O czym mogą świadczyć wzdęcia i gazy?

Wzdęcie to objaw wynikający z obecności nadmiernej ilości gazów w jelitach1. Gazy jelitowe są naturalnie obecne w układzie pokarmowym. Pochodzą z połykania powietrza podczas jedzenia pokarmów czy mówienia, żucia gumy, a także powstają w wyniku fermentacji bakteryjnej zachodzącej głównie w jelicie grubym2. Zatem występowanie gazów w jamie brzusznej to fizjologiczne zjawisko, trzeba jednak mieć świadomość, że wzdęcia brzucha oraz oddawanie nadmiernej ilości gazów może również towarzyszyć wielu zaburzeniom gastroenterologicznym3. Jakie są przyczyny nagromadzenia gazów w przewodzie pokarmowym, wzdęć i wiatrów? Sprawdź!

Czym są wzdęcia i gazy w brzuchu?

Wzdęcie to subiektywne uczucie rozdęcia, wypełnienia jamy brzusznej. Część chorych utożsamia wzdęcia z uczuciem ucisku na ścianę jamy brzusznej czy uczuciem nadmiernej ilości gazów w jamie brzusznej⁴. Pozostali wiążą obecność wzdęcia zwiększeniem obwodu brzucha. Często wzdęciom towarzyszy też oddawanie gazów i inne objawy³.

W warunkach fizjologicznych u zdrowego człowieka objętość gazów jelitowych wynosi około 200 ml, z czego 90% stanowi azot, a pozostałe to tlen, dwutlenek węgla, wodór i metan. Ludzie zdrowi dziennie wydalają ok. 600–700 ml gazów, uwzględniając spożycie 200 g nasion roślin strączkowych (np. grochu, fasoli). Średnio w ciągu doby oddawanie gazów jelitowych odbywa się 14–25 razy na dobę, zazwyczaj po posiłkach³.

Najczęstsze przyczyny wzdęć i gazów

Wśród przyczyn powstawania nadmiar gazów i wzdęcia są^3,4:

choroby zapalne jelit,
zespół jelita drażliwego,
zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO),
nieprawidłowe trawienie i nietolerancja węglowodanów,
nietolerancje pokarmowe (np. laktozy czy fruktozy),
zaparcia,
rak jelita grubego,
niedrożność przewodu pokarmowego,
stan po operacji chirurgicznej,
celiakia,
choroby układowe,
nieswoiste choroby jelit,
aerofagia,
przyjmowanie niektórych leków,
nadmierna fermentacja węglowodanów.

Aby dowiedzieć się, jaka jest przyczyna nagromadzenia gazu w jelitach, należy udać się do lekarza i zdiagnozować wzdęcia. Jeśli okaże się, że do nadmiernej produkcji gazów prowadzi choroba, konieczne może okazać się leczenie.

Jakie objawy mogą towarzyszyć wzdęciom i nadmiernym gazom?

Dużej ilości gazów w jelitach towarzyszyć mogą różne niepokojące objawy, w tym m.in.^3,4:

wzdęcia i bóle brzucha,
częste wypróżnienia,
biegunki,
zaparcia,
jadłowstręt,
cuchnący oddech,
nudności,
kruczenie w jamie brzusznej,
nieprzyjemny zapach gazów.

Niektóre z wymienionych objawów mogą występować u pacjentów z organicznymi schorzeniami przewodu pokarmowego, dlatego, jeśli mają przewlekły charakter i są bardzo dokuczliwe, to nie powinno się ich bagatelizować, lecz skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu⁴.

Wzdęcia brzucha i gazy – leczenie i dieta

Jak pozbyć się wzdęć i gazów? Podejście do leczenia zależy od źródła ich występowania. Jeśli przyczyną problemów ze strony przewodu pokarmowego jest choroba, gdy tylko istnieje taka możliwość, należy zastosować leczenie przyczynowe. Po wykluczeniu podłoża chorobowego należy skupić się na eliminowaniu przykrych objawów poprzez kompleksowe podejście do tematu⁵.

Pacjent powinien zacząć od nauki radzenia sobie ze stresem, bo być może to on przyczynia się do występowania wzdęć. Ważna jest także odpowiednia dieta na wzdęcia pozbawiona pokarmów gazotwórczych, których spożywanie może nasilić dyskomfort związany ze wzdęciami⁵. Wytwarzaniu gazów może ponadto sprzyjać szybkie jedzenie, dlatego warto zadbać o to, by posiłki jeść w miarę powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs.

Pewną poprawę przynieść mogą także leki poprawiające motorykę, absorbujące gazy jelitowe czy ułatwiające ich usuwanie. Ich zażywanie warto skonsultować z lekarzem⁵.

Bibliografia:

Słomka M., Małecka-Panas E.: Wzdęcia i odbijania. Pediatr. Med. Rodz. 2011, 7, 1, 30–34.
Wiercińska M., Gazy jelitowe, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50648,gazy (dostęp: 2022.09.29.)).
Gulbicka P., Grzymisławski M., Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69–76.
Eder P., Stawczyk-Eder K., Łykowska-Szuber L. i in., Wzdęcie – ważny i powszechny problem kliniczny w codziennej praktyce lekarskiej, Prz Gastroenterol 2012; 7 (4): 197–202.
Wiercińska M., Wzdęcia – czym są, co je powoduje, kiedy zgłosić się do lekarza i jakie są domowe sposoby na wzdęcia brzucha?, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50663,wzdecia (dostęp: 2022.09.29.)).

Artykuł na zlecenie Ulgix