Józef Kutrzeba , aspirant Polskiej Policji Państwowej, w 1939 r. pełnił służbę na Posterunku PP w Wieliczce.
Józef Kutrzeba urodził się 4. 01. 1887 r. w Myślenicach jako syn Bronisławy ze Święchów i Jana. Po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości i powstaniu Policji Państwowej od 1919 r. rozpoczął służbę na Posterunku w Trąbkach po roku przeniesiony do pełnienia służby jako starszy posterunkowy na Posterunku w Wieliczce Był żonaty z wieliczanką Heleną Sendur (1898-1975) .
Z tego małżeństwa w międzywojniu na świat przyszły dzieci: Zdzisław, Tadeusz, Zofia. . Mieszkał z rodziną w Wieliczce przy ul. H. Sienkiewicza 21. Na jednym z zachowanych zdjęć z I Komunii św. Zdzisława Kutrzeby w 1932 r.- są jego rodzice – Helena i Józef - w drugim rzędzie z prawej, rodzeństwo, dziadkowie Maria i Jan Sendurowie.
Józef Kutrzeba w wyniku powszechnej mobilizacji w sierpniu 1939 r. trafił na front wschodni, gdzie po agresji Sowietów na Polskę dostał się do niewoli radzieckiej. Był jeńcem obozu w Ostaszkowie, skąd wywieziono go (Lista wywózkowa z Ostaszkowa: pod nr 25 jest Kutrzeba Józef nr 3256) do Tweru (Kalinina), gdzie po 9.04. 1940 r. został zastrzelony strzałem w tył głowy przez NKWD. Do końca był w mundurze policyjnym. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Miednoje. W 2007 r. pośmiertnie został mianowany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego na stopień aspiranta Policji Państwowej. W Wieliczce na cmentarzu na grobie rodzinnym w kwaterze nr 3 rodzina upamiętniła go tabliczką o treści: „Józef Kutrzeba ur. 4.01.1887, jeniec wojenny nr 3256 zamordowany 9. 04.1940 w Ostaszkowie ZSRR. Cześć Jego pamięci.”
Helena Kutrzebowa z dziećmi, siostrą Marią Walkowską mieszkała w Wieliczce i oczekiwała powrotu męża. Z Polskiego Czerwonego Krzyża otrzymała informacje, że mąż zaginął na Wschodzie. Nie otrzymała renty po mężu, nie miała środków na utrzymanie rodziny - mimo to dzieci wykształciła. Aktualnie w Wieliczce nie ma już domu Państwa Kutrzebów przy ul. H. Sienkiewicza 21.
Z inicjatywy Stowarzyszenia „Klub Przyjaciół Wieliczki” - niżej podpisanej, władze Wieliczki upamiętniły Józefa Kutrzebę na wielickim cmentarzu posadzeniem w dniu 3.03.2010 r. „Dębu Pamięci”. Certyfikat na „Dęba Pamięci” nr 2328/10683/WE/2010 wystawiony przez Komitet Organizacyjny Programu „KATYŃ…ocalić od zapomnienia” reprezentowany przez o. Józefa Jońca SchP (zginął w katastrofie smoleńskiej 10.04.2010 r.) odebrał Tadeusz Kutrzeba, syn zamordowanego oraz wnuk Adam, mieszkaniec Wieliczki. Dziękuję Panu Adamowi za udostępnienie fotografii i dokumentów.
Józef Kutrzeba został przedstawiany na 148 spotkaniu z cyklu „Wieliczka-Wieliczanie” pt. „W 70 rocznicę zbrodni katyńskiej (1940-2010) - wieliczanie jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska w ZSRR, zamordowani w 1940 r.”. Relacja ze spotkania i zebrane dane zostały opublikowane przez autorkę niniejszego artykułu serii wydawniczej „Biblioteczka Wielicka”, zeszyt nr 93 (2010 r.). Pracownik Policji w Wieliczce Piotr Lachman w budynku Policji umieścił w gablocie fotografie i biogram Józefa Kutrzeby.
W 2019 r. mija 100 lat działalności Polskiej Policji Państwowej - jest okazja do upamiętnienia w Wieliczce na budynku Policji przy ul. Józefa Jedynaka wszystkich policjantów z Powiatu Wielickiego zamordowanych w 1940 r. przez NKWD. Będzie o nich mowa w kolejnych artykułach na łamach „Głosu Wielickiego” .
Opracowała Jadwiga Duda
