Dębica: Pamiętajmy o...(25) : Co ciekawego w Powiecie Dębickim możemy pokazać znajomym którzy, odwiedzą nas w czasie wakacji [cz.2]

Kiedy już zdążyliśmy pochwalić się odwiedzającej nas rodzinie lub znajomym polaną Kałużówka i jej historią [wypadałoby wcześniej tam samemu się przejechać, żeby później z gośćmi nie błąkać się po lesie] lub Górą Śmierci w Paszczynie i Ekspozycją Historyczno-Dydaktyczną leżącą u stóp tego cmentarza ofiar obozu pracy przymusowej możemy zaproponować małą wycieczkę do południowo-wschodniej części Gminy Dębica.

W urokliwych klimatach wsi Stobierna z pewnością wzbudzi zainteresowanie replika Grodu Słowiańskiego. Najlepiej gdyby udało się nam połączyć zwiedzanie z cykliczną imprezą plenerową „Atak Morawian na Wiślan”. Wówczas to na naszych oczach ożyją czasy początków osadnictwa słowiańskiego na dębickich  terenach. Dla dzieci dodatkową atrakcją będzie z pewnością pobliski Park Owadów, gdzie będą mogły zobaczyć w dużym powiększeniu stworzenia, które zamieszkują nasze pola i łąki, a na które z racji ich niewielkich rozmiarów większość z naszych milusińskich nie zwraca uwagi.

Miasto Dębica i Gmina Dębica są członkami Szlaku Chasydzkiego, który przybliża nam kulturę byłych mieszkańców naszych terenów wyznania mojżeszowego. Nasze tereny są najbardziej na zachód wysuniętymi elementami tego szlaku. W jego ramach między Włodawą na północy a Baligrodem na południu oraz Wielkimi Oczami na wschodzie i Dębicą na zachodzie możemy zapoznać się z ocalałymi pamiątkami po dawnej żydowskiej ludności, która wraz z Polakami zamieszkiwała na tych terenach. W mieście Dębica godnymi polecenia jest dawna synagoga nowomiejska [zwana popularnie bóżnicą] przy ulicy Krakowskiej z XVIII wieku, za zgodą właścicieli czyli Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie pełniącej rolę domu handlowego, cmentarz żydowski czyli kirkut przy ulicy Cmentarnej założony na przełomie XVII i XVIII wieku oraz grób masowy na Wolicy z 1942 roku zawierający szczątki 574 osób z dębickiego getta  zamordowanych przez niemieckich okupantów. Pamiątki, które pozostały po dębickich Żydach możemy zobaczyć częściowo na wystawie w Muzeum Regionalnym przy ulicy Ratuszowej 4, resztę zaś podczas zwiedzania Ekspozycji Historyczno – Dydaktycznej w Paszczynie. Dla tych osób, które chciałyby poszerzyć swoje wiadomości odnośnie judaików na terenach powiatu dębickiego polecałbym także zwiedzenie żydowskich cmentarzy w Brzostku, Jodłowej – Wisowej i w Pilźnie.

Ale nie sama historią, chociaż nie wiadomo jak ciekawą, człowiek żyje. Ważnym jest kontakt z przyrodą i to najlepiej w swym danym, nieskalanym przez działalność człowieka stanie. Na terenach powiatu dębickiego możemy zaproponować naszym przyjaciołom zwiedzenie, jeśli już nie wszystkich, to przynajmniej jednego z trzech rezerwatów przyrody. Po prawobrzeżnej stronie rzeki Wisłoki w Gminie Brzostek możemy zobaczyć rezerwat „Kamera” w którym na ponad 37 hektarach terenu chronione jest naturalne stanowisko rzadkiego krzewu, jakim jest kłokoczka południowa. Ochronie podlega też las bukowy z innymi cennymi gatunkami roślin. Spotkamy tu m.in.: wawrzynek wilczełyko, widłak goździsty, buławnik mieczolistny i bluszcz pospolity. W rezerwacie występują liczne gatunki ptaków, w tym także drapieżnych, m.in. jastrzębie i myszołowy. Na drugim, lewym brzegu Wisłoki znajdują się dwa rezerwaty. Pierwszy z nich, niewielki, bo liczący niewiele ponad 3 hektary to rezerwat „Słotwina” na terenie Gminy Pilzno. Przedmiotem ochrony w tym rezerwacie są stanowiska rzadkiego gatunku paproci – pióropusznika strusiego. Licznie występuje on na terenach przyległych do meandrującego w lesie łęgowym Potoku Machowskiego. Obecnie w sezonie letnim, kiedy śledzimy jego bieg to mamy wrażenie jakby przedzierał się przez dawną puszczę, pełną poprzewracanych pni. Oprócz pióropusznika strusiego z interesujących roślin występują tu ciemiężyca zielona, bluszcz pospolity i kalina koralowa. Drugi z nich to rezerwat "Torfy" o powierzchni prawie 12 hektarów, który jest położony w miejscowości Chotowa na terenie Gmina Czarna. Powstał on w celu zachowania stanowiska rosiczki okrągłolistnej. Jest to roślina owadożerna porastająca masowo centralną część lasu czyli torfowisko przejściowe.
Oprócz rosiczki możemy tutaj spotkać : bagno zwyczajne, żurawina błotna, borówka bagienna, turzyca bagienna.  Z świata fauny występuje tu m.in. jaszczurka zwinka, żmija zygzakowata i zaskroniec zwyczajny.

Zatem, jak łatwo zauważyć, nie mamy się czego wstydzić i zawsze możemy swoich przyjaciół zaskoczyć czymś ciekawym tak, by wyjeżdżając od nas mówili: „warto było przyjechać”.

Tekst i zdjęcie archiwalne: Jacek Dymitrowski

Jacek Dymitrowski

Dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy