ma wymogu dokumentowania sytuacji dochodowej, bardzo często składają wnioski w formie elektronicznej. Wszystko przebiega bez zakłóceń. Niewątpliwie jest to duże udogodnienie – podaje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bieruniu.
Anna Piątkowska-Borek
fot. MRPiPS
