1 września 2019 r. w Radłowie odbyły się obchody 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej – Bitwy Radłowskiej. Uroczystości rozpoczęły się od odsłonięcia ufundowanej przez krakowski Instytut Pamięci Narodowej, tablicy upamiętniającej gen. Kazimierza Tumidajskiego.
Symbolicznego ukazania dokonali: Burmistrz Radłowa Zbigniew Mączka, dr Maciej Korkuć – Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie oraz wnuczka generała, Joanna Zaradkiewicz. Złożono kwiaty oraz pozostawiono znicz pamięci. Tablica została poświęcona przez proboszcza parafii p. w. Św. Jana Chrzciciela Radłowie – ks. Janusza Maziarkę. Wartę honorową pełnili żołnierze rekonstruktorzy Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznej „Wrzesień’39” wraz z harcerzami działającymi przy ZSP w Woli Radłowskiej – 51 TDH „Pasjonaci z Woli Radłowskiej”.
Kazimierz Tumidajski urodził się 28 lutego 1897 r. w Radłowie. Rozpoczął edukację w gimnazjum w Tarnowie, którą przerwał wybuch wojny. Mimo braku zgody rodziców, Kazimierz w wieku 17 lat wstąpił do Legionów Polskich. Walczył na Węgrzech i w Galicji Wschodniej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do formujących się jednostek Wojska Polskiego. Za udział w wojnie otrzymał Krzyż Virtuti Militari V klasy i czterokrotnie Krzyż Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych ukończył kurs dowódców kompanii w Rembertowie, pełnił służbę w Wilnie, Warszawie i Olechowcach. Po wybuchu II wojny światowej Kazimierz wszedł w skład pułku piechoty, który w strukturach 21. Dywizji Piechoty Górskiej walczył w okolicach Bochni, Brzeska, Nowego Wiśnicza i Tarnowa. Ostatnia bitwa jaką stoczył jego oddział, miała miejsce w rodzinnych stronach – w Radłowie i w Biskupicach Radłowskich 7-8 września 1939 r. Kontynuował walkę 9 września, wyprowadził część swoich żołnierzy z okrążenia i w doskonale znanych sobie lasach radłowskich, stworzył jeden z pierwszych oddziałów partyzanckich. W okupowanej Polsce włączył się w działalność konspiracyjną. Do końca 1939 r. pełnił funkcję komendanta Organizacji Orła Białego w Tarnowie. Na początku 1940 r. został inspektorem rejonowym konspiracyjnych komórek Służby Zwycięstwa Polski. Używał pseudonimu „Kazimierz Grabowski”. Po prawie rocznym pobycie w Tarnowie, zagrożony dekonspiracją i aresztowaniem, wyjechał do Krakowa. Pełnił tam funkcję II zastępcy kierownika akcji czynnej sztabu Obszaru Południowego ZWZ oraz zastępcy szefa sztabu Komendy Okręgu Kraków ZWZ. W tym okresie, w stopniu podpułkownika, funkcjonował pod pseudonimem „Edward”. Wiosną 1941 r. wyjechał do Warszawy, skąd skierowano go do Lublina. Tam został szefem Okręgu Lublin ZWZ. 1 stycznia 1943 r. awansował na pułkownika i został mianowany Komendantem Okręgu Lublin Armi Krajowej. W czasie akcji „Burza” pomiędzy 20 a 29 lipca 1944 r., wykorzystano sprawność bojową jego podkomendnych na Lubelszczyźnie. Po tym sukcesie Kazimierz Tumidajski uzyskał zgodę Komendy Głównej Armii Krajowej na posługiwanie się stopniem generała brygady.
31 lipca 1944 r. został zatrzymany przez NKWD i przewieziony do Chełma. Propozycję Rosjan, aby uznał nowe władze i podporządkował się im, zostały odrzucone. Faktyczne aresztowanie nastąpiło 4 sierpnia. Po przesłuchaniach został przewieziony do więzienia Lefortowo w Moskwie, następnie do obozu w Charkowie, a w styczniu 1945 r. do łagru w Diagilewie koło Riazania. Tragiczne warunki obozowe, utrudniony kontakt z rodzinami, brak nadziei na powrót do kraju doprowadziły do buntu osadzonych. Zbiorowa głodówka rozpoczęła się 29 czerwca 1947 r. Kazimierza Tumidajskiego przewieziono do szpitala NKWD w Skopiono, gdzie rozpoczęto jego przymusowe karmienie. 4 lipca 1947 r. w czasie najprawdopodobniej nieprawidłowo przeprowadzanego zabiegu Tumidajski zmarł. Został pochowany w anonimowej, numerowanej mogile na skopińskim cmentarzu szpitalnym. Po wojnie miejsce pochówku Kazimierza Tumidajskiego ustaliła jego córka Wanda. 18 lipca 1991 r. odbyła się ekshumacja Generała, a 14 września 1991r. uroczysty pogrzeb na cmentarzu wojskowym w Lublinie.
inf. i foto: UG w Radłowie
